معرفی شکرتیغال و خواص درمانی آن

خارشکرها انواع مختلفی دارند که از بسیاری از آنها در اثر نیش حشره، شیرابه‌ای ترشح می‌شود که در معرض هوا منعقد شده و حشره عامل آن را نیز در بر می‌گیرد. این ترکیب یا مواد مترشح شده در طب سنتی ایران به نام شکرتیغال شناخته شده است. شکرتیغال یکی دیگر از انواع مان‌ها است. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع خارشکر مولد شکرتیغال اشاره شده است. شکرتیغال در اثر نیش حشره‌ای به برگ و شاخه‌های گیاهی به نام خارشکر تولید می‌شود. به این ترتیب که پس از اینکه حشره برگ و شاخه‌ها را نیش می‌زند پیله خود را نیز روی آنها تشکیل می‌دهد حشره در پیله باقی مانده و خود را محبوس می‌کند و در بعضی موارد حشره پیله را سوراخ کرده و از آن خارج می‌شود. پیله حشره (شکرتیغال) که پس از نیش زدن حشره روی گیاه تشکیل می‌شود سفید مایل به زرد، فندقی شکل و پوشیده از تیغ‌های ریز می‌باشد.

نام علمی:

Echinops persicus Stev. Et Fisch.، نام فرانسه Echinope، به انگلیسی از انواع Thistle و به فارسی خارشکر نامیده می‌شود.

تیره گیاه:

کاسنی Compositae

مشخصات ظاهری گیاه:

گیاهی است چند ساله و اغلب پر ساقه با برگ‌های دراز و سبز روشن با بریدگی‌های عمیق، نامنظم و دندانه‌دار که در انتهای هر دندانه خاری دیده می‌شود. در انتهای ساقه، گل دهنده و گل‌های آن به طور مجتمع، کروی یا گلوله‌ای شکل و به رنگ بنفش مایل به آبی می‌باشند.
شکرتیغال در اثر نیش حشره‌ای به برگ و شاخه‌های گیاهی به نام خارشکر تولید می‌شود. به این ترتیب که پس از اینکه حشره برگ و شاخه‌ها را نیش می‌زند پیله خود را نیز روی آنها تشکیل می‌دهد حشره در پیله باقی مانده و خود را محبوس می‌کند و در بعضی موارد حشره پیله را سوراخ کرده و از آن خارج می‌شود. پیله حشره (شکرتیغال) که پس از نیش زدن حشره روی گیاه تشکیل می‌شود سفید مایل به زرد، فندقی شکل و پوشیده از تیغ‌های ریز می‌باشد.

طبیعت شکرتیغال:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن از نظر حرارت و برودت، معتدل و رطوبت آن کمی بیشتر می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

خارشکرها در اغلب کشورها خصوصاً کشورهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی انتشار دارند. گونه‌ی ذکر شده در ایران بیشتر در استان‌های البرز، فارس، اراک، تهران، تبریز و کرمان می‌روید.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در شکرتیغال:

قند، نشاسته، تانن، سلولز و موسیلاژ در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

شکرتیغال

نحوه مصرف:

معمولاً شکرتیغال را شکسته داخل آن را بیرون آورده و دور می‌اندازند سپس شکرتیغال را آسیاب کرده در آب جوش خیسانده میل می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌نماید.

خواص درمانی شکرتیغال:

تسکین دهنده سرفه‌های سرکش که ناشی از تحریک برونش‌ها می‌باشد و تسکین دهنده حدت اخلاط و سوزش مری، آرام‌بخش و خلط‌آور، صاف کننده صدا و برطرف کننده خشکی گلو می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (۱۳۹۵)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از ۴۰۰ نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.