شریک کردن دیگران در ثواب اعمال

آیا جایز است که ثواب اعمال مستحبی خود را به دیگران هدیه کنیم؟ اگر در ثواب اعمال مستحبی دیگران را شریک کنیم، آیا از اجر و مزدمان کاسته می شود؟ آیا می توان تعداد زیادی را در اهداء ثواب اعمال شریک نمود؟ آیا ثواب اعمال مستحبی را باید حین انجام عمل یا بعد از انجام آن هدیه کرد؟

1- آیا جایز است که ثواب اعمال مستحبی خود را به دیگران هدیه کنیم؟

بله، این کار جایز است و باعث کمال اعمال و ثواب بیشتر برای فاعل می شود؛ زیرا فاعل عمل مستحبی دو پاداش می برد: 1- انجام عمل مستحبی 2- انجام صله رحم به واسطه هدیه اعمال.

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ  علیه السلام فِی الرَّجُلِ یشْرِک أَبَاهُ وَ أَخَاهُ وَ قَرَابَتَهُ فِی حَجِّهِ فَقَالَ إِذاً یکتَبَ لَک حَجٌّ مِثْلُ حَجِّهِمْ وَ تُزْدَادَ أَجْراً بِمَا وَصَلْتَ؛ امام صادق علیه السلام در مورد کسی که پدر و برادر و یا خویشاوند خود را در حج خود شریک سازد، فرمودند: در آن صورت، یک حج در نامه عمل تو ثبت می کنند و مانند آن را در نامه عمل آنان ثبت می کنند. و تو اجر و پاداش زائدی دریافت می کنی؛ بدین جهت که صله رحم کرده ای.»(الکافی، ج 4 ص 316)

2- اگر در ثواب اعمال مستحبی دیگران را شریک کنیم، آیا از اجر و مزدمان کاسته می شود؟

اگر در ثواب اعمال مستحبی دیگران را شرکت دهیم، اجر و ثواب ما کم نخواهد شد، بلکه اجرمان بیشتر می شود.

راوی می گوید به امام کاظم علیه السلام گفتم: اگر کسی به حج برود و حج و عمره خود را و یا قسمتی از طواف خود را برای خویشاوند خود منظور کند، آیا اجر و پاداش خودش ناقص می شود؟ امام علیه السلام فرمود: نه، ثواب یک حج کامل برای خودش و ثواب یک حج کامل برای خویشاوند او منظور می شود. پاداش دیگری هم دارد که به خویشان و دوستان خود صله و خدمت کرده است. من گفتم: اگر آن شخص مرده باشد، باز هم ثواب حج به او می رسد و در موقعیت او تأثیر می گذارد؟ آن حضرت فرمود: آری. حتی ممکن است مورد خشم و غضب خدا باشد و به وسیله ثواب حج، مورد مغفرت قرار بگیرد، و یا اگر در تنگنا باشد، وسعت و گشایش یابد. من گفتم: مرده ای که در تنگنا بوده باشد، می فهمد که این گشایش و وسعت از کجا به او رسیده است؟ ایشان باز فرمودند: آری. من گفتم: اگر کسی باشد که با مذهب حق به دشمنی و ستیزه می پرداخته، باز هم ثواب حج برای او مفید واقع می شود؟ آن جناب فرمود: آری. عذاب او تخفیف می یابد.»(الکافی، ج ‏4، ص 315)

3- آیا می توان تعداد زیادی را در اهداء ثواب اعمال شریک نمود؟

امام صادق علیه السلام می فرمایند: «لَوْ أَشْرَکتَ أَلْفاً فِی حَجَّتِک لَکانَ لِکلِّ وَاحِدٍ حَجَّةٌ مِنْ غَیرِ أَنْ تَنْقُصَ حَجَّتُک شَیئاً؛ اگر هزار نفر را در ثواب حجت شریک کنی، خداوند برای هر یک ثواب یک حج می دهد؛ بدون این که از ثواب حج شما چیزی کم شود.»(الکافی، ج ‏4، ص 317)

همچنین در اهداء ثواب، فرقی نمی کند که اقوام، دوستان، مؤمنین و یا ائمه اطهار  علیهم السلام را به صورت مستقل یا مشترک شرکت دهیم.

«مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ  علیه السلام کمْ أُشْرِک فِی حَجَّتِی قَالَ کمْ شِئْتَ؛ محمد بن اسماعیل می گوید: از ابو الحسن الرضا  علیه السلام پرسیدم: تا چند نفر را می توانم در حج خود شریک سازم؟ آن حضرت فرمود: هر چند نفر که مایل باشی.»(الکافی، ج ‏4، ص 317)

4- آیا ثواب اعمال مستحبی را باید حین انجام عمل یا بعد از انجام آن هدیه کرد؟

اهدای ثواب به هر دو طریق ممکن است.

«عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ  علیه السلام وَ أَنَا بِالْمَدِینَةِ بَعْدَ مَا رَجَعْتُ مِنْ مَکةَ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَحُجَّ عَنِ ابْنَتِی قَالَ فَاجْعَلْ ذَلِک لَهَا الْآنَ؛ راوی از امام صادق  علیه السلام می پرسد: از مکه به مدینه مراجعه کردم و می خواهم برای دخترم حج انجام دهم. حضرت فرمود: همین الان حجت را برای دخترت قرار بده.»(الکافی، ج ‏4، ص 316)

در روایتی آمده است که به امام صادق  علیه السلام گفتم: می توانم پدر و مادرم را در حج خود شریک سازم؟ حضرت فرمودند: آری. من گفتم: می توانم برادرانم را در حج خود شریک سازم؟ فرمود: آری. خداوند – عزّ و جلّ – برای خودت ثواب یک حج منظور می کند و برای آنان نیز ثواب یک حج، و پاداش دیگری هم به تو عنایت خواهد کرد که صله رحم کرده ای. من گفتم: به نیابت از مردان و زنانی که در کوفه باشند می توانم طواف کنم؟ فرمود: آری. موقع شروع به طواف، نام او را می بری و می گویی: «بار خدایا این طواف را از فلانی بپذیر.»(الکافی، ج ‏4، ص 315)

ابراهیم خضرمی از پدرش روایت می کند که وقتی از مکه برگشت در مسجد النبی امام کاظم  علیه السلام را زیارت کرد و پرسید: یابن رسول الله وقتی قصد تشرف به مکه را داشتم، کسی به من گفت: برای من طواف انجام بده و دو رکعت نماز بخوان و من یادم رفت. چه جواب او را بدهم؟ حضرت فرمود: هر وقت مکه مشرف شدی و اعمال خود را انجام دادی، یک طواف انجام بده و دو رکعت نماز بخوان و بگو: خدایا ثواب این طواف و نماز را قرار بده برای پدر، مادر، فرزند، همسر، خویشان و تمام همشهریانم. در این صورت اگر به هر کسی گفتی برایت طواف و نماز خواندم، دروغ نگفتی. در مورد زیارت قبور مطهر پیامبر و ائمه  علیهم السلام هم همین طور است؛ وقتی زیارت می کنی و سلام می دهی، بگو: خدایا ثواب این زیارت مرا را برای پدر، مادر، فرزند، همسر، خویشان و تمام همشهریانم قرار بده. اگر به هر فردی گفتی، سلام تو را به پیامبر یا امام رساندم دروغ نگفتی.»(الکافی، ج ‏4، ص 316)

اعمال واجب و مستحبی را می توانیم به صورت نیابت انجام دهیم و می توانیم بعد از این که عمل را انجام دادیم، ثواب آن را به دیگران هدیه کنیم. چه خوب است که هر وقت نماز مستحبی، تلاوت قرآن، زیارت قبور پیامبر و ائمه اطهار  علیهم السلام و یا هر عمل مستحبی دیگری که انجام می دهیم، ثواب آن را به مرده و زنده، از دوستان، آشنایان، اقوام و ائمه اطهار هدیه کنیم تا ثوابمان دو چندان شود.