تاج محل
در کشور هند و در 200 کیلومتری دهلی نو یکی از عجایب هفتگانه دنیا قرار دارد که تاج محل نامیده می شود. این بنای زیبا آرامگاهی باشکوه است که به دلیل ویژگی های ظاهری منحصر به فردش شهرت جهانی پیدا کرده است. برای آشنایی با این بنای شگفت انگیز و داستان عاشقانه آن در ادامه ما را همراهی نمایید.
آشنایی با تاج محل
تاج محل در واقع مکانی به منظور گرامیداشت ممتاز بانو است که به فرمان همسرش شاه جهان (امپراطور پنجم هند) ساخته شد. لازم به ذکر است که بگوییم شاه جهان فردی مغول بود.
بنای تاج محل ترکیبی از معماری ایرانی، هندی و اسلامی می باشد که ساخت آن 12 سال (1632 میلادی الی 1643 میلادی) به طول انجامید ولی با این وجود تکمیل کردن بخش های دیگر مجموعه نظیر باغ و بناهای اطراف خود 10 سال دیگر زمان برد. هزینه های ساخت این مجموعه شگفت انگیز در حدود 32 میلیون روپیه هندی برآورده شده بود. به طور کلی در ساخت بنای تاج محل حدود 20000 معمار هنرمند ایرانی، هندی، آسیای میانه و آناتولی همکاری کرده اند که تحت نظارت احمد لاهوری و حمید لاهوری مشغول به فعالیت بودند. شنیده ها حاکی از آن است که خوشنویسی کتیبه های موجود بر روی در و دیوارها را امانت خان بر عهده داشته است. افراد بسیاری تاج محل را گوهر هنر اسلامی در هند می دانند و معتقدند که بهترین مجموعه معماری مغولی می باشد.
این بنای زیبا و تاریخی در سال 1983 در فهرست سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید و بنا بر یک نظرسنجی در سال 2007 میلادی یکی از عجایب هفتگانه جهان به شمار رفت. همچنین در سال 2016 تاج محل به عنوان برترین جاذبه های گردشگری آسیا معرفی شد. به طور کلی آرامگاه یادبود به عنوان نماد عشق در هند شناخته شده و یکی از جاذبه های گردشگری محبوب هند به شمار می رود.
در قسمت غربی این بنا مسجدی به رنگ قهوه ای وجود دارد که دارای سه گنبد است همچنین در قسمت شرقی آن هم بنایی به چشم می خورد که زمانی مهمانسرا به حساب می آمد. یک نکته جالب که در رابطه با مسجد و مهمانسرا وجود دارد این است که به صورت قرینه در دو سوی تاج محل واقع شده اند.
جایگاهی که برای ساخت این بنای منحصر به فرد انتخاب شد، کناره ی رود یمونا جمنا در ایالت اوتار پرادش هندوستان بود. به طور دقیق تر باید بگوییم که این بنا در باغی به مساحت 18 هکتار قرار دارد که وجود نهری طولانی در مرکز آن بر زیبایی های بنا افزوده است. بخش های مختلف این بنا عبارت اند از: مسجد، مقبره، مهمانخانه، چهارباغ و موزه که در ادامه هر یک را توضیح می دهیم. گردشگران تور هند می توانند به راحتی برای بازدید از این بنای زیبا رفته و شاهد معماری خاص آن از نزدیک باشند.
ارتفاع تاج محل 58 متر و پهنای آن 56 متر می باشد. این مقبره از سازه ای از جنس مرمر سفید ساخته شده که بر روی صفحه سنگ مرمر بزرگی قرار داده شده است، این بنا شامل یک ساختمان متقارن با مناره، گلدسته و گنبد زیبایی می باشد که توجه توریست ها را به خود جلب کرده است. تماشایی ترین قسمت این مقبره مشاهده گنبد 35 متری مرمرین آن است که بیش تر به آن گنبد پیازی گفته می شد.
جالب است بدانید که در مراحل ساخت این بنا، از داربست های آجری عظیم استفاده کرده اند، در صورتی که در سایر بناها از بامبو بهره می بُردند. برای جمع آوری مصالح لازم جهت ساخت این بنا، حدود 1000 فیل و هزاران گاو به کار گرفته شدند تا از سرتاسر هند و حتی آسیا این مصالح را به مکان مورد نظر ببرند. برای مثال مرمر سفید را از راجستان، فیروزه را از تبت، یاقوت کبود را از سریلانکا، یشم سبز و کریستال را از چین و عقیق را از عربستان به این مکان آوردند. نبود امکانات و تکنولوژی های لازم سبب شد تا ساخت تاج محل در سال های طولانی انجام شود. برای انتقال سنگ ها به مکان مورد نظر لازم بود تا مصالح را از سطحی شیبدار به طول 15 کیلومتر عبور دهند، به گونه ای که آن ها را در واگن هایی می گذاشتند تا گاوها به صورت گروهی آن ها را جابجا کنند. برای بالا کشیدن بلوک های سنگین هم از سیستم نخ و قرقره بهره می بردند.
بر روی ساختمان مرمرین این بنا آیات روح بخش قرآن با یشم منبت کاری شده که جلوه زیبایی به بنا بخشیده است. خوشنویسی های انجام شده در بالای بنا با قلمی درشت تر صورت پذیرفته تا به هنگام مشاهده واضح تر دیده شوند. تذهیباتی که بر روی بنا صورت پذیرفته در بخش های قرمز رنگ ساختمان روشن بوده و در بخش های مرمرین مقبره تیره است. برای افزایش گیرایی های بنا، از کاشی هایی با رنگ و نقش های دلربا استفاده شده که توجه گردشگران تور هند را به خود جلب نموده است.
گزارش هایی در سال 2011 مبنی بر سقوط این بنا در 5 سال آینده ارائه شده بود که هم اکنون می بینیم صحت نداشته و این جاذبه توریستی و محبوب را تا چندین سال می توان به همین شکل استوار و محکم تماشا کرد. جالب است بدانید که در جنوب مجموعه تاج محل شهری کوچک با نام تاج گنجی ساخته شده که در آن امکانات خوبی فراهم شده و گردشگران می توانند از آن ها بهره ببرند.
فضای داخلی تاج محل
دیوارهای داخلی دارای ارتفاع 25 متری هستند. در طبقه همکف ساختمان هشت درب بزرگ دیده می شود که هر یک از آن ها درب دیگری را در خود جای داده اند. نور ورودی ساختمان از طریق دریچه هایی که در مناره ها در نظر گرفته شده تامین می شود.
اتاقی هشت وجهی در ادامه راه قرار داشته که چهار درب ورود دارد، اما هم اکنون تنها دربِ جنوبی آن مورد استفاده قرار می گیرد. تابوت های نمادین ممتاز محل و شاه جهان در این اتاق دیده می شود که مزین به سنگ های گرانبها و منبت کاری های خارق العاده می باشند. تابوت شاه جهان در سمت راست قرار گرفته و کمی بزرگ تر از تابوت ممتاز محل در سمت راست می باشد. نقش هایی که بر روی این قبرها انجام شده، در بخش های خارجی مقبره نیز طراحی گشته با این تفاوت که اندازه آن ها با یکدیگر فرق دارد. لازم به ذکر است که بگوییم جسد این دو در زیرزمین قرار گرفته که بازدید عمومی ندارند. بر روی تابوت های اصلی 99 نام از اسماء الهی حک شده است.
بخش های مختلف تاج محل
– مسجد : یکی از مهم ترین بخش های تاج محل مسجد آن است که در سمت چپ بنا قرار گرفته است. این مسجد قرمز رنگ نزد مسلمانانی که ساکن آگرا می باشند اهمیت فراوانی دارد و مکانی برای برپایی نماز و تجمع در روزهای خاص است. فضای داخلی مسجد همچون دیگر مساجد جهان اسلام، دارای محراب و منبر می باشد که در مواقع مشخص مورد استفاده قرار می گیرد.
همان طور که در بالا اشاره کردیم ساختمان دیگری همانند مسجد در سوی دیگر مجموعه قرار گرفته که با وجود منبر و طاقچه های مستطیلی بر فراز مسجد، از یکدیگر مجزا می شوند.
بخش های داخلی و خارجی مسجد مزین به آیات الهی است که با خطی خوش و زیبا به کار رفته است. این مسجد گنجایشی برای 570 نمازگزار دارد. خوب است بدانید که جسد ممتاز محل هنگامی که در ابتدا به آگرا آورده شد، موقتاً در کنار دیوار غربی مسجد به خاک سپرده شد تا هنگام ساخت مکان مناسب منتقل شود، این بخش هنوز هم قابل مشاهده می باشد. گردشگران تور دهلی آگرا جیپور باید بدانند که در حال حاضر تنها طبقه همکف مسجد قابل بازدید می باشد.
– مقبره : در انتهای باغ اصلی ترین بخش مجموعه قرار دارد که با شکوهی مثال زدنی به نمایش درآمده است. بر بالای مقبره گنبدی بزرگ به همراه گلدسته ای زیبا به چشم می خورد. در اطراف مقبره 4 مناره به ارتفاع 40 متر وجود دارد که هم اکنون کمی انحنا پیدا کرده اند. این مناره ها به واسطه 2 بالکن به سه قسمت تقسیم شده اند که در بالاترین قسمت موذن آوای دلپذیر اذان را سر می دهد.
همان طور که در ابتدا اشاره کردیم، زیباترین بخش مقبره، گنبد تماشایی آن است که بر روی سازه ای 7 متری قرار دارد و گنبد پیازی هم نامیده می شود. بر قسمت فوقانی این گنبد 35 متری یک طرح نیلوفری دیده می شود که در دیگر گنبدها هم در ابعادی کوچکتر به چشم می خورد. بر روی گنبد اصلی، گنبدهای کوچک و گلدسته ها یک میله طلاکاری شده وجود داشت که از عناصر تزئینی هندی و ایرانی ساخته شده بود که از این میان تنها میله بالای گنبد اصلی تعویض شد و میله ای برنزی را جایگزین آن کردند.
– مهمانخانه : این ساختمان که شباهت بسیار زیادی به مسجد دارد و در سمت راستِ مجموعه قرار گرفته مهمانخانه یا نقاره خانه نامیده می شود. این بنا هم از ماسه سنگ قرمز رنگ ساخته شده و دارای ایوانی بزرگ در وسط، دو ایوان در دو طرف و سه گنبد زیبا است؛ بر فراز بخش های انتهایی نیز چهار گنبد کوچک دیده می شود. هیچ اطلاعات دقیقی در رابطه با کاربرد این مهمانخانه در دست نیست.
– ورودی مجموعه : دروازه ورودی مجموعه را دروازه روضه می نامند. هنگامی که نزدیک این ورودی شوید، محو زیبایی نقش و نگارهای آن می شوید به گونه ای که تا دقایقی مبهوت آن می گردید. ارتفاع این درب حدود 30 متر بوده که نصف ارتفاع ساختمان است. در حاشیه این دروازه چشم نواز، آیاتی از قرآن حک شده که از سنگ سیاه ساخته شده اند.
– باغ : یکی از جذاب ترین بخش های تاج محل باغ آن است که در حدود 250 هزار متر مربع بوده و از چهارباغ ایرانی الهام گرفته شده است. تماشای فضای سبز دل انگیز باغ و درختان و گیاهان بی نظیری که در آن کاشته شده، گردشگران تور دهلی آگرا جیپور را به وجد می آورد. وقتی مسیر باغ را ادامه می دهید، در نیمه راه یک حوض بزرگ ساخته شده که آن را حوض کوثر می نامند و نمازگزاران برای وضو گرفتن از آن بهره می برند. انعکاس بنای تاج محل در آب این حوض یکی از جالب ترین تصاویری است که می توانید تماشا کنید. این باغ زیبا دارای 4 بخش است که با مسیرهایی باریک به 16 باغچه تقسیم می گردد.
– موزه : در بخش غربی باغ های تاج محل ساختمان کوچکی به چشم می خورد که موزه مجموعه می باشد و موزه تاج نامیده می شود. در این موزه مجموعه ای از نقاشی های ارزشمند مینیاتور مغولی دیده می شود که یک نسخه آن پرتره های عاجی شاه جهان و ممتاز محل است. افزون بر این نقاشی ها، مجموعه ای ظروف، سکه ها و طلاها در کنار نقاشی های معماری تاج محل دیده می شود که گردشگران تور دهلی آگرا می توانند همه روزه به جز جمعه ها بین ساعات 10 الی 17 از آن ها بازدید کنند.
سیستم آبرسانی مجموعه
معمار تاج محل طراحی این مجموعه را به گونه ای انجام داد که آب مورد نیاز آن از رودخانه مجاور (یامونا) تامین شود. از طرفی درختان و گیاهان سرسبزی که همواره در این مکان وجود دارند، نشان از سیستم آبرسانی مطلوب و کارای این مجموعه می باشد. شاید تصور کنید که سیستم آبرسانی پیچیده ای در این مکان مورد استفاده قرار گرفته ولی باید بدانید که این سیستم متشکل از گاو، طناب و سطل بوده، که عملکرد آن ها به شرح زیر بود:
1. طناب و سطلی را به گاو متصل می کردند تا گاو آن را بکشد و به این ترتیب آب از رودخانه برداشت می شد.
2. در این مرحله آب به یک مخزن بزرگ انتقال داده می شد.
3. آب از طریق 13 گاو به مخزنی کوچکتر هدایت می گشت.
4. سپس از طریق کانالی آب را به یک تانک بزرگ انتقال می داند.
5. از 14 گاو برای جابجایی آب به 3 مخزن دیگر استفاده می شد.
6. در نهایت آب از طریق لوله کشی های زیرزمینی به مجموعه تاج محل راه پیدا می کرد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید هنوز هم آن سیستم قدیمی و لوله های به کار رفته مورد استفاده قرار می گیرد و فقط برداشت آب از چاه به واسطه پمپ های الکتریکی انجام می شود.
ماجرای ساخت تاج محل
همان گونه که پیش از این اشاره کردیم، تاج محل مکانی برای یادبود ممتاز محل می باشد.
ممتاز محل همسر دوم شاه جهان بود که ازدواج آن ها در سال 1612 صورت گرفت، آن ها حدود 18 سال در کنار یکدیگر زندگی عاشقانه ای داشتند. شاه محل برای رفتن به یکی از حملات جنگی خود، راهی سفر بود و به دلیل این که دوری همسرش را نمی توانست تحمل کند، با وجود شرایط حساسی که او داشت و در ماه های آخرِ بارداری بود، او را هم با خود در این سفر همراه کرد. او به دلیل وضع حمل دخترش “گوهره بیگم” در حالی که تنها 39 سال سن داشت فوت کرد. او پیش از فوت، از همسرش (شاه جهان) قول گرفت که هیچ گاه ازدواج نکند و همچنین برای او آرامگاهی بسازد.
گفته می شود شاه جهان به اندازه ای از سوگ همسرش غمگین بود که تا یک سال لباس شاهانه خود را کنار گذاشته و عبای سفیدی به تن کرد. گوشه نشینی او سبب شد که دخترش جهان آرا برای مدتی امور پدر را بر عهده گیرد. شدت اندوه این غم سبب سفید شدن محاسن شاه در طول چند ماه شده بود.
شاه جهان که علاقه بسیار زیادی به همسرش داشت، بعد از مدت زمان گوشه گیری، تصمیم گرفت برای عمل کردن به وصیت ممتاز محل، آرامگاه باشکوهی بسازد. از همین رو معماران و طراحان زبده را از سراسر دنیا گردِ هم آورد تا تاج محل را بنا کنند. آوازه تاج محل در مدت کوتاهی از پایان ساخت آن در سراسر جهان پیچید و افرادی هم در وصف آن دست به قلم شدند و از زیبایی های آن نوشتند.
چندی نگذشته بود که مراحل ساخت تاج محل به پایان رسیده بود که شاه جهان به وسیله پسرش “اورنگ زیپ” سرنگون شد و پس از مدتی که در قلعه آگرا حبس شده بود فوت کرد.
امکانات تاج محل
در این مجموعه بزرگ و تماشایی امکانات و خدمات خوبی همچون: کاور کفش، سرویس بهداشتی، اتاق استراحت، نقشه گردشگری، رختکن، کارت اتوبوس های برقی، اتاق امانت، صندلی چرخدار و آب آشامیدنی وجود دارد که توریست ها می توانند از آن ها بهره مند شوند.
تاج محل در گذر زمان
در قرن 18 میلادی حاکمان گات ها به تاج محل یورش بردند و برخی از اموال قیمتی و گرانبهای آن را به یغما بردند. در این زمان تعداد زیادی از سنگ ها هم به واسطه مقامات رسمی و سربازان انگلیسی دزدیده شد.
در قرن 19 میلادی بخش هایی از ساختمان تاج محل به دلیل فرسودگی و آسیب ریزش پیدا کرد. به دنبال این حادثه نایب السلطنه بریتانیایی دستور به مرمت قسمت های آسیب دیده داد، این عملیات بازسازی در سال 1908 پایان یافت. او همچنین باغ این مجموعه را به شکل باغ های بریتانیایی درآورد.
رویایی که هیچ گاه واقعیت پیدا نکرد
گفته می شود شاه جهان قصد داشت آرامگاه خودش را در قسمت دیگر رود جمنا به صورت بنایی مشابه تاج محل از جنس مرمر سیاه بسازد و آن را با پلی به تاج محل متصل کند اما اجل به او مهلت ندارد و این اتفاق هیچ وقت عملیاتی نشد. بعدها خود شاه جهان هم در جوار همسرش به خاک سپرده شد.
تاج محل در دوره های مختلف تاریخ مظهر عشق و علاقه به شمار رفته و امروزه نیز میلیون ها توریست و گردشگر که هر ساله با تور هند راهی این کشور می شوند، به بازدید از این بنای تماشایی می پردازند.
هزینه بازدید تاج محل
گردشگران تور دهلی آگرا برای بازدید از این بنای دیدنی باید مبلغی در حدود 1200 روپیه پرداخت نمایند تا اجازه ورود به آن پیدا کنند. شهروندان پاکستانی، مالدیوی، تایلندی، نپالی، سریلانکایی، بنگلادشی و میانماری می توانند با پرداخت 450 روپیه هند از این مجموعه دیدن کنند. این هزینه برای شهروندان هندی تنها 50 روپیه می باشد. خوب است بدانید که ورود به مجموعه تاج محل برای کودکان زیر 15 سال رایگان است.
راه های دسترسی به تاج محل
هنگامی که به شهر آگرا رسیدید و پس از استراحت قصد داشتید از این بنای بی نظیر دیدن کنید، می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی مانند: ریکشا، تاکسی، تمپو، اتوبوس و دوچرخه بهره ببرید.
برای تهیه بلیط می توانید به درب های ورودی شرقی، غربی و جنوبی مراجعه نمایید و با ایستادن در صف های مجزا زنانه و مردانه بلیط خود را تهیه نمایید. خوب است بدانید درب ورودی شرقی به دلیل مسیر طولانی که نسبت به سایر ورودی ها دارد، در اغلب مواقع خلوت تر است و انتخاب بهتری برای گردشگران محسوب می شود.
بهترین زمان بازدید از تاج محل
می توان گفت فصل تابستان به دلیل نور بسیار خوبی که دارد، زمان مناسبی برای بازدید از تاج محل و عکاسی در آن می باشد.
یکی از جذاب ترین تصاویری که از تاج محل وجود دارد، تماشای غروب و طلوع خورشید در این مکان می باشد که بسیار دلپذیر است.
جالب است بدانید که بازدید شبانه از این مجموعه، 5 روز در ماه امکان پذیر است که ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد. این بلیط را که هزینه آن 750 روپیه هند می باشد، باید 24 ساعت قبل تهیه فرمایید.
نکاتی که پیش از بازدید از تاج محل باید مورد توجه قرار دهید به شرح زیر می باشند:
-در روزهای جمعه گشت و گذار در مجموعه تاج محل ممکن نیست.
-همراه داشتن لوازمی به غیر از دوربین فیلم برداری کوچک، بطری کوچک آب، موبایل و کیف کوچک زنانه غیرمجاز است. البته همراه داشتن موبایل در بازدیدهای شبانه امکان پذیر نیست. همچنین همراه داشتن خوراکی و خوردن آن ها در مجموعه ممنوع می باشد.
– هنگام ورود تلفن همراه خود را خاموش نمایید.
-عکاسی در مقبره اصلی ممنوع می باشد.
-از لمس کردن و آسیب زدن به سطوح جداً خودداری کنید.
همان طور که اغلب مردم ایران با جاذبه های محبوب کشورمان نظیر: میدان آزادی تهران، حرم امام رضا، حافظیه، کشتی یونانی، چهل ستون، تخت جمشید و طبیعت دل انگیز شمال کشور عکس یادگاری دارند، اکثر مردم هند هم با این مکان عاشقانه و محبوب عکس دارند. امکان ندارد توریستی به کشور هند سفر کند و از این بنای بی همتا عکس نگیرد.
آدرس تاج محل
هند/ شهر آگرا/ ایالت اوتار پرادش
ساعات بازدید تاج محل
6 الی 18:30
تلفن: 9105622227261
وب سایت: www.tajmahal.gov.in
منبع:لحظه آخر
