معرفی مرگ ماهی و خواص درمانی آن

نام علمی:

Anamirta cocculus (L.) Wight & Arn.، نام فرانسه Mort aux poisons و نام انگلیسی آن Indian berry می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، ماهی زهره، مرگ ماهی، سم السمک، سم الحوت و ماهی زهرج و درخت آن شجره سم السمک نامیده شده است.

تیره گیاه:

منیس پرماسه Menispermaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

مرگ ماهی گیاهی است بالارونده و برگ‌های آن متناوب، بیضوی، نوک تیز با قاعده قلبی شکل و دارای دمبرگی دراز می‌باشند. گل‌های آن مجتمع به صورت خوشه و سفید رنگ هستند. میوه‌اش شفت، به شکل کلیه و به ابعاد یک گیلاس، رنگ قسمت خارجی آن قرمز تیره، رنگ گوشت آن سبزِ تیره و طعم آن تند و تلخ است. در ضمن دانه‌هایی در قسمت گوشتی داخل میوه وجود دارند که مغز دانه‌ها غالباً به طور تدریجی در میوه تحلیل می‌روند به طوری که میوه عاری از دانه می‌گردد. ضد کرم و تشنج اطفال با منشأ ابتلاء به کرم روده، خواب‌آور، آرام‌بخش، مسکن و برای بیماری صرع، داءالرقص، سوءهاضمه، تب، اختلالات قاعدگی، اختلالات معده، تب‌های تاولی و مسمومیت‌های حاد نیز مفید است.

رویش جغرافیایی:

گیاه مرگ ماهی در ایران نمی‌روید و بیشتر در هند و مالزی انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در قسمت گوشتی میوه و دانه:

ماده‌ی تلخ منیسپرمین و مواد پیکروتوکسین، کوکولین و آنامیرتین در قسمت گوشتی میوه تشخیص داده شده است و در دانه داخل میوه یک ماده‌ی سمّی بسیار قوی به نام پیکروتوکسین وجود دارد که روی قلب و دستگاه تنفسی مهره‌داران و ذوفقاران اثر می‌گذارد.

بخش مورد استفاده:

میوه (مرگ ماهی)

نحوه مصرف:

به دلیل سمّی بودن طبق دستور پزشک

خواص درمانی:

ضد کرم و تشنج اطفال با منشأ ابتلاء به کرم روده، خواب‌آور، آرام‌بخش، مسکن و برای بیماری صرع، داءالرقص، سوءهاضمه، تب، اختلالات قاعدگی، اختلالات معده، تب‌های تاولی و مسمومیت‌های حاد نیز مفید است. در استعمال خارجی ضماد میوه برای رفع بیماری‌های پوستی مؤثر می‌باشد.

تذکر:

ماهی‌هایی که توسط مرگ ماهی صید می‌شوند به دلیل سمّی که در دانه داخل میوه وجود دارد از نظر خوراکی مسموم کننده می‌باشند و خوردن ماهی‌هایی که این گونه صید شده باشند موجب مسمومیت، اسهال، تهوع، درد معده و گرفتگی عضلات در شخص می‌شود. مصرف فرآورده‌های این گیاه به علت سمّیت شدیدی که دارند باید در نهایت احتیاط صورت گیرد زیرا ممکن است موجبات مرگ را فراهم سازد.

منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (۱۳۹۵)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از ۴۰۰ نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.