بد اخلاقی و آثار شوم آن بر زندگی فرد

انسان با بدخُلقی و خشمی که از خود نشان می‌دهد، دوستان و جامعه و نفوذش را از دست می دهد و اعتبار و شخصیتی برای او باقی نمی‌ماند.
 

یکی از صفت های که باعث سقوط شخصیت انسانی می‌شود و زندگی را برای اطرافیان آن شخص سخت خواهد کرد، بد اخلاقی افراد است. فرقی نمی‌کند که شما در چه جایگاهی هستید، اگر اخلاق خوب نداشته باشید هیچ فایده ای ندارید. اگر رئیس جمهور یک مملکت باشید یا اینکه سرمایه دار ترین فرد دنیا باشید اما خوش اخلاقی نداشته باشید، ارزشی برای شما وجود نخواهد داشت. بد اخلاقی یک گناهی است که صاحب خودش را به هلاکت می‌رساند و پُلی برای انتقال از یک گناهی به گناه دیگر خواهد بود. 

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند؛ ای علی، هر گناهی توبه ای دارد جز بداخلاقی، زیرا هرگاه انسان بداخلاق از گناهی خارج می شود (توبه می کند)، به گناه دیگری دچار می شود.[۱] زندگی انسانی و رسیدن به کمال انسانیت در گرو نر‌م‌خویی و خوش‌اخلاقی است لکن بد اخلاقی و تندخویی محیط زندگی را مسموم می‌کند و سرانجام نامطلوب دنیوی و اخروی را به همراه خواهد داشت.زندگی کردن با افراد بداخلاق و تندخو هیچ کیفیتی ندارد و باعث اذیت و آزار همنشینان می‌شود.
 

اگر شما دائما در حال عبادت باشید اما با خانواده خودتان خوش اخلاق نباشید هیچ ارزشی ندارد. فرقی هم ندارد که زن باشید یا مرد باشید. آن چیزی که باعث ارزش انسان می‌شود جنسیت آنها نیست، بلکه اخلاق نیکوی آنهاست. اگر می‌خواهید در بین دیگران محبوب باشید و خداوند با نگاه مهربانه به شما بنگرد باید رفتار خودتان را نیکو نگه دارید. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند؛ فلان زن روزها را روزه می ‏گیرد و شبها را به عبادت مى ‏گذراند امّا بداخلاق است و همسایگانش را با زبان خود می ‏آزارد، حضرت فرمود: خیری در او نیست، او دوزخی است.[۲] 
 

بداخلاقی و تندخویی آنقدر مذموم و نکوهیده هستند که در احادیث وارد شده است که به آدمی که اخلاق نیکو ندارد دختر ندهید. حسین بن بشار واسطی می‌گوید به امام رضا (علیه السلام) نامه نوشتم و گفتم یکی از خویشانم که بد اخلاق است دخترم را خواستگاری می‌کند، دخترم را به وی بدهم یانه؟ فرمودند:  اگر بد اخلاق است دخترت را به وی نده. [۳] طبق این روایت ها معلوم می‌شود که بد اخلاقی دارای افت های زیادی هست که این همه مورد نکوهش قرار می‌گیرد.
 

وقتی اخلاق شما نیکو نباشد، ابا ندارید از اینکه دیگران را مورد اذیت و آزار قرار دهید و همین تجری باعث خواهد شد که گناهان شما روز به روز افزوده شود و شما زمانی به خودتان خواهید آمد که در منجلاب گناه غرق شده اید. 

توجه؛ اخلاق سوء باعث گناهانی مانند؛ مردم آزاری، تکبر، غرور، دروغ، غیبت و ظلم در حق خویشاوندان….می‌شود. اما اگر بتوانید اخلاق نیکو را سرلوحه زندگی خود قرار دهید، از بسیاری از این گناهان پیشگیری می‌شود. 
 

انسان با بدخُلقی و خشمی که از خود نشان می‌دهد، دوستان و جامعه و نفوذش را از دست می دهد و اعتبار و شخصیتی برای او باقی نمی‌ماند. مثلا یک فردی که میوه فروشی دارد و قیمت آن ارزان تر از جاهای دیگر است. ولی فروشنده ای دارد که اخلاق نیکو ندارد و با عصبانیت نسبت به مشتری ها برخورد می‌کند، این مغازه مشتری هایش را از دست می دهد. اما همان مغازه بعد از اینکه فروشنده را عوض می‌کند و یک فرد خوش اخلاق را جایگزین او می‌کند، فروش مغازه او بیشتر خواهد شد. یا اینکه فردی رئیس جمهور یک مملکتی باشد اما دارای اخلاق سوء باشد، با اینکه منتخب خود مردم بوده است اما محبوبیت خود را از دست خواهد داد چون سوءِخلق باعث می شود که یاران و معاشران از دست بروند. 
 

شما می‌خواهید یک ساختمان بزرگ را آتش بزنید و داخل آن می شوید و درب آپارتمان را قفل می کنید و کلید آن را پرت می کنید بیرون، آن وقت این آپارتمان را آتش می‌زنید. باید بگویم که اولین شخصی که آسیب خواهد دید خود شما هستید. بد اخلاق هم همین گونه است. شما با رفتار سوء و عصبانی، روح خودتان را اسیر مرده و دائما شکنجه می کنید. 
 

شاید شما کارهای مهم و ارزشمندی برای دیگران انجام داده باشید اما چون اخلاق نیکو ندارید، دائما منت می‌گذارید و باعث از بین رفتن آثار خوبی های انجام داده می شوید و شیرینی کارهای انجام داده را با تلخ کامی عوض می کنید. امام صادق (علیه السلام ) می‌فرمایند: بدخویی کردار را تباه می‌سازد همچنان که سرکه عسل را از بین می‌برد. [۴] 

توجه: همسر، دوست، فرزند، همکار و آشنایان شما دوست دارند که خصوصیت های خوب شما را مشاهده کنند و از بودن در کنار شما احساس لذت کنند. اگر رفتار شما خوب باشد، دور و اطراف شما شلوغ خواهد بود و احساس آرامش و پشت گرمی خواهید کرد. اما اگر رفتار سوء داشته باشید، فردی آنها خواهید شد و احساس افسردگی به سراغ شما خواهد آمد.  حضرت علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «تندخویی زندگی را مشقت بار و سخت می‌سازد»[۵]

پی نوشت :
[۱] بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۴۸
[۲] بحار الانوار، جلد ۷۱ صفحه ۳۹۴ ح ۶۳٫ منتخب میزان الحکمه: ۱۸۴
[۳] من ‏لایحضره ‏الفقیه، جلد ۳، صفحه ۴۰۹ 
[۴] اسماعیلی یزدی، عباس؛ فرهنگ صفات، قم: چاپ اسوه، ۱۳۸۶ ش، چاپ اول، صفحه ۶۴۰
[۵] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، مطبعه مکتب الاعلام الاسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸ ش، چاپ دوم، صفحه ۲۶۴