راه های مقابله با زود رنجی چیست؟

بزرگترین دلیل رنجیدن و عصبانیت های آدمی انتظارات و توقعات زیاد از دیگران است.

خیلی برای من جالب بود که در جمعی نشسته بودیم و مشغول صحبت کردن بودیم که خانم یکی از پسر عموهای من اومد صدا زد و گفت؛ آقا گوشی خودتو بده به من و این پسر عموی ما مشغول کار مهمتری بود و حواسش نبود که جواب خانمش را بدهد. در ادامه مهمانی متوجه شدم که خانم، با شوهر خودش صحبت نمی‌کند و قهر کرده است و در میان جمع با شوهرش جر و بحث کردند و مهمانی را به کام بیشتر اعضای جمع تلخ کردند. عامل این تلخ کامی را می‌شود در زود رنج بودن آن خانم جستجو کرد، اگر ایشان صبر می‌کردند و یک رفتار بهتری از خود نشان می‌دادند هیچگاه آن اتفاق نمی افتاد.

نکته: عامل بسیاری از اختلافات زناشویی، خانوادگی و دوستان، بر می‌گردد به زود رنج بودن طرف مقابل و رفتارهای نسنجیده ای که از طرف شخص دیگر صادر می‌شود.

پدر یک حرفی را به فرزندش می‌زند و فرزند قهر می‌کند و از خانه خارج می‌شود. شوهر یک حرفی به همسرش می‌زند، خانم قهر می‌کند و بالعکس و یا رفاقت های طولانی مدت بخاطر زود رنج و حساسیت های زیاد از بین می‌رود.

این جمله را همه شنیدید که می گویند؛«مرنج و مرنجان»یک داستانی پشت این جمله است که روزی مرحوم آیت الله آخوند همدانی (ره) می‌فرمود؛ خدمت مرحوم آیت الله نخودکی(ره) رسیدم و از ایشان سفارشی خواستم، فرمودند؛ مرنج و مرنجان، عرض کردم مرنجان را می‌دانم، خودمان را بسازیم و کسی را اذیت نکنیم، اهانت به کسی نکنیم و غیبت کسی را نکنیم، این شدنی است اما چگونه رنج نبرم؟ فرمود؛ خود را بزرگ نبین، زیرا کسی که خود را بزرگ می‌بیند از هر کوتاهی که در حق او شود ناراحت می‌شود. [۱]

نکته: باید برای حفظ کیان زندگی، خانوادگی، دوستی و اجتماعی خود به این باور برسیم که هر کسی دارای خصوصیاتی است و باید به آنها احترام بگذاریم و آزرده خاطر نشویم. چون ناراحتی ما می‌تواند سبب کمرنگ شدن عشق و علاقه شود. درست است که کار سختی است اما انسان توانایی انجام هر کاری را دارد.

اگر رنج نبردن برای شما سخت است، می‌توانید رفتار خودتان را کنترل کنید تا سبب ناراحتی زن، شوهر، فرزند یا دوستان خود نشوید. امام صادق (علیه‌السلام): خداى عزّ و جلّ فرمود: هرکس بنده مومن مرا بیازارد، گویا با من اعلام جنگ نموده و هرکه بنده مومن مرا گرامى دارد، از خشم من در امان است.[۲]

یکی از دلایل اصلی زود رنجی این است که شما از دوستان و خانواده خود انتظار دارید که بهترین اخلاق را نسبت به شما داشته باشند و اگر خلاف این تصور شما اتفاق بیفتد، ناراحت و رنجیده خاطر خواهید شد. شما باید در هر مسئله ای انتظار این را داشته باشید که دیگران در حق شما بدترین رفتار را خواهند داشت و خود را برای تحمل آن آماده سازید و اگر رفتار خوبی از آنها دیدید باعث خشنودی شما خواهد شد. این طرز تفکر باعث آرامش شما خواهد شد.

توجه: اینکه انتظار داشته باشید که شوهرتان تمام خواسته های شما را برآورده سازد و اگر توانایی انجام همه را نداشته باشد، باعث ناراحتی شما خواهد شد. پس، انتظار و توقع خودتان را کم کنید تا از زندگی لذت ببرید و دیگران هم از بودن در کنار شما لذت ببرند.

رفتارهای پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومین(علیهم السلام) می‌تواند یک نقشه راهی برای همه ما باشد و با الگو برداری از آنها بتوانیم زندگی خود را پیش ببریم. انس مى ­گوید: هرگاه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم ) شبانه براى قرائت برمى ‏خاست، آیات قرآن را بسیار آهسته تلاوت مى ‏کرد. پرسیدند: اى رسول خدا! چرا به هنگام خواندن قرآن صدایت را بلند نمى ­کنى؟ فرمود: «خوش ندارم دوستانم و خانواده‏ام را بیازارم».[۳]

در واکنش و برخورد با دیگران هنگامی که بعضی احساسات مانند خشم، اضطراب، خستگی یا احساس گناه بر ما غلبه می‌کنند، نمی‌توانیم واکنش مناسبی داشته باشیم و عنان اختیار را از دست خواهیم داد و از دیگران رنجیده خاطر خواهیم شد.

چه راهکارهای می‌توانیم انجام دهیم تا ظرفیت خود را بالا برده و از حرکات و رفتار دیگران آزرده نشویم؟

با خودتان یک عهدی ببندید که در هیچ شرایطی ناراحت نشوید و اختیار خود را از دست ندهید و اگر یک رفتاری باعث شده که از طرف مقابل خودتان برنجید، برای خودتان جریمه مشخص کنید تا دوباره رنجیده خاطر نشوید.

بزرگترین دلیل رنجیدن و عصبانیت های آدمی انتظارات و توقعات زیاد از دیگران است. اگر خودتان را با رفتارهای دیگران تنظیم کنید، باید دائما در حال عذاب باشید. اما اگر توقع و انتظار خود را به حداقل برسانید، باعث آرامش روح و روان خود خواهید شد و احساس رنج و ناراحتی هم نخواهید داشت.

تاثیر یک دوست می‌تواند فراتر از لحظه حال باشد، یعنی دوستان ما می‌توانند آینده ما را تحت تاثیر قرار دهند. دوست می‌تواند روی خلقیات ما تاثیر گذار باشد، اگر دوستی داشته باشیم که رفتارهای دیگران تاثیری روی عملکرد او ندارد و باعث ناراحتی او نمی‌شود، وجودش سبب خواهد شد تا خلقیات او بر روی رفتار ما هم تاثیرگذار باشد. از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)  سوال شد کدام همنشین بهتر است ؟ فرمودند: کسی که دیدن او شما را به یاد خدا اندازد ، و گفتار او دانش شما را بیفزاید ، و کردار او شما را به یاد آخرت اندازد. [۴]

توجه: داشتن یک دوست با این خصوصیات سبب بالا رفتن ظرفیت روحی شما خواهد شد و نا ملایمی های دیگران در برابر شما کوچک خواهد شد.

وارد جایی نشوید که سبب رنجش شما شود و عصبانی شوید. هرگاه می دانید که اگر به این جایگاه بروید سبب ناراحتی و عصبانیت شما خواهد شد، از رفتن به آنجا خودداری کنید.

درست است که نرنجیدن سخت است، اما افرادی بودند که موفق شدند به این درجه برسند. شما با مطالعه زندگی آنها می توانید رفتارهای آن‌ها را الگو برداری کنید و ظرفیت حلم خود را بالا ببرید.

پی نوشت :
[۱] حسین قاسم‌حمزه و دیگران، موعظه خوبان، قم: زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (علیه‌السلام)، چاپ اول، سال ۱۳۹۴صفحه ۷۱
[۲] محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، جلد ‏۲، صفحه ۳۵۰، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق
[۳] کنزالعمال، جلد ۲، صفحه ۳۱۹٫
[۴] بحارالانوار جلد ۷۴ صفحه ۱۸۶