معرفی فلوس و خواص درمانی آن

نام علمی درخت:

Cassia fistula L.، نام فرانسه درخت Cassie، نام فرانسه میوه (فلوس) Casse، نام انگلیسی درخت Pudding pipe tree و نام انگلیسی میوه Cassia pods می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، فلوس، خروب هندی و بکبر هندی نامیده شده است. ملین و مسهل بلغم، تقویت کننده کلیه‌ها و از بین برنده برفک و جوش‌های دهان، جلوگیری کننده از سنگ‌سازی کلیه‌ها و باز کننده انسداد روده‌ها، نرم کننده سینه و تنظیم کننده کار کیسه صفرا، کاهنده قند و فشار خون و مسکن حدّت التهاب خون می‌باشد.

تیره گیاه:

تیره‌ی فرعی گل ارغوان Caesalpinaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است خودرو به ارتفاع حدود ۱۰ متر گاهی موارد بیشتر با برگ‌های بزرگ به طول ۲۰ سانتی‌متر که شامل ۸ تا ۱۶ برگچه‌ی تخم مرغی شکل، نوک‌تیز و به رنگ سبز روشن می‌باشند و گل‌های آن مجتمع به صورت خوشه‌های آویخته به رنگ زرد شفاف هستند. میوه‌ی درخت (فلوس) به صورت نیام، استوانه‌ای و دراز به طول ۳۰ الی ۴۰ سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر و قطر آن ۲ تا ۳ سانتی‌متر می‌باشد. پوسته خارجی میوه، سخت و به رنگ قهوه‌ای تیره مایل به سیاه است. اگر در فلوس شکاف طولی ایجاد شود، تیغه‌های متعدد و نازکی در عرض آن ظاهر می‌گردد که داخل میوه را منقسم به ۲۵ تا ۱۰۰ خانه نشان می‌دهد. در هر یک از خانه‌های میوه نیز یک دانه در داخل ماده‌ی چسبنده تیره رنگی وجود دارد. دانه‌ی فلوس، سخت، شفاف و رنگ آن زردِ بلوطی است.

توضیح:

ماده‌ی چسبنده تیره‌رنگی که به آن عسل فلوس گفته می‌شود در فلوس‌هایی که در بازار عرضه شده‌اند خشک شده و به حالت جامد درآمده است.

طبیعت:

در مورد طبیعت فلوس بین حکمای طب سنتی اختلاف نظر وجود دارد. عده‌ای طبیعت آن را گرم و تر، عده‌ای سرد و تر و عده‌ای آن را معتدل می‌دانند.

رویش جغرافیایی:

اغلب در نواحی گرم و مرطوب کشورها خصوصاً در مناطق حارّه هند، آفریقا (سنگال)، برزیل، مصر، پاکستان، برمه و سیلان می‌روید. در ایران نیز در استان‌های سیستان بلوچستان، خوزستان و هرمزگان به ندرت به صورت پرورشی کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در دانه و ماده‌ی چسبنده داخل فلوس:

سه نوع مواد مومی، مواد قندی، مواد رزینی، پکتین، صمغ، اسانس، رئین، تانن، امودین، مواد روغنی، گلیکوزید و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

محتویات داخل میوه‌ی فلوس (دانه و ماده‌ی چسبنده‌ای که خشک شده و به صورت لایه‌های خیلی نازک درآمده است) که شبیه داخل لیمو عمانی می‌باشد.

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده و یا خیسانده در آب جوش استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

توصیه:

به دلیل چسبندگی محتویات داخل میوه‌ی فلوس به روده‌ها، لازم است هنگام مصرف چند قطره روغن بادام شیرین به آن اضافه کنید.

خواص درمانی:

ملین و مسهل بلغم، تقویت کننده کلیه‌ها و از بین برنده برفک و جوش‌های دهان، جلوگیری کننده از سنگ‌سازی کلیه‌ها و باز کننده انسداد روده‌ها، نرم کننده سینه و تنظیم کننده کار کیسه صفرا، کاهنده قند و فشار خون و مسکن حدّت التهاب خون می‌باشد. در ضمن برای رفع اسهال‌های خونی، بیماری‌های کبدی، ورم‌های گرم دهان و حلقع درد مفاصل، نقرس و دیفتیری نیز مفید است. محتویات داخل فلوس مسهلی بی‌ضرر، کم اثر و راحت می‌باشد به طوری که برای خانم‌های باردار و کودکان نیز توصیه شده است.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف فلوس مضر و سبب بروز ناراحتی‌های دستگاه گوارشی شده و اسهال شدید نیز به همراه دارد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (۱۳۹۵)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از ۴۰۰ نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.