پاسارگاد

 

 

 

پاسارگاد، پایتخت امپراتوری هخامنشی در استان فارس قرار گرفته است، در این مجموعه می توان آثار به جا مانده از آن دوران را مشاهده کرد. به طور کلی این مجموعه دارای بخش های مختلفی مانند مسجد پاسارگاد، مقبره کوروش کبیر، کاخ اختصاصی، باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختار دفاعی تل تخت، تنگه بلاغی، کاخ دروازه، کاروانسرای مظفری و محوطه مقدس می باشد، در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی هریک از آثار موجود در این مجموعه تاریخی بپردازیم.

 

 

 

پاسارگاد مرکز تشکیل حکومت هخامنشی و اولین پایتخت امپراتوری در ایران می باشد، سازه های موجود در این مجموعه داستان های بسیاری را از مردمان گذشته ایران زمین، شرح می دهند. مجموعه پر رمز و راز پاسارگاد در نزدیکی شهری به همین نام، در دشت مرغاب قرار دارد. بخش عظیمی از تاریخ پر افتخار ایران در این مجموعه نهفته است، آثار تاریخی و زیبای موجود در پاسارگاد چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. پاسارگاد یکی از مهم ترین آثار باستانی موجود در ایران بوده و بازدید از آن به علاقمندان به تاریخ و فرهنگ این کشور توصیه می شود.

گردشگران تور شیراز بد نیست بدانند مجموعه پاسارگاد در سال 1310 به عنوان نوزدهمین آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، همچنین لازم است بدانید که این مجموعه در لیست میراث جهانی سازمان یونسکو نیز قرار دارد.

 

 

در ابتدا لازم است به بررسی دلایل انتخاب این منطقه به عنوان پایتخت امپراتوری هخامنشی بپردازیم، در آن دوران به دلیل عبور رود پلوار از این منطقه، پاسارگاد بسیار سرسبز و خوش آب و هوا بوده است، همین امر سبب شده است که تاریخچه حیات در این منطقه به سال ها پیش از حکومت هخامنشی باز گردد، باستان شناسان تاریخچه حضور انسان ها در منطقه پاسارگاد را به دوران میانه سنگی نسبت داده اند.

تاریخچه آشنایی هخامنشیان با این منطقه به زمان حمله ای آن ها به ایران و شکست ماد ها باز می گردد، در آن دوران کوروش کبیر آخرین پادشاه ماد ها را در نزدیکی منطقه پاسارگاد شکست دارد و حکومت خود را آغاز نمود. لازم به ذکر است کوروش در ابتدای تشکیل حکومت هخامنشی در مناطقی مختلفی مانند بابل، انشان و هگمتانه اقامت داشت و مشغول و فتح مناطق اطراف سرزمین فارس بود.

سال ها بعد کوروش کبیر تصمیم به ساخت پایتخت امپراتوری هخامنشیان گرفت، سرانجام پس از فتح کشور لیدیه، مهندسان و معماران این کشور را با خود به منطقه پاسارگاد آورد و شهر تاریخی پاسارگاد را بنا نهاد.

کوروش کبیر در کشور لیدیه بنا ها بسیار پیشرفته ای را دیده بود، به همین دلیل برای ساخت پایتخت امپراتوری خود از معماران این کشور کمک گرفت، امروزه آثار بجا مانده از معماران و مهندسان این کشور نیز در مجموعه پاسارگاد قابل مشاهده است.

 

 

 

 

طبق نظر استرابون (تاریخ نگار یونانی) پاسارگاد بدلیل آن که منطقه آخرین جنگ کوروش با ماد ها بوده و به سبب پیروزی در این جنگ، امپراتوری آسیا در دستان او قرار گرفت، اهمیت بسیاری برای کوروش کبیر داشته است، همین امر سبب شده است که کوروش برای جاودانه شدن این امپراتوری، پاسارگاد را به عنوان پایتخت امپراتوری خود برگزیند.

اکثر بنا های موجود در مجموعه پاسارگاد در زمان پادشاهی کوروش کبیر ساخته شده اند، لازم به ذکر است که تکمیل برخی از کاخ های موجود در این مجموعه تا زمان پادشاهی داریوش اول به طول انجامید.

همانطور که در ادامه متن به آن اشاره خواهیم کرد برخی بخش های موجود در این مجموعه پس از دوران حکومت هخامنشی در این منطقه ساخته شده اند. اسکندر پس از فتح ایران به دلیل آن که خود را ادامه دهنده راه کوروش کبیر می دانست، دستور داد چندین سرباز به صورت 24 ساعته از مقبره کوروش محافظت کنند.

مقبره کوروش سال ها بعد در دوران حکومت اتابکان بر این سرزمین و ورود اسلام به ایران، به عنوان مشهد سلیمان و ملک سلیمان شناخته می شد، در آن زمان مسجدی در کنار مقبره کوروش ساخته شد که در بخش های بعدی مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.

بقایای امروزی پاسارگاد طی چندین کاوش و حفاری در سال های 1928، 1949 و 1961 میلادی کشف شده است، باستان شناسان در طول این حفاری ها اطلاعات بسیاری مفیدی در رابطه با تاریخچه امپراتوری هخامنشی کسب کرده اند.

تاریخچه شگفت انگیز امپراتوری هخامنشیان سبب شده است که افراد بسیاری از کشور های خارجی برای بازدید از این مجموعه به کشور ایران سفر کنند.

 

همانطور که در ابتدای متن به بخش های مختلف این مجموعه اشاره شد، در این بخش به بررسی دقیق تر سازه های موجود در پاسارگاد می پردازیم.

 

 

 

محبوب ترین اثر به جا مانده از دوران هخامنشی را می توان آرامگاه کوروش دانست، سالانه گردشگران بسیاری برای بازدید از مقبره کوروش به مجموعه پاسارگاد مراجعه می کنند. آرامگاه کوروش که در بخش جنوبی پاسارگاد قرار گرفته است، قدمتی بیش از 25 قرن دارد. جالب است بدانید که این مقبره در زمان حیات کوروش و دستور وی ساخته شده است. آرامگاه کوروش با مساحتی در حدود 156 متر مربع و 11 متر ارتفاع، ظاهری ساده و معمولی دارد. معماری این مقبره شباهت بسیاری به نیایشگاه های باستانی ایرانی دارد، این آرامگاه از دو بخش پلکان و اتاقک آرامگاه تشکیل شده است، سادگی طراحی آرامگاه نشان دهنده تواضع کوروش کبیر می باشد.

 

 

 

این بنا با مساحتی در حدود 208 متر مربع در نزدیکی مقبره کوروش قرار گرفته است، کاروانسرای مظفری را با استفاده از سنگ هایی که از کاخ های کوروش دزدیده شده بود، ساخته اند، در میان این سنگ ها چنیدن کتیبه نیز وجود داشت، امروزه این کتیبه ها به موزه ای در شهر شیراز به نام موزه هفت تنان منتقل شده است. طراحی این بنا به دلیل استفاده از سنگ های غیر هم شکل، نامنظم بوده، این کاروانسرا دارای ایوانی به عرض 30 متر می باشد. در نزدیکی کاروانسرای مظفری، قبرستانی وجود دارد، لازم است بدانید که سنگ قبر های موجود در این قبرستان نیز همان سنگ های دزدیه شده از کاخ ها است.

 

 

 

یکی از معروف ترین کاخ های موجود در مجموعه تاریخی پاسارگاد، کاخ اختصاصی می باشد، مساحت این بنا 3192 متر مربع است. در ساخت این کاخ از سنگ آهک سیاه، سنگ ماسه و سنگ سفید استفاده کرده اند، رنگ سفید و سیاه موجود در نمای این کاخ زیبایی آن را دوچندان کرده است، همچنین تزئینات بسیار زیبای موجود بر روی ستون های این کاخ نظر هر بیننده ای را به خود جذب می کند. طراحی این کاخ نشان دهنده معماری دوران هخامنشی می باشد.

 

 

 

 

معماری و اشیاء کشف شده در کاخ اختصاصی سبب شده است که باستان شناسان این کاخ را محل اقامت کوروش بزرگ بدانند. کاخ اختصاصی در مجموع دارای یک تالار اصلی و دو ایوان در شرق و غرب کاخ می باشد، همچنین در گذشته دو اتاق در یکی از ایوان های کاخ وجود داشت که امروزه تخریب گشته، تصویر شاه هخامنشی با لباس پادشاهی بر روی درب های این کاخ نقش بسته است. در بخش جنوبی کاخ کتیبه ای در بالای جرز سنگی مشاهده می شود که در آن کوروش کبیر خود را معروفی نموده است.

در بخش شرقی کاخ، سکویی بر روی ایوان مشاهده می شود، لازم است بدانید که طبق شواهد موجود کوروش کبیر از روی این سکو، باغ های اطراف کاخ را مشاهده می کرده است.

 

 

 

مکان پذیرایی از مهمانان مهم و مقامات کشور های زیر سلطه حکومت هخامنشی، کاخ بارعام بوده است. در این کاخ کوروش از مهمانان خود پذیرایی می کرد و با آن ها در مورد مسائل مختلف حکومتی به گفت و گو می پرداخت. کاخ بارعام مکانی مانند سازمان ملل امروزی بوده است که در حدود 25 قرن پیش مورد استفاده قرار می گرفت، همین امر سبب شده است که اندیشمندان، افکار کوروش کبیر را ارزشمند بدانند و از او به عنوان اولین مدافع حقوق بشر یاد کنند.

 

 

 

طراحی این کاخ بسیار زیبا بوده و مساحتی در حدود 2472 متر مربع دارد، مساحت تالار اصلی این کاخ 405 متر مربع بوده و دارای 8 ستون می باشد، کاخ بارعام دارای 4 ایوان است. از 8 ستون موجود در تالار اصلی تنها یک ستون با ارتفاعی در حدود 10 متر باقی مانده، رنگ ستون های این کاخ سفید بوده و بالا و پایین آن ها سیاه می باشد. لازم به ذکر است که سایر ستون های موجود در تالار اصلی در دوران اتابکان جهت ساخت مسجدی در کنار مقبره کوروش، به نزدیکی مقبره انتقال یافت، اما امروزه ستون ها را به جای اصلی  خود باز گردانده اند.

تالار اصلی ارتفاعی بیشتر از ایوان ها داشت، افراد با استفاده از 4 درب موجود در این تالار به 4 ایوان کاخ بارعام دسترسی داشته اند. بزرگ ترین ایوان کاخ دارای 48 ستون و کوچک ترین ایوان آن دارای 16 ستون بوده است.

در این کاخ کتیبه ای وجود دارد که بر روی آن با خط میخی، نوشته ای به معنای “من کوروش شاه، از خاندان هخامنشی” وجود دارد.

 

 

 

مجموعه باغ ایرانی پاسارگاد به نام های پردیس کوروش، پردیس پاسارگاد و باغ شاهی نیز شناخته می شود، این باغ در کنار چندین باغ ایرانی دیگر در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است که باغ شاهی یکی از محبوب ترین قسمت های مجموعه پاسارگاد بوده و به عنوان مادر باغ های ایرانی، از آن یاد می شود. امروزه بخش عظیمی از این مجموعه از بین رفته است و تنها بخش های کوچکی از آن قابل مشاهده می باشد. باغ شاهی الگوی اصلی سایر باغ های ایرانی ساخته شده تا به امروز می باشد، همچنین در ساخت برخی از باغ های کشور هند نیز از باغ شاهی الگو برداری شده است. لازم به ذکر است که شکل کلی باغ را نیز طبق ایده و نظر کوروش بزرگ ساخته اند، باستان شناسان معتقد اند که جای درختان را نیز خود شخص کوروش کبیر تعیین کرده است، سایر بخش های باغ نیز زیر نظر وی ساخته شده است.

طبق شواهد موجود درون این باغ چنیدن باغ کوچک و دو ساختمان وجود داشته است، به همین دلیل طراحی کلی این مجموعه را “باغ در باغ” نامیده اند، دو ساختمان موجود در این باغ محل استراحت افراد بوده است. در تفسیر های موجود از پردیس پاسارگاد، این باغ را به بهشتی بر روی زمین تشبیه کرده اند.

از سایر بخش های موجود در این باغ می توان به دو کوشک، سیستم آب رسانی به گیاهان و پل باغ اشاره کرد.

 

 

 

 

کوشک های باغ محل استراحت و تماشای باغ شاهی بوده اند، طراحی این بنا  ها ساده بوده و در ساخت آن ها از معماری سایر کاخ های مجموعه پاسارگاد الهام گرفته شده است. امروزه این دو کوشک از بین رفته اند و تنها بخش ها کوچکی از آن ها در قسمت جنوبی و شرقی باغ قابل مشاهده می باشد.

 

 

 

سیستم آبیاری این باغ بسیار جالب بوده و از یک آب راهه به طول 1100 متر و چندین آب نما تشکیل شده است، آب این باغ از رودخانه ای به نام پلوار تامین می گشت. لازم به ذکر است که طول آب راهه باغ شاهی از شواهد کشف شده در زیر خاک تخمین زده شده و ممکن است طول اصلی آن بیش از 1100 متر باشد. آب نما های باغ شاهی در کنار آب یاری گیاهان، زیبایی باغ را دو چندان کرده بوده اند.

پل باغ بر روی رودخانه پلوار قرار گرفته است، طبق نظر باستان شناسان تاریخچه ساخت این پل به اواخر حکومت هخامنشی باز می گردد، همچنین عده ای معتقد اند که پل باغ را پس از دوران هخامنشی ساخته اند. طراحی پل مربعی شکل بوده و ارتفاع آن از سطح زمین طبق شواهد موجود در حدود 2 متر می باشد، لازم به ذکر است که امروزه پل باغ تخریب گشته است.

 

 

 

در مجموعه تاریخی پاسارگاد 3 کاخ کشف شده است که از میان آن ها، کاخ دروازه، به عنوان ورودی اصلی به این مجموعه شناخته می شود. مساحت این کاخ که در بخش شرقی پاسارگاد قرار گرفته، در حدود 726 متر مربع می باشد، کاخ دروازه ظاهری بسیار شبیه به کاخ دروازه ملل، واقع در تخت جمشید دارد. کاخ دروازه امروزه از بین رفته و تنها بقایای اندکی از آن باقی مانده است. طبق نظر باستان شناسان تالار اصلی این کاخ دارای 8 ستون از جنس سنگ بوده است، ارتفاع ستون ها 16 متر تخمین زده می شود، همچنین مساحت این تالار 686 متر مربع بوده است.

لازم به ذکر است که زیر ستون های سیاه رنگ ستون های تالار کاخ دروازه در زیر خاک کشف شده اند و در این مجموعه نگهداری می شوند. تالار اصلی این کاخ دارای دو درب اصلی و دو درب فرعی بوده است، همچنین لازم است بدانید که باستان شناسان موفق به کشف دو اتاق نگهبانی کاخ دروازه شده اند.

 

 

 

یکی از بنا های زیبا و تاریخی موجود در مجموعه پاسارگاد برج سنگی می باشد، قدمت این بنا از سایر سازه های موجود در پاسارگاد بیشتر بوده و تاریخچه آن به اولین سال های تشکیل حکومت هخامنشی باز می گردد. باستان شناسان تا به امروز بر سر استفاده اصلی این برج به توافق نرسیده اند، برخی از آن ها معتقد اند که برج سنگی آرامگاه کمبوجیه است، برخی دیگر بر این باورند که این برج آتشکده هخامنشیان می باشد، همچنین عده ای از باستان شناسان گفته اند که برج سنگی محل نگهداری اسناد دولتی در آن زمان بوده است.

شکل کلی این برج مستطیل شکل بوده اما امروزه تنها یک دیوار آن سالم باقی مانده و سه طرف دیگر تخریب شده اند. گردشگران تور شیراز برای بازدید از این بنا لازم است از 29 پله موجود در بخش شمال غربی مجموعه پاسارگاد بالا رفته تا به برج سنگی برسند.

طراحی این بنا بسیار جالب بوده و بلوک ها سنگی به شکلی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که تشخیص آن ها از یکدیگر بسیار دشوار است، همین امر سبب شده است که برج سنگی را به عنوان شاهکار هنری دوران هخامنشی بشناسند.

لازم به ذکر است که بنایی شبیه به برج سنگی در نقش رستم به نام کعبه زرتشت وجود دارد، طبق شواهد موجود در ساخت کعبه زرتشت از معماری برج سنگی الهام گرفته شده است.

 

 

 

تل دخت در واقع همان تختگاه سلطنتی بوده که به دستور کوروش کبیر، توسط بهترین معماران آن زمان ساخته شده است، جالب است بدانید که قبل از پایان ساخت این تختگاه، در سال 530 پیش از میلاد کوروش هخامنشی از دنیا رفت و سال ها بعد داریوش هخامنشی با چندین تغییر در معماری این بنا، آن را تکمیل کرد. در پی این تغییرات، پله های تل تخت به دژ تبدیل گشت، امروزه نقش های جالبی بر روی دیواره ای این بنا قابل مشاهده است که توسط سنگ تراشان آن زمان بر روی سنگ ها تراشیده شده اند. لازم به ذکر است که این بنا سال ها پس از حکومت هخامنشی، توسط یونانی ها مورد استفاده قرار می گرفت.

آثار ارزشمند موجود در تل تخت در زمان حمله اسکندر مقدونی به پاسارگاد غارت شده است.

 

 

 

محوطه مقدس از دو سکوی 2 متری و یک مصطبه تشکیل شده است، مصطبه فاصله ای 120 متری از سکو های محوطه مقدس دارد، در مصر به آرامگاه هایی با سقف صاف و دیوار های زاویه دار، مصطبه می گویند.

کاربرد دو سکوی موجود در محوطه مقدس به طور دقیق مشخص نبوده، طبق نظر برخی باستان شناسان این دو سکو مذبح اهورامزدا و آناهیتا می باشند، عده ای دیگر بر این باورند که افراد از این دو سکو برای اهدای هدایا به آناهیتا و میترا استفاده می کرده اند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد کوروش کبیر از این سکو ها به عنوان نیایشگاه استفاده می کرده است.

 

 

 

در این مجموعه سنگ نگاره های بسیاری وجود دارد اما در میان آن ها، سنگ نگاره انسان بالدار از محبوبیت بیشتری در بین گردشگران برخوردار است، همچنین لازم است بدانید که نقش موجود بر روی این سنگ نسبت به سایر سنگ نگاره ها سالم تر باقی مانده و جزئیات بیشتری دارد.

سنگ نگاره انسان بالدار، نشانده دهنده تصویر مردی با تاج و ریش است که چهار بال در اطرافش دارد، ارتفاع نقش انسان بالدار با احتساب تاج 290 سانتی متر می باشد.

در این سنگ نگاره تصویر نیم رخ مردی قابل مشاهده بوده که به مرکز تالار کاخ نگاه می کند، باستان شناسان بر این باورند که حجار این سنگ نگاره قصد داشته ورود این مرد به تالار را به تصویر کشد.

حالت دستان این مرد به نوعی ادای احترام تعبیر شده است، زیرا دست چپ او پنهان شده و دست راستش بر روی سینه اش قرار دارد. بر تن این مرد لباسی بلند و بدون استین با تزئیناتی شبیه به گل، پوشانده شده است. در این نقش 4 بال اطراف مرد مشاهده شده که دو بال به سمت بالا و دو بال به سمت پایین می باشد، بال های این مرد با حجاری های زیبایی شبیه به پولک تزئین شده است.

 

 

 

مهم ترین و جالب ترین بخش مشاهده شده در این سنگ نگاره تاجی است که بر روی سر این مرد قرار دارد، این تاج به صورت کامل از پیشانی تا پشت سر مرد را پوشانده است، برجستگی های موجود در تاج نشان دهنده جنس فلزی تاج بوده و طبق نظر باستان شناسان جنس آن از طلا می باشد. بر روی این تاج دو شاخ قوچ مشاهده می شود، بر روی شاخ ها 3 دایره شبیه به خورشید قرار گرفته است و بر روی هر یک از دایره ها جسمی شبیه به کوزه وجود دارد، در دو طرف این کوزه ها چندین برگ وجود داشته و در کناره های تاج 2 مار کبری قابل مشاهد است. همین امر سبب شده است که این تاج بسیار عجیب و شگفت انگیز به نظر رسد.

در ساخت سنگ نگاره انسان بالدار از فرهنگ مناطق مختلفی الهام گرفته شده است، به عنوان مثال تاج عجیب موجود در آن مربوط به فرهنگ مصر باستان بوده و بال های مرد موجود در سنگ نگاره را از آثار هنری آشوری ها الهام گرفته اند، همچنین برای لباس مرد از لباس ها سنتی ایلامی استفاده شده است.

به طور کلی می توان مرد موجود در این سنگ نگاره را نگهبان مجموعه کاخ های موجود در پاسارگاد دانست، استفاده 4 بال در این تندیس نشان دهنده تسلط کوروش کبیر بر چهار گوشه دنیا بوده و وجود شاخ قوچ در تاج مرد اشاره به اهمیت این حیوان در دوران باستان دارد.

 

 

 

در بالای سنگ نگاره انسان بالدار، کتیبه ای با خط میخی به زبان های فارسی باستان، بابلی و عیلامی وجود داشت که در سال 1245 از بین رفت. با بررسی نقاشی ها موجود از این کتیبه، متن زیر بدست آمده است:

سطر اول : اَدَم کوروش خشایَثیِ

سطر دوم : یَه هخامنشی

ترجمه : من کوروش ام، شاه هخامنشی

طبق نظر باستان شناسان دلیل اصلی وجود این کتیبه در پاسارگاد، معرفی کوروش بوده و ارتباطی با سنگ نگاره ندارد.

 

 

 

امروزه برخی از آثار موجود در پاسارگاد به طور کامل از بین رفته اند و اثری از آن ها باقی نماده است، همچنین بازدید از برخی بخش های این مجموعه بنا به دلایلی ممنوع می باشد.

 

وزارت فرهنگ و هنر در سال 1349 ساخت موزه ای را در کنار مجموعه پاسارگاد آغاز نمود اما پس از گذشت چندین سال پروژه ساخت موزه نیمه کاره رها شد و تا سال 1384 متروکه باقی ماند، در سال 1384 اداره میراث فرهنگی اقدام به تکمیل این موزه کرد، لازم به ذکر است که ساخت این موزه تا به امروز پایان نیافته است. همین امر سبب شده است که این موزه به یکی از بخش های غیر قابل دسترس پاسارگاد تبدیل گردد.

 

در دوران حکومت اتابکان بر این منطقه، در سال 620 به دستور شخصی به نام سعد بن زنگی، ستون های کاخ پاسارگار را به نزدیکی مقبره کوروش کبیر انتقال داده اند و با استفاده از آن ها مسجد اتابکی را بنا نهادند. هدف از ساخت این مسجد، محافظت از مقبره کوروش بیان شده است. لازم به ذکر است که برای ساخت چندین بخش دیگر از مسجد اتابکی از سنگ و ستون های کاخ اختصاصی استفاده شده است.

 

 

 

نکات جالبی در رابطه با تاریخچه و شکل گیری این مجموعه تاریخی وجود دارد که در این بخش به تعدادی از آن ها اشاره خواهیم کرد.

 

طبق نظرات و شواهد موجود، سازنده بیشتر بنا های موجود در این مجموعه یک نفر بوده است، اصلی ترین دلیل بیان این موضوع را می توان معماری منسجم کاخ ها و بنا های موجود در پاسارگاد و نماد های بکار رفته در آن ها اشاره کرد، همچنین کتیبه معرفی کوروش کبیر که پیش تر به آن اشاره شد بر روی سایر بنا های پاسارگاد قابل مشاهده می باشد.

 

برای ساخت مجموعه تاریخی پاسارگاد از مصالح مختلفی مانند چوب، آجر، سنگ و خشت خام استفاده شده است. کاربرد هریک از مصالح متفاوت بوده، به عنوان مثال از چوب برای پوشاندن سقف و ساخت ستون استفاده می کرده اند، آجر های قرمز رنگ نیز برای ساخت دیوار ها مورد استفاده قرار می گرفت. برای ساخت اکثر بنا های پاسارگاد از سنگ استفاده شده است، همچنین از سنگ های تزئینی مانند سنگ سیاه مرمرین برای نمای بیرونی و تزئینات کاخ ها استفاده می شد، در نهایت خشت خام برای پر کردن دیوار ها مورد استفاده قرار می گرفت.

 

 

 

در فاصله چند ده کیلومتری از مجموعه شگفت انگیز پاسارگاد 3 جاذبه  گردشگری دیگر نیز وجود دارد که نام و فاصله آن ها تا این منطقه به شرح زیر است:

·         نقش رستم : 73 کیلومتر

·         تخت جمشید : 78 کیلومتر

·         نقش رجب : 71 کیلومتر

 

 

 

استان فارس، شهرستان پاسارگاد، مجموعه جهانی پاسارگاد

 

 

 

گردشگران تور داخلی با اطلاع از آدرس مجموعه پاسارگاد می توانند با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و یا خودرو شخصی به این منطقه مراجعه کنند.

مسیر دسترسی به پاسارگاد با وسایل نقلیه مختلف به شرح زیر است:

·         وسایل حمل و نقل عمومی : گردشگران می توانند به وسیله تاکسی ها و اتوبوس های موجود در شهر شیراز به بازدید از این مجموعه بروند.

·         قطار : افراد با استفاده از قطار اصفهان به سمت شیراز می توانند در ایستگاه سعادت شهر از قطار پیاده شوند و با استفاده از تاکسی های این ایستگاه خود را به پاسارگاد برسانند.

·         خودرو شخصی : برای رسیدن به پاسارگاد با خودرو شخصی باید از شهر شیراز به سمت مرو دشت حرکت کنید و پس از عبور از این شهر با استفاده بزرگراه سعادت شهر به سمت پاسارگاد، میسرتان را ادامه دهید.

 

 

 

افراد می توانند از ساعت 8 صبح تا ساعت 19 و 30 دقیقه از این مجموعه بازدید کنند، لازم به ذکر است که زمان بازدید از پاسارگاد در 6 ماه دوم سال کمی تغییر کرده و از ساعت 8 صبح تا ساعت 17 و 30 دقیقه بعد از ظهر می باشد.

 

هزینه بازدید از این مجموعه برای ایرانی ها 3 هزار تومان و برای گردشگران خارجی 20 هزار تومان است.