کاخ نیاوران

 

 

 

 

برخی از جذابیت های پایتخت عبارتند از مجموعه موزه های کاخ سعد آباد، کاخ گلستان، برج آزادی، موزه ساعت و بسیاری دیگر که ما در این مقاله قصد داریم شما را با مجموعه کاخ نیاوران آشنا کنیم. این کاخ گوشه ای از تاریخ سلسله قاجار، پهلوی و در نهایت کشور عزیزمان را در قلب خود حفظ و نگه داری می کند.

 

 

اولین قدم برای شکل گیری این مجموعه با ساخت باغ نیاوران در توسط فتحعلی شاه (دومین شاه قاجار) برادشته شد. این مکان در زمان گذشته نیزار بوده به همین دلیل آن را نی آوران نامیدند و در طول زمان به نیاوران شهر یافت. پس از آن محمد شاه نوه فتحعلی شاه (سومین پادشاه قاجار) سازه ای کوچک و معمولی در آن ساخت، اما پس از آن ناصرالدین شاه دستور ساخت عمارتی شکوهمند با نام صاحبقرانیه را در این باغ صادر کرد و آخرین بنایی که در این مجموعه به دست سلسله قاجار ساخته شد می توان به کوشک احمد شاهی در وسط باغ اشاره کرد.

پس از سلسله قاجار باردیگر این بخش از تهران در سال 1337 مورد توجه محمد رضا شاه دومین شاه دوران پهلوی قرار گرفت. وی پس از تخریب سازه کوچک فتحعلی شاه کاخی مجلل و شکوهمند را جایگزین آن کرد که با وقفه کوتاه در سال 1346 به سرانجام رسید و محل زندگی محمدرضا شاه و فرح دیبا(آخرین ملکه ایران) قرار گرفت. در ادامه به بررسی بخش های مختلف در مجموعه نیاوران خواهیم پرداخت.

اولین بخش از مجموعه نیاوران که به آن وارد خواهید شد باغ نیاوران است. عطر خوش طبیعت و صدای زیبا پرندگان ورود با شکوهی به این مجموعه برای شما رقم خواهد زد.

شرایط جوی محل قرار گیری باغ خاک حاصلخیز و آبرفتی و حج آب آن منطقه اسباب زیست محیطی مناسبی جهت رشد گیاهان در این بخش از تهران فراهم کرده است که حدود 80% از پوشش گیاهی آن مربوط به درخت چنار می باشد. تعداد کمی از گونه های غیر بومی نیز در این باغ وجود دارد که زیبایی باغ را دو چندان کرده است.

 

 

این بنا به دستور محمدرضا پهلوی در سال 1377 پس از تخریب برخی از ساختمان های کوچک مربوط به دوران فتحعلی شاه در سال 1346 به اتمام رسید که البته لازم به ذکر است ساخت خود این بنا 9 سال به طول نیانجامید بلکه مدتی وقفه در ساخت آن باعث این دیرکرد شد. این عمارت در عین سادگی بسیار زیبا و مدرنیته به منظور محل زندگی خانواده پهلوی طراحی شده است. یکی از برجسته ترین ویژگی های این عمارت که آن را از سایر کاخ های این مجموعه متمایز خواهد کرد سقف متحرک آن می باشد که امکان استفاده از نور خورشید و تماشای رقص ستارگان در شب را در اختیار اهالی منزل قرار می داده است. 

کاخ نیاوران به صورت کلی دارای یک طبقه و یک نیم طبقه می باشد که در ادامه به بررسی دقیق قسمت های مختلف هر یک از آن ها خواهیم پرداخت.

طبقه همکف

گلدان های چینی و برنز، ظروفی از جنس بلور، قالیچه های خوش نقش ایرانی، تابلو های نقاشی و ستون های زینتی در این کاخ مجموعه آثاری است که چشم هر بیننده ای را خیره خواهد کرد. بخش های مختلف این طبقه عبارتند از:

 

 

همانگونه که از نامش پیداست محلی برای پذیرایی از میهمان های درباری در زمان پهلوی بوده است. آثاتری که امروزه در آن به چشم می خورد شامل نقاشی هایی باعنوان سه زن اثر ماری لورنس، منظره اثر آلفرد سیسلی،  موتمارتر پاریس اثر اوتریلو، جنگل اثر مارویک کرلامینگل، موتمارتر پاریس اثر الیز مالکت، چهره دو زن اثر جی . گلدرن، تصویر محمدرضا پهلوی اثر وی. اف. دراپر، تصویری از فرح دیبا اثر ویدال کورداس و قالیچه هایی با عنوان قالیچه بافت کاشان لچک ترنج، فرش بافت کارگاه غفاریان اصفهان و فرش بافت کارگاه صدقیانی اهرابی تبریز می شود. پیانو آلمانی که پیشکشی از وزارت امور خارجه آلمان به محمدرضا شاه بود، آلیاژ های از جنس مس و قلع لرستان ( مرتبط به هزاره اول پیش از میلاد تا دوران هخامنش) و مجسمه های گلی مربوط به پیش از اسلام از دیگر آثاری است که در اتاق پذیرایی کاخ وجود دارد.

 

 

اتاق غذاخوری (بخش جنوب شرقی)

آثار این بخش شامل وسایل غذا خوری که به سفارش خاندان پهلوی از کارخانه های معتبر آلمانی، فرانسوی و کشور چکسوالکی، قایچه دست بافت اصفهان با طرح شاه عباس، شمعدان های فرانسوی، مبلمان فرانسوی و ظروف نقره و نقره با روکش طلا می باشد.

 

 

بیشترین رنگی که در دکوراسیون این بخش از کاخ استفاده شده است مربوط به رنگ های تیره می باشد و از آثار آن می توان به ظروف و تندیس های سفالی آمریکای جوبی، اثری از شارل ورلا با نام روبا، گلدان ژاپنی با قدمتی بیش از یک قرن، ظروفی با روکش طلا که ریچارد نیکسون به دربار هدیه داده بود و فرش بافت بختیاری اشاره کرد.

 

 

 

 

سینما(در بخش شرقی)

طراحی این بخش از مجموعه به دست طراح آمریکایی چارلز سونیگی صورت گرفته است. آنچه که در بدو ورود در این خش نظر شما جلب را خواهد کرد لوستر زیبا و شاخه ای این فضا است که از جنس مفتول های آلومینیومی می باشد. از دیگر زیبایی های سینما می توان به پرده های ریلی آلومینیومی با صدای دلنشین اشاره کرد.

تابلو های نقاشی مدرن، دستگاهی برای تنظیم نور سینما، دستگاهی برای تنظیم صدا، در و دیوارک هایی از جنس آینه و برنز، سرویس مبلمان فرانسوی، یک دوربین 16 میلی متری و دو دوربین 8 میلی متری از مجموعه اشیایی است که در این بخش از کاخ مشاهده خواهید کرد.

 

 

اتاق انتظار مهمان(در بخش جنوب غربی)

همانگونه که از نامش پیداست محلی برای انتظار میهمانان دربار بوده است اشیایی که در اطراف و روبه این اتاق دیده می شود شامل: مجسمه های اثر ژان بولون، مدال مهری که از سمت پاکستان در سال 1967 میلادی به خاندان پهلوی اهدا شد، نقاشی هایی از ایران درودی(نقاش برجسته ایرانی) و تابلو نقاشی اثر وان ودت می شود.

 

 

تالار آبی(در بخش شمالی)

این بخش محل در زمان پهلوی محل استقبال و پذیرایی از مهمان های درباری بوده است. دیل اینکه این اتاق به این نام شناخته می شود این است که آبنمایی در باغ درست روبه روی ایت تالار قرار گرفته هم چنین پرده ها و دیوار های این تالار ه رنکگ آبی می باشد. دکوراسیون این بخش از تالار بسیار مجلل و سلطنتی طراحی شده به گونه ای که لوسترهای کریستال، گچ بری های سقف و دیوارها نمایی شگف انگیز به این فضا بخشیده است.

در این بخش از کاخ پارچه های پیشکشی از کشورهای مختلف و لباس های سلطنتی در معرض نمایش عموم قرار می گیرد اولین بازدید از این موزه در بهار سال 1391 انجام شد.

 

کاربرد این بخش در زمان پهلوی به اتاق کار درباریان، دفتر منشی ملکه، اتاق لیلا فرزند کوچک محمد رضا پهلوی و اتاق ندیمه لیلا پهلوی بوده است که امروزه به دلیل بهسازی و مرمت اشیای آن قابل بازدید نمی باشد. این قسمت از کاخ دارای نیمی از وسعت دیگر طبقات است به همین منظور نیز یک طبقه کامل محسوب نمی شود.

طبقه آخر کاخ 

در این بخش از کاخ شما می توانید شاهد زندگی و روزمرگی هیا خصوصی خاندان پهلوی باشید  بخش های مختلف که در این قسمت کاخ وجود دارد عبارتند از:

 

 

اتاق مطالعه علیرضا پهلوی(فرزند سوم خاندان پهلوی)

 

 

اتاق خواب علیرضا پهلوی (فرزند سوم خاندان پهلوی)

 

 

اتاق خواب فرحناز پهلوی (فرزند دوم خاندان پهلوی)

 

 

اتاق مطالعه فرحناز پهلوی (فرزند دوم خاندان پهلوی)

 

 

• اتاق لباس فرح و محمدرضا شاه

• اتاق آرایش فرح

• اتاق نشیمن

• اتاق استراحت محمدرضا پهلوی

• اتاق خواب شاه و ملکه سابق ایران.

 

بهای بیط: 2500 تومان

زمان بازدید در 6 ماه اول سال: 9:00 الی 19:00

زمان بازدید در 6 ماه دوم سال : 8:00 الی 17:00

 

 

 جالب است که بدانید در زمان ناصرالدین شاه(چهرمین پادشاه قاجار) هر سی سال را یک قرن می دانستند و با توجه به اینکه که ناصرالدین شاه بیش از سی سال(یعنی همان یک قرن آن زمان) بر ایران حکومت کرد و همین امر سبب شد که لقب صاحبقران را به آن نسبت دهند. این کاخ سازه ای است که به مباهات سی و یک سالگی حکومت ناصرالدین شاه ساخته شده است به همین جهت پادشاه عنوان “صاحبقران” را برای آن مناسب دید. تاریخچه ساخت این بنا که همچون مرواریدی در دل باغ نیاوران می درخشد مربوط به سال 1229 هجری است. این کاخ در ابتدا تفرجگاه ییلاقی ناصرالدین شاه بود که امروزه به یکی از جاذبه های توریستی پر مخاطب تبدیل شده است.

 

بخش های مختلف کاخ صاحبقرانیه شامل شاه نشین، حوض خانه و کرسی خانه می شود.

لازم به ذکر است که صاحبقران فعلی حاصل تغییراتی است که رضا شاه و پسرش محمدرضا پهلوی و در دوران حکومت خود بر آن ایجاد کرده اند. برای مثال رضا شاه قصد داشت که مراسم عروسی محمدرضا پهلوی را در آن برگزار کند به همین جهت دستور تخریب برخی از ساختمان های اطراف کاخ و دیوار میانی دیوانخانه و حرمسرا را صادر کرد پس از آن تعدادی از اجناس گرانبها در کاخ گلستان را به این عمارت انتقال داد. این تغییر دکوراسیون و آماده سازی برای مراسم عروسی ولیعهد حدود هشت ماه به طول انجامید. جالب است که بدانید به دلیل سرمای شدید در نهایت عروسی محمد رضا پهلوی در مکان دیگری برگزار شد.

تغییرات بعدی که در این کاخ صورت گرفت به دستور پهلوی دوم یعنی همان محمدرضا شاه بود. در آن زمان به دستور محمدرضا شاه تغییرات کلی در دکوراسیون بنا صورت گرفت هم چنین از حوضخانه بنا(طبقه زیرین) به عنوان محل پذیرایی میهمان و از طبقه فوقانی آن به عنوان دفتر کار محمدرضا شاه استفاده شد.جالب است که بدانید تمامی ظروف در این کاخ ساخت آلمان، مبلمان آن ساخت فرانسه و لوستر ها ساخت چکسلواکی است که به دستور فرح دیبا(همسر پهلوی دوم) تهیه شده است. 

 

 

به محض ورود به کاخ چشم هایتان از زرق و برق و شکوه آینه کاری ها، گچبری ها، آثار هنری و لوستر های مجلل پر خواهد شد. زیبایی های صاحبقرانیه گذر زمان را برایتان بی معنی خواهد کرد. بی شک می توان ساعت ها به تماشای معماری بی نظیر این سازه نشست.

در بخش شمالی شاه نشین: میز کار پهلوی دوم، تصویر شاهان قاجاری، اسناد مربوط به فرمان مشروطیت و تصاویری از صاحبقرانیه سابق(در زمان ناصرالدین شاه) به چشم می خورد.

در بخش جنوبی شاه نشین: گلیم های ارزشمند تبریزی، گلدان های آلمانی و فرانسوی و مجعه ای از سلاح های قاجاری و زندی که به دیوار آویخته شده اند وجود دارد. از دیگر قسمت های این بخش می توان به اتاق های استراحت، اتاق پیشکش ها، دندان پزشکی و واحد مذاکرات خصوصی اشاره کرد.

 

 

رسته زیرین این بنا است که حوض مرمری در وسط آن در کنار  مبلمان زیبای سرخ رنگ اطرافش نمایی تماشایی به آن بخشیده است. پس از تالار جهان نما که در ادامه به معرفی آن خواهیم پرداخت حوضخانه از زیبا ترین بناهای مجموعه نیاواران محسوب می شود.

کرسی خانه

یکی از جذاب ترین بخش های صاحبقرانیه کرسی خانه می باشد. یک میز ناهار خوری سلطنتی زیبا به رنگ سرخ، سبز و طلایی در آن دلبری خواهد کرد و هم چنین تابلو یوسف و زلیخا که قطعا نظر مسافران تور تهران را به خود جلب خواهد کرد.

*متاسفانه در حال حاضر (21/1/98) به دلیل مطالعات آسیب شناسی و بهسازی عمارت تا اطلاع ثانوی امکان بازدید از این بخش مجمعه نیاوران برای مسافران تور تهران وجود نخواهد داشت.

 

 

بنا به نوع معماری این سازه متخصصان بر این باورند که این عمارت مربوط به اواخر دوران قاجار می باشد اما هیچگونه استنادی برای این گفته که سازه در دوران احمدشاه ساخته شده است تا به امروز یافت نشده اما این سازه محل استراحت ییلاقی احمدشاه (آخرین پادشاه قاجار) بوده است. با توجه به شواهد تاریخی که وجود دارد تنها بنای ساخته شده در دوران حکومت احمد شاه مربوط به زمین های فرح آباد می باشد.

مشخصه های کوشک احمدشاهی

این عمارت در زمینی به مساحت 800 متر با دو در دو طبقه بنا شده است. ظاهر ساختمان با آجر های طرحدار و ستون های مستحکم و زیبا مزین شده است. اولین مرمت و بازسازی این بنا به دست رضا شاه و پس از آن تغییرات اساسی در دوران محمدرضا پهلوی برای آن اتفاق افتاد. این بخش از مجموعه نیاوران محل زندگی اختصاصی ولیعهد (پسر بزرگ محمدرضا پهلوی) بوده. پس از دوران انقلاب تا سال 1376 امکان بازدید از این عمارت برای عموم وجود نداشت اما در نهایت پس بازسازی و مرمت های لازم در همان سال ها امکان بازدید از این مکان به عنوان موزه در اختیار مسافران تور تهران قرار گرفت. تمامی وسایل مربوط به ولیعهد(رضا شاه) در این کاخ نگهداری می شود.

 

 

طبقه اول 

این بخش از عمارت در کل دارای 6 باب اتاق می باشد. کتابخانه، تصاویری از رضا شاه در لباس ورزشی و خلبانی، مجسمه های برنزو نقره، پیشکش کشورهای مختلف، گردنآویز مختلف، اتاق غذا خوری و کلکسیون شخصی ولیعهد که درآن آثاری چون سنگ های زیبا و قیمتی، شهاب سنگی از کره ماه و فسیل های مختلف به چشم می خورد از بخش های مختلف طبق اول کاخ می باشد.

 

 

طبقه دوم

اولین چیزیکه در این بخش نظر شما را به خود جلب خواهد کرد کلکسیونی زیبا از آلات موسیقی  خواهد بود. این قسمت از کاخ که دورتا دور آن به وسیله ایوانی با 24 ستون پوشیده شده است در زمان پهلوی به عنوان محلی برای برگزاری مهمانی های خانوادگی مورد استفاده قرار می گرفت.

اطلاعات بازدید

بهای بیط: 2500 تومان

زمان بازدید در 6 ماه اول سال: 9:00 الی 19:00

زمان بازدید در 6 ماه دوم سال : 8:00 الی 17:00 

 

 

نامی که برای این موزه برگزیده اند کاملا برازندا آن می باشد زیرا از هر گوشه جهان، فرهنگ و سنتع های گوناگون اثری برای خودنمایی در این موزه وجود دارد. این بخش از مجموعه نیاوران در سال 1355 به منظور محل نگهداری آثار هنری که ملکه خریداری یا پیشکش گرفته بود با دستور فرح دیبا تاسیس شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا مدتی هیچ کس راه به آن نیافت تا در نهایت در سال1383 پس از بازسازی ها تعبیه نور پردازی ویژه بازید از این گنجینه برای عموم آزاد گشت.

این بنا دارای دو طبقه همکف و زیرزمین می باشد که تالار میانی از بزرگترین بخش های این موزه می باشد.

 بازه زمانی آثاری که در این موزه نگهداری می شود مربوط به سال 3000 سال پیش تا همین قرن فعلی می باشد. تابلو های نقاشی، مجسمه های باستانی، سنگ هخای قیمتی و نیمه قیمتی مجمعه آثاری است که در این گالری به نمایش گذاشته می شود.

 

 

بهای بلیط: 2500 تومان

زمان بازدید در 6 ماه اول سال: 9:00 الی 19:00

زمان بازدید در 6 ماه دوم سال : 8:00 الی 17:00 

 

 

این بنا نیز مانند موزه جهان نما در سال 1355 به دستور فرح دیبا در زمینی با مساحت حدود 770 متر مربع احداث شد. معماری زیبا و متفاوت آن به وسیله عبدالعزیز فرمانفرئیان معمار برجسته معاصر ایرانی تبار و طراحی آن به دست هنرمند آمریکایی به نام چارلز سونیگی انجام گرفت. آنچه که در این بنا شما را شگفت زده خواهد کرد طراحی داخلی آن که تلفیقی از آینه و هنرنمایی با سنگ و شیشه است. از بخش های مختلف کتابخانه می توان به اتاق مطالعه، کتابخانه اصلی و اتاق صوتی و تصویری اشاره کرد.

آثار موجود در این خانه شامل حدود 23000 جلد کتب چاپی از نویسندگان مشهور و بزرگ ایرانی و خارجی و بیش از 350 تابلو نقاشی ارزشمند می باشند.

جالب است که بدانید کوچکترین کتاب این موزه قرانی با ابعاد 5×8  سانتی متر، بزرگترین آن اطلس جغرافیای جهان با ابعاد 81×56 سانتی متر و قدیمی ترین کتاب آن مربوط به تاریخ یهود به چاپ رسیده در سال 1609 میلادی می باشد.

پس از کتاب های موجود دکوراسیون داخلی آن که شامل آلات موسیقی، مبلمان ها، تابلو های نقاشی به دیوار آویخته شده و تندیس های بسیار زیبا سبب شده است که این بخش عنوان موزه را از آن خود کند.

اطلاعات بازدید

بهای بلیط: 2500 تومان

زمان بازدید در 6 ماه اول سال: 9:00 الی 19:00

زمان بازدید در 6 ماه دوم سال : 8:00 الی 17:00 

6.موزه خودرو های اختصاصی کاخ نیاوران

این بخش از مجموعه نیاوران در اوایل تابستان سال 1391 در مرض نمایش برای عموم مردم قرار گرفت. محل نمایش خودرو ها در نمایی شبیه پارکینگ به متراژ 200 متر مربع می باشد. آثاری که در این موزه به نمایش گذاشته شده است شامل دو دستگاه رولزرویس سلطنتی فانتوم 6 و 5، ماشین مسابقه ای و 8 عدد موتورسیکلت که متعلق به فرزندان خاندان پهلوی است می باشد.

اطلاعات بازدید

بهای بیط: 2500 تومان

زمان بازدید در 6 ماه اول سال: 9:00 الی 19:00

زمان بازدید در 6 ماه دوم سال : 8:00 الی 17:00

 

در این بخش گردشگران عزیز شاهد تلفیق زیبایی های طبیعت با تاریخ کهن و ارزشمند خواهند بود بدین گونه که علاوه بر قدم زدن در طبیعت بکر و دل انگیز باغ امکان مشاهده کتیبه های صخره ای از دوران 2000 پیش از میلاد، دوره ماد، کتیبه های هخامنشی، کتیبه هایی از اشکانیان، کتیبه های دوره ساسانی و کتیبه های دوره اسلام  برای شما عزیزان فراهم خواهد شد.

لازم به ذکر است که کتیبه های باغ موزه نمونه مشابه نمونه های اصلی این آثار می باشد.

اطلاعات بازدید

بهای بیط: 2500 تومان

زمان بازدید در 6 ماه اول سال: 9:00 الی 19:00

زمان بازدید در 6 ماه دوم سال : 8:00 الی 17:00