آموزش تفکر انتقادی به دانش آموزان
یکی از مؤلفه های اساسی خلاقیت، مجهز بودن به تفکر انتقادی است. بهترین سن برای آموختن این مهارت، دوران مدرسه است. در این مقاله راهکارهایی را به معلمان و مربیان آموزشی ارائه می دهیم تا با کمک آن ها بتوانند تفکر انتقادی را به دانش آموزان خود آموزش دهند. با ما همراه باشید.
مقدمه
۱٫ تشویق دانش آموزان برای داشتن ذهنی باز
به عنوان مثال، از دانش آموزان خود چنین سؤال باز پاسخی را بپرسید: “به نظرتان با چه روش هایی می توان دانش آموزان را به بازیافت زباله ها در مدرسه تشویق کرد؟”
پاسخ دانش آموزان هر چه باشد باید آن ها را تشوق کنید.ب. به دانش آموزان فرصت فکر کردن بدهید. تفکر سطحی غالبا در نتیجه عجله کردن در ارائه پاسخ اتفاق می افتد. وقتی در کلاس درس سؤالی را مطرح می کنید چند دقیقه ای به دانش آموزان فرصت دهید تا در مورد موضوع ارائه شده فکر کنند. برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید از دانش آموزان بخواهید همگی آرام و بی سر و صدا نشسته، قلم و کاغذی در دست گرفته و هر چه به ذهنشان می رسد را یادداشت کنند.
سعی کنید قبل از شروع درس، تمرینی برای افزایش و تقویت خلاقیت بچه ها ارائه دهید. مثلاً از آن ها بخواهید ۵ موردِ استفاده از کفش، به جز پوشیدن، را ذکر کنند.
ج. مزایای دو پاسخ و نظرِ کاملاً متضاد را لیست کنید. به دانش آموزان بیاموزید که اینچنین نیست که الزاماً و همیشه یک پاسخ “درست” باشد و یکی “اشتباه”. برای این هدف تلاش کنید تا مزایا و خوبی های پاسخ های کاملاً متضاد را ذکر کنید. روی تخته وایت برد جدولی کشیده و برای هر کدام از دو پاسخِ متضاد، ستونی را اختصاص دهید. از دانش آموزان بخواهید که در مورد مزایا و خوبی های هر کدام از پاسخ ها نظر داده و سپس گفته های آن ها را زیر هر ستون یادداشت کنید.
۲٫ به کودکان کمک کنید تا بین آنچه پیرامونشان می گذرد، ارتباط برقرار کنند.
مثلاً فرض کنید در درس هندسه در حال آموزش یکی از شکل های هندسی به دانش آموزان هستید، پس از اینکه آن ها شکل مورد نظر را آموختند می توانید از آن ها بپرسید: “آیا تا به حال ساختمانی شبیه این شکل دیده اید؟”ب. به دانش آموزان تصویری مبهم نشان دهید و از آن ها بخواهید حدس خود را در مورد آن بیان کنند. برای این کار باید تصویری را به دانش آموزان نشان دهید که تا حدودی مبهم است و لازم است آن ها با تفکر خلاق حدس بزنند در تصویر چه چیزی در حال رخ دادن است.
۳٫ آموزش تفاوت اطلاعات قابل اطمینان و غیر مطمئن به دانش آموزان
برای مثال، اگر یک دانش آموز گفت که کتابخانه های سطح شهر خیلی کم هستند، از او بخواهید برای اثبات این ادعا به سراغ منابع معتبر رفته و تعداد دقیق کتابخانه ها را به دست آورد.ب. به دانش آموزان یاد دهید که در مقابل نظرات مخالف گشاده رو باشند. ممکن است دانش آموزان شما نیز مانند بیشتر افراد، بر اطلاعاتی تمرکز کنند که موافق نظرتشان باشد و نسبت به نظرات منتقد و مخالف بی توجه باشند. به جای این شیوه، دانش آموزان را تشویق کنید تا به هر دو طرف یک بحث توجه نموده و در مقابل نظرات مخالف، مقاومتی از خود نشان نداده و با گشاده رویی از آن ها استقبال کنند. این شیوه و روش به آن ها این امکان را می دهد تا قبل از تصمیم گیری در مورد طرفداری از یک نظریه، تمام نظرات را به خوبی بشنوند.
ج. دانش آموزان را تشویق کنید تا منابع اطلاعاتی خود را زیر سؤال ببرند. لازم است دانش آموزان بیاموزند تا در مورد منابع اطلاعاتی خود با عمق بیشتری تفکر و تحقیق کنند. این روش به آن ها کمک می کند تا به هر گونه نظر مخالف و هر نوع تفکر انتقادی در مورد منبع اطلاعاتی خود پی ببرند.
مثلاً فرض کنید دانش آموزان در حال بررسی نظر یک جناح سیاسی در مورد یک موضوع هستند. از دانش آموزان بخواهید نظریات مختلف کلیه ی متخصصان این حوزه را مطالعه کنند. در این صورت قادر خواهند بود با فکری باز و مستدل درباره آن موضوع اظهار نظر کنند.