معرفی شیطرج یا موچه و خواص درمانی آن

نام علمی:

Lepidium latifolium L.، نام فرانسه Passerage و نام انگلیسی آن Dittany می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، موچه، شیتره، تره تیزک وحشی، مسواک الراعی، عصاب و شیطرج نامیده شده است. در اغلب دشت‌های مرطوب، کنار مجاری آب و نواحی سایه‌دارِ اروپا، آفریقا، آسیا و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، فارس و خراسان به صورت خودرو انتشار دارد.

تیره گیاه:

شب‌بو Cruciferae

نوع گیاه:

بوته.

مشخصات ظاهری:

شیطرج گیاهی است علفی و چند ساله با ساقه‌های شدیداً منشعب به ارتفاع حدود ۵۰ سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و برگ‌های آن به رنگ سبز مایل به خاکستری، متناوب، بزرگ، ضخیم، بیضی شکل و نوک‌تیز می‌باشند. گل‌های آن کوچک، متعدد و رنگ گل‌ها سفید یا زرد است. میوه‌اش خورجینک با ظاهری بیضوی و طول میوه حدود ۲ میلی‌متر است. ریشه‌ی گیاه نیز ضخیم، دوکی شکل، دراز و منشعب می‌باشد.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

شیطرج در اغلب دشت‌های مرطوب، کنار مجاری آب و نواحی سایه‌دارِ اروپا، آفریقا، آسیا و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، فارس و خراسان به صورت خودرو انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در تمام گیاه:

گلوکوزید گوگرددار، میروزین، لپیدین، رزین، ساپونین و ویتامین‌ها در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ‌ها و ریشه‌ی گیاه

نحوه مصرف:

به طور معمول برگ‌ها و ریشه را به صورت دم کرده، جوشانده و یا ضماد استفاده می‌کنند.

خواص درمانی:

شیطرج، ضد اسکوربوت و تقویت کننده عمومی بدن، تسریع کننده جریان خون در رگ‌ها و ادرارآور، ضد استسقاء و برطرف کننده اختلالات هضمی، تحلیل برنده ورم لثه دندان و سرشار از ویتامین C، تنظیم کننده ریتم ضربان قلب و تصفیه کننده خون می‌باشد. در ضمن برای هیستری، حالات عصبی و ناراحتی‌های کبد و کلیه نیز مفید است. در استعمال خارجی له شده برگ شیطرج به صورت ضماد التیام‌بخش زخم‌های سطحی و جوشانده‌ی برگ‌ها به صورت کمپرس برای رفع درد سیاتیک، روماتیسم و دردهای عصبی مؤثر می‌باشد.

منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (۱۳۹۵)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از ۴۰۰ نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.