معرفی تودری یا قدومه شیرازی و خواص درمانی آن

قدومه انواع مختلفی دارد که همه از یک خانواده می‌باشند ولی در جنس‌های متفاوتی قرار دارند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع آنها از جنس Sisymbrium که به فارسی به آن قدومه شیرازی یا تودری می‌گویند اشاره شده است.

نام علمی:

Sisymbrium officinale Scop.، نام فرانسه گیاه Velaret و نام انگلیسی آن Hedge mustard می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، تودری، قدومه شیرازی، قدومه، بذر الخمخم، بذر الهوه، قصیصه و توذریج نامیده شده است. در بعضی از کتب طب سنتی به آن خاکشیر درشت نیز گفته شده است.

تیره گیاه:

شب‌بو Cruciferae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود ۲۰ سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و شاخه‌های آن کم و شکننده می‌باشند. برگ‌های آن دارای بریدگی‌های عمیق و نامنظم و گل‌های آن کوچک و زرد رنگ که در انتهای شاخه ظاهر می‌شوند. میوه‌اش غلافی شکل و در حالت رسیده قرمز رنگ است و محتوای میوه تعدادی دانه‌ی کوچکتر از عدس، کروی شکل، کمی پهن و به رنگ سرخ، زرد و یا سفید می‌باشد که بیشتر به رنگ سرخِ مایل به سفیدی هستند.

طبیعت دانه (قدومه):

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و تر است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب کشورهای اروپایی و آسیایی انتشار دارد. در ایران نیز بیشتر در استان‌های شمالی، لرستان و اصفهان می‌روید.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در دانه (قدومه):
موسیلاژ، لسیتین، گلوکوسینولیت و ویتامین C در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

دانه (قدومه)

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده، ضماد و یا خیسانده در آب ولرم استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

رفع کننده سرفه‌های خشک و خونی و برطرف یا قطع کننده اخلاط لزج سینه و ریه، نرم کننده سینه، حلق و حنجره و صاف کننده صدا، ضد سرماخوردگی و ملین، هضم کننده غذا و همراه با رژیم غذایی چاق کننده، خارج کننده سموم از بدن و بازکننده رنگ و رخسار می‌باشد. در ضمن برای گلودرد نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد تحلیل برنده ورم زیر چشم و محلل ورم‌های سفت از قبیل ورم‌های پشت گوش، پستان و بیضه‌ها است. در ضمن برای مداحان و آوازه‌خوانان جهت صاف شدن صدایشان دارویی بسیار مؤثر می‌باشد.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف قدومه سبب بروز اختلالات تیروئیدی می‌شود و اشخاص تیروئیدی از مصرف آن باید خودداری کنند. در ضمن مصرف زیاد دانه‌های خشک قدومه سبب انسداد سریع روده‌ها می‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (۱۳۹۵)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از ۴۰۰ نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.