مهارت خودآگاهی

خودآگاهی شاهراهی برای رسیدن به خداآگاهی است .
 

چکیده : خودآگاهی یعنی شناخت نقاط قوت و ضعف، امکانات و محدودیت ها، ارزش ها و ضد ارزش ها، آرزوها و اهداف و وضعیت فعلی خود در ابعاد مختلف وجودی خود و ابعاد وجودی انسان شامل ابعاد جسمانی / روانی / اجتماعی / معنوی است.
 
تعداد کلمات ۷۹۴ / تخمین زمان مطالعه ۴ دقیقه

نسبت انسان خودآگاه و انسانی که از خود آگاهی ندارد، مانند نسبت طبقه بیستم به طبقه اول است در یک برج ۲۰طبقه.  انسان خودآگاه از بلندای برج مشرف است به طبقه های زیرین و حتی بلندی های اطراف احاطه دارد، اما آن که خود آگاه نیست تنها و تنها همان یک طبقه را می بیند و حتی به خوبی نمی تواند پیرامون را ببیند و بشناسد. بنابراین کسی که خودآگاهی دارد، به دیگر آگاهی هم دست می یابد. پس برای شناخت واقعی باید در ابتدای  امر به لایه های زیرین و وجودی خودمان پی ببریم.
 

خودشناسی به کمک منابع مختلف زیر صورت می گیرد:
جسمانی
 ذهنی
 شناختی
 هیجانی
رفتاری
 اجتماعی
 معنوی
 

 الف. خودآگاهی جسمانی (ظاهری) 
توصیف خصوصیات ظاهری جسمانی (چهره و اندام): نقاط قوت و ضعف ظاهری شما کدامند؟  برای بهبود وضعیت ظاهری خود از چه امکانات و محدودیت های وراثتی و محیطی برخوردارید؟  ارزش ها و دغدغه های شما درباره وضعیت جسمانی ظاهری تان چیست؟  آرزوها و اهداف شما درباره ظاهر جسمتان کدامند؟  درحال حاضر ازنظر جسمانی چه وضعیتی دارید؟ 
ب. خودآگاهی جسمانی (درونی)
توصیف خصوصیات درونی جسمانی : (شامل توانایی، استقامت، وضعیت سلامتی، وضعیت خونی، وضعیت خواب آلودگی و …)   نقاط قوت و ضعف جسمانی درونی شما کدامند؟ برای بهبود وضعیت سلامتی و توانایی خود از چه امکانات و محدودیت های وراثتی و محیطی  برخوردارید؟  نقاط قوت و ضعف جسمانی درونی شما کدامند؟  نقاط قوت و ضعف جسمانی درونی شما کدامند؟  در حال حاضر از نظر جسمانی چه وضعیتی دارید؟
 

 خودآگاهی روانی/ توانایی های ذهنی؟
  دقت و تمرکز
 ادراک و یادگیری
  تجزیه و تحلیل و استدلال
 تصمیم گیری
 حافظه ( دیداری، شنیداری، معنایی، مهارتی، کوتاه مدت و بلندمدت )
 نقاط قوت و ضعف شما در این حوزه کدامند؟ آرزوها و اهداف شما در این حوزه کدامند و برای تحقق آنها چه امکانات و محدودیت هایی دارید؟ از کدام یک از توانایی های ذهنی خود بیشتر رضایت دارید؟ و در مورد خود چه فکر می کنید؟
به افکاری که هر فردی درباره خود دارد خودپنداره می گویند.
 

  خود موجود:
  بزرگتر از واقعیت
 کوچکتر از واقعیت
  مطابق با واقعیت

خود مطلوب:
خیلی دور از وضعیت موجود
  خیلی نزدیک به وضعیت موجود
 در فاصله متعادل و قابل دسترس
خودپنداره یکی از عوامل مهم شکل گیری اعتماد بنفس و عزت نفس  در هر انسانی است. بنابراین اگر اعتماد بنفس واقعی و کاذب زمانی شکل می گیرد که خود موجود و خود مطلوب هماهنگی لازم میانشان برقرار باشد.
خودآگاهی شناختی محتویات ذهن؟
باورها: درباره خود، دیگران، دنیا و آینده  افکار و برداشت های جاری
 

 تعریف هیجان حالت روحی (تغییرات روانی یا احساسی گذرا) همراه با  علائم جسمانی
 

ویژگی های رفتاری و خصلت های شخصیتی
 

۱ ) نقش های اجتماعی  ۲ ) جایگاه اقتصادی  ۳ ) نظر اطرافیان نزدیک و یا دور ۴) فشار گروه
نقش های اجتماعی:  در چه گروه هایی عضو هستم؟  در این گروه ها چه نقش هایی بر عهده دارم؟  به هرکدام از این نقش ها چقدر علاقه دارم؟  از ایفای هریک از نقش هایم چقدر راضی هستم؟  از عهده کدام نقش هایم بهتر برمی آیم؟  در ایفای کدام نقش هایم ضعف دارم؟  به ایفای هماهنگ نقش هایتان چه نمره ای می دهید؟  از جایگاه اقتصادی خود چقدر راضی هستید؟
فشار گروه؟ یک فشار روانشناختی از طرف گروه بر فرد برای همراهی و پذیرش هنجارها و ارزش های گروه است.
گروه عبارت است از دو یا چند نفر که: هدف مشترک/ روابط و ارتباطات/ برخوردهای عاطفی/ پویایی های خاص دارند.
 

به گروه هایی که احساس تعلق بیشتری دارید توجه کرده و ببینید این گروهها چه ویژگی هایی دارند که شما احساس تعلق بیشتری به آنها می کنید؟
 داشتن اهداف مشترک
داشتن روابط صمیمانه و عمیق
داشتن احساس مفید بودن و مثمرثمر بودن
 داشتن این احساس که گروه فرصت رشد و شکوفایی به اعضایش می دهد
دادن هویت اجتماعی به شخص
 

برای زندگی چه معنایی قائل هستم؟ اعتقاد من درباره خدا چگونه است؟ اعتقاد من درباره زندگی بعداز مرگ چگونه است؟ حوادث ناگوار زندگی برای من چه معنایی دارند؟ 
 

درباره خودتان، دیگران و آینده چه می اندیشید؟ درباره خودتان، دیگران و آینده چه احساسی دارید؟  با خودتان، دیگران و آینده چگونه رفتار می کنید؟
 

منبع :
خودآگاهی، همدلی و حل مسأله/ جعفر علوی گنابادی
از خداآگاهی تا خودآگاهی و آثار روانشناختی آن/ مسعود نورعلیزاده میانجی
مهارت خودآگاهی، مهارتهای زندگی درآموزه های اسلامی/ جعفر علوی گنابادی

تهیه و تنظیم: سیده نرجس رضایی