آشنایی با مورتون نوروما/گزگز و سوزش بین انگشت سوم و چهارم پا همراه با درد

به محض بروز ورم خوش‌خیم، استخوان‌ها و رباط‌های اطراف بر روی عصب پا فشار وارد کرده و منجر به سوزش و درد بیشتر می‌شوند. این امر باعث سوزش همراه با درد، بی‌حسی پا، گزگز شدن و سایر حس‌های نامتعارف در قسمت بین انگشتان پا می‌شود. مورتون نوروما نورمای بین انگشتی، نورما اینترمتاتارس یا نورمای سینه‌ی پا نیز نامیده می‌شود. معمولا عارضه‌ی مورتون نوروما در بین انگشتان سوم و چهارم پا ایجاد می‌شود اما در برخی از شرایط، هرزگاهی در بین انگشتان دوم و سوم نیز می‌تواند شاهد بروز این عارضه شد. بروز مورتون نوروما در سایر قسمت‌های بدن امری نادر است. البته لازم به ذکر است که بروز مورتون نوروما بطور همزمان در بین هر دو پا نیز به ندرت اتفاق می‌افتد. احتمال بروز مورتون نوروما در بین زنان به مراتب بیشتر از مردان است و یکی از دلایل احتمالی آن پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و نوک باریک توسط زنان است. این نوع از کفش‌ها موقعیت اصلی استخوان‌های پا را به موقعیتی نامتعارف تغییر می‌دهند و خطر ابتلا به مورتون نوروما را افزایش می‌دهند. یکی دیگر از مواردی که باعث افزایش خطر ابتلا به مورتون نوروما می‌شود، داشتن وزن زیاد است. درمان‌های محافظه‌کارانه شامل استفاده از کفش مناسب، تزریق کورتیزون و استراحت دادن به پاها است. نتایج عمل جراحی بستگی به مقدار آسیب‌دیدگی عصب دارد.

چه موقع برای درمان بیماری مورتون نوروما به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر گاهی‌اوقات احساس می‌کنید که “بر روی سنگ مرمر” راه می‌روید و درد مزمنی در مچ پا دارید، ممکن است دچار وضعیتی به نام نورومای مورتون شده باشید. نوروما یک تومور خوش‌خیم در عصب است. در واقع مورتون نوروما یک تومور نیست بلکه ضخیم شدن بافتی است که عصب دیجیتالی متصل به انگشتان پا را احاطه کرده است. بهتر است هرگونه درد در قسمت پا را که بیش از چند روز طول می‌کشد را جدی بگیریم.چنانچه که به رغم تغییر کفش و فعالیت‌هایی که ممکن است باعث ایجاد فشار بر روی پای شما می‌شوند باز هم در کف پا دچار درد همراه با سوزش شدید و هیچگونه بهبود حاصل نشد در اینگونه مواقع به پزشک مراجعه نمایید.

علل و عوامل خطرات مورتون نورما

ظاهرا مورتون نوروما در پاسخ به تحریک، فشار و یا آسیب به یکی از اعصاب متصل به انگشتان پا رخ می‌دهد. عواملی که به نظر می‌رسد باعث بروز مورتون نوروما می‌شوند عبارتند از:

• استفاده از کفش‌های پاشنه بلند: پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند یا کفش‌های تنگ و نامناسب باعث وارد آمدن فشار زیاد به انگشتان و کف پا می‌شود.
• انجام برخی از ورزش‌های خاص: شرکت در فعالیت‌های ورزشی همچون دوی آرام و یا دوی سریع می‌تواند باعث بروز ترومای مکرر در پاها شود. همچنین ورزش‌هایی از قبیل اسکی روی برف یا صخره نوردی که نیازمند استفاده از کفش‌های تنگ هستند نیز باعث وارد آمدن فشار زیاد بر روی انگشتان پا می‌گردد.
• بدشکلی‌های پا: احتمال مبتلا شدن افرادی که دارای پینه پا، انگشت چکشی، قوس زیاد در پا و یا صافی کف پا به مورتون نوروما در مقایسه با سایر افراد بیشتر است. (سایت کلینیک پا امید)

 علائم و نشانه‌های مورتون نوروما

در حالت کلی هیچگونه نشانه‌ای همچون یک توده در خصوص این عارضه وجود ندارد اما ممکن است که افراد دچار شرایط و علائم زیر شوند:

• گویی در داخل کفش ریگی وجود دارد و شما بر روی آن ایستاده‌اید.
• درد همراه با سوزش در کف پا که به انگشتان پا نیز سرایت پیدا می‌کند.
• گزگز شدن و بی‌حسی شدن انگشتان پا

روش‌های تشخیص پای مورتون

در طول معاینه، پزشک پای شما را فشار می‌دهد تا وجود توده یا نقطه‌ای حساس را بیابد. همچنین شاید در مواقع، احساس کلیک شدن در بین استخوان‌های پا حس شود. استفاده از آزمایشات عکسبرداری زیر در تشخیص مورتون نورما می‌تواند بسیار مفیدتر از سایر آزمایشات باشد:

• عکسبرداری به کمک اشعه ایکس: شاید پزشک از پاهای شما عکسبرداری کند تا از بابت سایر علل درد در پای شما از جمله شکستگی مطمئن شود.
• التراسوند: این تکنولوژی به کمک امواج صدا تصاویر واقعی از ساختارهای داخلی بدن تهیه می‌کند. استفاده از التراسوند در شناسایی نا‌هنجاری‌های بافت نرم از جمله نوروما بسیار موثر است.
• ام‌آر‌آی: ام‌آر‌آی به کمک امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی می‌تواند تصاویر فوق‌العاده‌ای از بافت‌های نرم ارائه کند. البته استفاده از آزمایش ام‌آر‌آی گران بوده و غالبا در افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به نوروما مبتلا هستند اما هیچگونه علائمی در رابطه با این عارضه در آنها دیده نمی‌شود.

  بهترین روش‌های درمان گزگز کردن کف پا

درمان‌های اولیه غیرجراحی و نسبتا ساده هستند. این دسته از روش‌های درمانی شامل موارد زیر می‌باشد:

استفاده از کفش‌های مختلف

از آنجایی که کفش‌های پاشنه بلند و تنگ احتمال ابتلا به مورتون نوروما را افزایش می‌دهد لذا بیماران باید از پوشیدن این نوع کفش‌ها خودداری کنند تا از بروز این عارضه پیشگیری کنند. این دسته از کفش‌ها بدین دلیل باعث ایجاد مشکل می‌شوند که فشار زیاد و شدیدی بر روی عصب بین انگشتان سوم و چهارم پا وارد می‌کنند. لذا اجتناب از پوشیدن این نوع کفش‌ها می‌تواند باعث بهبود علائم شده و از بروز عوارض بیشتر جلوگیری می‌کند. بیماران مبتلا به مورتون نوروما باید کفشی را انتخاب کنند که پهن و عمیق باشد.

ماساژ درمانی با یخ

فرد بیماری که به مورتون نوروما مبتلا است می‌تواند از یخ بعنوان یک درمان خانگی موثر استفاده کند. همچنین وی می‌تواند به کمک ماساژ درمانی با یخ یاعث تسکین درد شود. بدین منظور، فرد بایستی آب سرد را در یخچال منجمد کرده و صبح روز بعد از این یخ‌ها برای ماساژ دادن قسمت انتهایی پا در امتداد قسمت‌ دچار درد شده استفاده کند. ماساژ درمانی با یخ بدین دلیل موثر است چراکه می‌تواند باعث بی‌حس شدن عصب‌های آسیب دیده شود و از این طریق به بهبود علائم منجر گردد.

دارو درمانی

مصرف برخی از داروهای خاص می‌تواند باعث درمان علائم مورتون نوروما شود. فرد بیمار بایستی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بعنوان کاهش‌ دهنده‌ی ورم، التهاب و درد ناشی از این عارضه استفاده کند. چنانچه که فرد از مشکلات کلیوی، کبد، معده و یا قلبی رنج می‌برد در اینصورت وی باید قبل از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی حتما با پزشک خود مشورت کند. علاوه بر این، چنانچه که مصرف این داروها در بیماران سالم (مشکلات ذکر شده را ندارند) باعث درد معده، استفراغ خون، مدفوع همراه با خون، مدفوع به رنگ رس، ادرار تیره رنگ یا مشکلات قلبی شد بایستی بلافاصله مصرف آنها را متوقف سازند.

تزریق کورتیزون

تزریق کورتیکواستروئید برای درمان مورتون نوروما می‌تواند به بسیاری از افراد کمک کند تا در مدت زمان کوتاهی از شر درد ناشی از این عارضه رهایی یایند. در اغلب موارد تزریق کورتیکواستروئید باعث تسکین موقتی فرد می‌شود. البته این تسکین می‌تواند تا چند هفته ادامه داشته باشد و حتی در برخی از  موارد اندک اثر کورتیکواستروئیدها ممکن است تا مدت‌های طولانی‌تری نیز ادامه یابد. با این حال، اکثر بیمارانی که از داروهای محافظه‌کارانه استفاده می‌کنند سرانجام جهت استفاده از شیوه‌های درمانی تهاجمی‌تر مجدد به پزشک مراجعه می‌نمایند.

فیزیوتراپی

نباید به فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمانی بی‌اهمیت نگاه کرد چرا که در اغلب موارد استفاده از فیزیوتراپی در درمان درد از اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت فیزیوتراپی زمانی بیشتر برجسته می‌شود که از آن به عنوان بخشی از یک  برنامه‌ی درمانی جامع‌تر استفاده شود. حتی زمانی که از روش‌های دیگری همچون دارو درمانی و جراحی استفاده می‌شود، فیزیوتراپی می‌تواند ابزاری مهم برای کمک به بهبود و کاهش درد باشد. انواع مختلف فیزیوتراپی که پزشک شما ممکن است برای درمان موورتون نوروما ارائه دهد عبارتند از:

درمان دستی

هرچند که درمان دستی در ررفع علائم درد موثر است اما شهواد اندکی این قضیه را تایید می‌کنند. در حالت فرضیه، درمانی دستی سدهای دردزای اورون را تغییر می‌دهد، ناسازگاریهای بین حسگر- موتور را به حالت عادی برمی‌گرداند و مسیرهای ضد دردزای نزولی را فعال می‌کند. بنابراین در صورت بروز درد، استفاده از درمان دستی گزینه‌ای مناسب است.

التراسوند

پژوهش‌ و مطالعات مختلفی نشان‌ دهنده‌ی این است که استفاده از التراسوند در فرآیند درمانی باعث افزایش دقت، صحت و موفقیت روند درمان می‌شود. راهنمایی‌های التراسوند باعث کاهش درد در کوتاه مدت و دراز مدت ناشی از تزریق کورتیزون شده و نیاز به استفاده از روشهای درمانی در یک سری از تزریق الکل متمرکز اسکلروئیدی را کاهش می‌دهد، همچنین استفاده از التراسوند میزان مراجعه به عمل جراحی را کاهش داده و باعث افزایش میزان اثربخشی یک مرحله تزریق می‌شود.

شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی خارجی بدن در کاهش درد در بیماران مبتلا به مورتون نوروما بسیار موثر است، لذا می‌تواند برای درمان این عارضه از آن استفاده کرد. شاک ویو تراپی خارجی بدن یا ESWT روشی است که در آن امواج صدای قوی بر روی قسمت آسیب‌ دیده‌ی بدن اعمال می‌شود و باعث ترومای کوچکی در آن ناحیه می‌گردند. بدن در مقابل این ترومای کوچک واکنش نشان داده و خون بیشتری به آن قسمت از بدن ارسال می‌کند و مواد شیمیایی آزاد می‌کند تا بافت مورد نظر ترمیم و بهبود یابد.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست یا تنس روشی موثر در درمان درد عضلانی است که در آن الکترودهایی بر روی قسمت آسیب دیده و یا نواحی اطراف آن قرار داده می‌شود و پالس‌های تسکین‌دهنده از طریق الکترودها و از راه پوست و در امتداد فیبرهای عصبی فرستاده می‌شود. پالس‌ها که در تمام این مراحل توسط کاربر کنترل می‌شوند موجب سرکوب سیگنال‌های درد ارسالی به مغز می‌شود. تحریک الکتریکی عصبی همچنین بدن را ترغیب می‌کند تا سطوح بالایی از مواد شیمیایی طبیعی مسکن خود به نام‌های اندورفین‌ها و انسفالین را تولید کند. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست نه تنها  به کاهش درد کمک می‌کند بلکه حس ناشی از آن نیز بسیار خوشایند و آرام بخش است و توسط کاربر بطور کامل کنترل می‌شود. تنس بیشتر در درمان درد عضلانی و بعضا درد مفاصل مورد استفاده قرار می‌گیرد و به ندرت پیش می‌آید که در موارد مورتون نوروما کاربرد داشته باشد.

تزریق پی‌آر‌پی

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی‌آر‌پی شامل تزریق پلاکت‌های خود بیمار جهت فعال کردن قدرت درمان‌ کنندگی طبیعی بدن است تا مورتون نوروما را از این طریق درمان کند. تزریق پی‌آر‌پی در درمان مشکلات عضلانی اسکلتی همچون آسیب‌دیدگی تاندون‌، رباط، عضلات و مفاصل بسیار موفق است. در واقع، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت جایگزین جراحی ارتوپدی سنتی در بسیاری از موارد برای شرایطی از آسیب‌های بافت نرم (تاندونیت، پاره‌گی عضلانی، آسیب‌های رباطی) تا بیماری‌های مختلف مفصلی از قبیل پاره‌گی مینیسک یا آرتریت ملایم و متوسط در مفصل شده است.

جراحی مورتون نوروما

در صورتی که سایر روش‌های درمانی کارساز نشد و علائم مورتون نوروما تا ۹ الی ۱۲ ماه ادامه داشته باشد در این مواقع توصیه می‌شود که از عمل جراحی استفاده کنید. هرچند که معمولا جراحی راهکاری موثر است اما ممکن است که به بی‌حسی دائمی انگشتان پا ختم شود. از همین رو، پزشکان توصیه می‌کنند که ابتدا از سایر روش‌های درمانی استفاده کنید و از عمل جراحی بعنوان آخرین گزینه استفاده کنید. عمل جراحی شامل برداشتن عصب یا فشار از روی عصب از طریق بریدن رباط‌ها و یا بافت‌های فیبری اطراف می‌باشد. دو شیوه‌ی جراحی ممکن عبارتند از:

• جراحی فوقانی: جراح برشی در قسمت فوقانی پا ایجاد می‌کند و این امکان را برای بیمار فراهم می‌کند تا در مدت کوتاهی پس از عمل جراحی بتواند حرکت کند زیرا در این شیوه‌ی جراحی بخیه‌ها در قسمتی هستند که نیاز به تحمل‌ وزن بر روی آنها نیست.
• جراحی کف پا (پلانتار): در این شیوه‌ی جراحی، جراحی برشی در کف پا ایجاد می‌کند. در دوران نقاهت، بیشتر بیماران تا ۳ هفته اول برای راه‌ رفتن نیاز به عصا دارند. جای زخم ایجاده شده در این روش راه‌ رفتن را برای بیمار ناخوشایند می‌کند اما مزیت بزرگ این روش این است که در آن می‌توان به آسانی و بدون بریدن هیچ ساختاری به نوروما دسترسی پیدا کرد.

حرکات و تمرینات ورزشی

  یکی دیگر از شیوه‌های درمان مورتون نوروما انجام حرکات و تمرینات ورزشی جهت برداشتن فشار از روی عصب پا است. لازم به ذکر است که قبل از انجام این حرکات حتما با پزشک خود مشورت کنید. انجام این حرکات مستلزم بازیابی توان در پای آسیب دیده است. برخی از این حرکات ورزشی عبارتند از:

بلند کردن مداد از روی زمین با پا

این حرکت به قوی‌ شدن و بهبود عملکرد پا کمک می‌کند. برای انجام این حرکات نکات زیر را انجام دهید:

• ابتدا بنشینید و مدادی را در زیر پای خود قرار دهید.
• مداد را در بین انگشتان و کف پا گرفته و آن را از روی زمین بردارید.
• مداد را به مدت ۵ ثانیه بالا نگه دارید. سپس آن را پایین آورده و به پاهایتان استراحت دهید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.

راه رفتن بر روی انگشتان پا

راه رفتن بر روی انگشتان پا می‌تواند به بازیابی توان و قدرت در پاها کمک کند.

• ابتدا پاهای خود را به عرض شانه‌هایتان باز کنید و بر روی انگشتان پای خود ایستاده و خود را به سمت بالا بکشید.
• به مدت ۱۵ تا ۲ ثانیه بر روی انگشتان پا راه بروید.
• سپس به مدت ۲۰ ثانیه به پاهایتان استراحت داده و مجددا این کار را ۸ الی ۱۰ بار تکرار کنید.
• سعی کنید تا این حرکت را روزانه دو بار انجام دهید.

باز کردن انگشتان پا از هم

باز کردن انگشتان پا از هم به کاهش درد و افزایش عملکرد پاها کمک می‌کند. این حرکت را می‌توان هم بصورت نشسته و هم ایستاده انجام داد.

• پاهای خود را بصورت صاف بر روی کف زمین قرار دهید.
• انگشتان پای خود را تا حد ممکن از هم دور سازید.
• انگشتان پا را به حالت عادی برگردانده و مجددا این کار را تکرار کنید.
• این حرکت را در دو مرحله‌ی ۱۰ تایی انجام دهید.
• سعی کنید که روزانه ۳ بار این حرکت ورزشی را انجام دهید.

کشش پلانتار فاسیا

همانند تصویر، کف پا را کشش دهید. پلانتار فاسیا شامل نوار ضخیم بافتی می‌شود که در امتداد استخوان پاشنه تا انگشتان پا قرار گرفته و آنها را به هم متصل می‌کند.

• کشش کف پا باعث کاهش درد و افزایش انعطاف‌پذیری پا می‌شود.
• برای شروع، ابتدا بنشینید و پای آسیب‌ دیده را بر روی پای دیگر قرار دهید بطوری که ماهیچه‌ی ساق پای آسیب دیده بر روی ران پای سالم قرار بگیرد.
• به کمک دستان خود به آرامی انگشتان پا را به سمت عقب بکشید.
• به هنگام انجام این حرکت، در قسمت کف پا احساس کشش خواهید کرد.
• کف پا را به مدت ۳۰ ثانیه در این حالت قرار دهید.
• سپس به پای خود استراحت داده و مجددا این حرکت را سه بار دیگر انجام دهید.

آیا می‌توان از ابتلا به مورتون نوروما پیشگیری کرد؟

 پوشیدن کفش مناسب، فشار بر روی پاها را به حداقل می‌رساند و می‌تواند در پیشگیری از ابتلا و بدتر شدن عارضه مورتون نوروما بسیار موثر باشد.