پیامدهای خودداری از ابراز وجود
پیامدهای خودداری از ابراز وجود
اگر در موقعیت های زندگی، قادر نباشیم تا حق لحظه ها را به موقع ادا کرده و از فرصت ها استفاده کنیم، چه مشکلاتی برای ما به وجود خواهد آمد؟ اگر قادر نباشیم به موقع نه بگوئیم، اظهار نظر کنیم و یا از حق خود دفاع نمائیم، چه پیامدهایی برای ما خواهد داشت؟
پیامدهای خودداری از ابراز وجود
خودداری از ابراز وجود سبب کم شدن دانش و معلومات شخص خواهدد شد.
تعداد کلمات: ۱۰۴۱ / تخمین زمان مطالعه: ۵ دقیقه
![پیامدهای خودداری از ابراز وجود پیامدهای خودداری از ابراز وجود](https://nasrino.ir/wp-content/uploads/2020/04/ابراز2.jpg)
ابراز وجود چیست؟
ابراز وجود عبارت است از مهارتی که ما را قادر می سازد تا:
- بدون اضطراب روی پای خود بایستیم.
- احساسات خود را صادقانه و با خیالی راحت ابراز کنیم.
- و بدون ضایع کردن حق دیگران، حق خود را به دست آوریم[۱].
مشخص است که بهرمندی از این مهارت ارتباطی سبب بهبود روابط فرد، سلامت روانی، احترام به حقوق دیگران و کسب منافع مادی خواهد بود. لذا بسیار ضروری و لازم است تا ابعاد مختلف ابراز وجود مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.
باورهای غلط در ابراز وجود
با اینکه ابراز وجود یکی از مهمترین و با ثمرترین مهارتهای ارتباطی است، چرا برخی از آن سر باز زده و از حق خود دفاع نمی کنند؟ چرا به جای گفتن «نه»، کاری را که در توان یا موقعیتشان نیست بر عهده گرفته و خود و نزدیکانشان را به زحمت فوق العاده می اندازند؟ چرا در موقعیتی که باید افکار و احساسات خود را بیان کرده و تاثیرگذار باشند، ساکت مانده و از موقعیت خود دفاع نمی کنند؟
عوامل شناختی زیر را می توان به عنوان شالوده فکری این افراد درنظر گرفت:
- از اینکه نه بگویند و این کار باعث ناراحتی دیگران شود، احساس گناه می کنند. زیرا خود را مسئول احساس راحتی و رضایت دیگران می دانند.
- گمان می کنند که اگر از آنها درخواستی شد، انسان بسیار مهمی هستند. لذا اگر درخواست دیگران را نپذیرند، این موقعیت خود را از دست خواهند داد.
- فکر می کنند اگر کسی کاری کرد یا چیزی گفت که سبب ناراحتی ما شد، بهتر است از او دوری کرده و فاصله بگیریم.
- معتقدند که خوب نیست ما خواسته هایمان را بر خواسته های دیگران ترجیح دهیم.
- اگر درخواست دیگران را اجابت نکنیم، فردی خودخواه هستیم.
- به جهت وجود حیا و شرم، از بیان خواسته خود یا نه گفتن خودداری می کند.
با حقوق خود آشنا شوید
قبل از هر تصمیمی، باید بدانید که شما به عنوان یک انسان و فردی از جامعه، حقوقی یکسان با دیگران دارید. لذا ابتدا از حقوق خود مطلع شوید، سپس از پیامدهای ابراز وجود و عواقب خودداری از آن مطلع شوید، سپس تصمیم بگیرید.
مهمترین حقوق شما از این قرار است:
- حق دارید در برابر درخواست دیگران نه بگوئید.
- در برابر خواسته های بیش از حد دیگران ایستادگی کنید.
- از دیگران بخواهید تا هنگام نظر دادن، به صحبت شما گوش کنند.
- در مورد احساسات و دلائل شخصی خود توضیح ندهید.
- در روابط بین فردی به شما احترام گذاشته شود.
- و … [۲].
پیامدهای خودداری از ابراز وجود
محرومیت از حق
نخستین پیامد خودداری از ابراز وجود، از دست دادن حق؛ و محرومیت از حقوق مسلم خود است. امام علی علیه السلام فرموده اند: «ترس با ناامیدی و شرم با محرومیت همراه است»[۳].
اولین نکته ای که باید در مورد ابراز وجود در نظر داشت این است که دو نوع حیا و شرم وجود دارد:
نوع اول شرم و حیاء، نشانه ایمان شخص بوده و لازمه ایمان است و سبب می شود تا فرد از زشتی ها و کارهای ناپسند دوری کند. این شرم در روایات اسلامی توصیه شده است. امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند: «الحیاء یصد عن فعل القبیح» شرم، مانع زشت کاری می شود.
نوع دوم شرم و حیا، نوع نکوهیده آن است. این شرم سبب می شود تا فرد از انجام واجبات و گفتن حق و حقیقت خودداری کند. داشتن این شرم نه تنها مذموم است، بلکه نشانه جهالت و ضعف فرد تلقی می شود[۴].
لذا امام صادق علیهالسلام می فرمایند: «الحیاء علی وجهین، فمنه ضعف و منه قوه، و الاسلام و الایمان» شرم بر دو گونه است: یک شرم ضعف و ناتوانی است و شرم دیگر، قدرت و اسلام و ایمان.
عدم رشد دانش و معلومات
چنین فردی از سوال پرسیدن، ابراز تفکرات و نظر دادن خودداری می کند. لذا رشد علمی او با مشکل مواجه خواهد شد. امام صادق علیهالسلام فرمودند: «من رق وجهه رق علمه» کسی که کم رو باشد، کم دانش می شود.
کم شدن روزی
نتیجه از دست دادن فرصت ها و دفاع نکردن از حقوق خود، از دست دادن منافع خواهد بود. در مقابل، اگر به دنبال فرصت های مختلف برای کسب روزی رفته و از پیشنهاد کار و ابراز نظرات خود، واهمه نداشته باشد. و یا اینکه به کارهایی که سبب مشغله بیجا شده و فرصت کار را از او میگیرد نه بگوید، سبب کسب منافع بسیاری برایش خواهد شد.
در این مقام، امام علی علیه السلام فرمودند: «الحیاء یمنع الرزق» شرم و حیای نابجا، رزق را از انسان دور می کند.
مشکلات روانی
اگر انسان در جای خود ابراز وجود کرده و رفتار قاطعانه از خود نشان دهد، اعتماد به نفس، عزت نفس و اقتدار او حفظ خواهد شد. اما اگر از مهارت های ابراز وجود برخوردار نبوده و نتواند نظر خود را ابراز کند:
اولا: اعتماد به نفس خود را از دست می دهد.
ثانیا: احساس ارزشمندی خود را از دست داده و از عزت نفس او کاسته می شود.
ثالثا: با ادامه پیدا کردن این روند و تجربه رویدادهای ناپسند و فشارهای روانی، دچار تنش های عصبی شده و ابتلاء به مشکلات روحی مانند افسردگی و انزوا دور از انتظار نخواهد بود.
رفتارهای جایگزین
در صورت ضعف فرد از رویارویی و استفاده از موقعیت ها، به اقدامات جایگزین مانند ناامیدی، منفی بافی و رفتار خصمانه روی خواهد آورد. این رفتار در نتیجه ناراحتی ها و مشکلاتی است که پیامد عدم دفاع از حق و سَرخوردگی او بوجود آورده است.
منابع
آلبرتی، رابرت، روانشناسی ابراز وجود، تهران: علمی، ۱۳۸۳٫
سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: صحفی، ۱۳۷۹٫
صالحی، علی محمد ، خودی نشان دهید، قم: موسسه امام خمینی، ۱۳۹۵٫
بیشتر بخوانید
مهارت ابراز وجود، قاطعیت و جراتمندی
مهارت ابراز وجود
مهارت ابراز وجود و رفتار جراتمندانه