اسراف و راهکارهای مقابله با آن (بخش اول)
اسراف و راهکارهای مقابله با آن (بخش اول)
مصرف گرایی، مصرف بیرویه و نابود کردن دارایی های اقتصادی است که متأثر از عوامل متعددی؛ از قبیل فرهنگ عمومی، هنجارها و ارزشها و قوانین حاکم بر جامعه است. دین اسلام بر حفظ مال، تامین نیازهای زندگی، سرمایه گذاری اقتصادی و تامین رفاه زندگی برای خود و افراد تحت تکفل با معیار رعایت اعتدال و میانه روی تأکید کرده است.
اسراف و راهکارهای مقابله با آن (بخش اول)
مقدمه
مقام معظم رهبری، حضرت آیتالله خامنهای (مد ظله) سال ۱۳۸۸ را «سال حرکت بهسوی اصلاح الگوی مصرف» نامیدند. اگر نخبگان و توده مردم به ضرورت آن پی ببرند می توان معضلات اشاره شده را حل کرد. مقام معظم رهبری در زمینه اسراف فرمودند: «ما در زمینه مصرف و هزینه کردن منابع مالی کشور، دچار نوعی بیتوجهی هستیم که بایستی آن را تبدیل کنیم به یک توجه و اهتمام خاص». از نظر ایشان، جلوگیری از اسراف فقط وظیفه مردم نیست، بلکه مسؤولین هم در این زمینه وظیفه ای سنگین دارند[۱]. به دلیل اهمیت بحث و اجابت دعوت رهبر انقلاب، برخی از راههای مقابله با اسراف را بیان میکنیم؛ زیرا ریشه کنی بیماری اسراف در جامعه بدون درمان یکایک افراد میسّر نیست و به اندازهای که افراد جامعه در فکر و عمل متحول شوند، میتوان به تحول اجتماعی آنان نیز امید بست.
مفهومشناسی اسراف و تبذیر
معیار اسراف و تبذیر
گناهان شرعی
حکم عقل و معیارهای عقلی
عرف جامعه
اینک به نمونههایی از اسراف و زیادهروی توجه میکنیم:
تضییع کالا، هرچند اندک: امام صادق (علیه السلام) میفرماید: «خدای عزوجل میانهروی را دوست دارد و از اسراف، حتی کنارگذاشتن هسته (میوه) و زیادی نوشیدنی ناخوش است، زیرا آنها به کار میآیند.»[۷] برایناساس، استفاده نکردن از مواد غذایی و پوشاک مصرفشدنی، نابودی آنها بر اثر استفاده نادرست، ضایعات فلزات و مواد پلاستیکی، نابودکردن زبالههای بازیافتی و هدردادن بنزین هنگام سوختگیری و … از مصادیق اسراف است.
استفاده بیش از مقدار نیاز: مصرف زیاد کالاها و خوراکیها به دلیل زیانباربودن، مصداق اسراف است. امام صادق (علیه السلام) میفرماید: «اسراف نیست آنچه بدن را سالم نگه میدارد بلکه اسراف تباه کردن مال و زیان به بدن است[۸].”
استفاده نادرست از منابع و امکانات مادی و طبیعی عمومی: امام علی (علیه السلام) میفرماید: «ادقوا اقلامکم و قاربوا بین سطورکم و احذفوا من فضولکم و اقصدوا قصد المعانی و ایاکم و الاکثار[۹]؛ قلمهای خود را ریز بتراشید، سطرها را نزدیک بنویسید، اضافی ننویسید و مقصود را هرچه فشردهتر بنگارید؛ مبادا زیادهروی کنید.» اموال عمومی جامعه مسلمین نمیتواند کمترین زیانی را تحمل کند؛ حتی به اندازهای که کارمندی در ادارهای سطری را درشتتر بنویسد یا جملهای را در نامه ای اداری کمی طولانی کند. از دیگر نمونههای اسراف میتوان به اسراف در تهیه مقدمات عبادی (مثل وضو و …) و اسراف در وقت و گذراندن آن به بطالت و بیبرنامگی اشاره کرد.
ادامه دارد…
نویسنده: حسنیه نوروزی