تاثیر منفی مدرنیته بر خانواده (بخش اول)
تاثیر منفی مدرنیته بر خانواده (بخش اول)
مدرنیته شیوهای نو در حوزههای مختلف زندگی انسان است که با ارائهی سبک جدیدی از زندگی، تحولی فراگیر را در جامعه به ارمغان آورد اما مدرنیته پیامدهای منفی داشته که از جمله تغییر در ساختار و فرهنگ خانواده و شیوهی همسرگزینی، کاهش روابط عاطفی خانواده و میزان باروری و افزایش طلاق را می توان نام برد.
تاثیر منفی مدرنیته بر خانواده (بخش اول)
تعداد کلمات ۹۶۹ / تخمین زمان مطالعه ۵ دقیقه
تاثیر منفی مدرنیته بر خانواده
مدرنیته به شیوههای زندگی اجتماعی و تشکیلات و سازمانهایی اجتماعی اشاره دارد که از حوالی قرن هفدهم به این طرف در اروپا ظاهر شد و بتدریج دامنه تأثیرات و نفوذ آن کم و بیش در سایر نقاط جهان نیز بسط و گسترش یافت.۲
شیوههای زیستی که با مدرنیته پا به عرصه حیات گذاشت، به نحوی غیرمترقبه ما را از تمام انواع نظم اجتماعی سنتی دور ساختهاست. دگرگونیها و تحولات مضمر در مدرنیته هم به لحاظ برونگستری و هم به لحاظ درونگستری خود بمراتب عمیق تر از اکثر انواع خصوصیات متحول دورانهای پیشین هستند. در سطح برونگستری، این دگرگونیها در خدمت ایجاد و تثبیت شکلی یا اشکالی از ارتباط متقابل اجتماعی بودهاند که ظرف یا عرضه عظیم و گستره پهناور جهان را میسازند و در سطح درونگستری ، دگرگونیهای مذکور در خدمت اصلاح و تعدیل برخی از خصوصیترین و شخصیترین ویژگیهای هستی یا حیات روزمره ما عمل کردند.۳
آنچه که منشأ این دگرگونی و تحول در عرصه حیات و زندگی شده ظهور تکنولوژی و صنعت، علمگرایی و عقلگرایی و پیدایش مکاتب گوناگون فکری از قبیل اومانیسم و انسانمحوری، ماتریالیسم و مادهگرایی، سکولاریزم و تفکر حذف دین از زندگی اجتماعی و لیبرالیسم و فردگرایی و بیتوجهی به جامعه و نفوذ و اصالت آن، سودگرایی و لذتگرایی و فمینیسم ـ که معتقد است مناسبات زن و مرد در خانواده و اجتماع که زنان در آنها تحت سلطه و انقیاد مردان قرار دارند، رضایتبخش نیست و باید به گونهای تغییر یابد که زنان بتوانند به طوردلخواه بر زندگی خود کنترل داشته باشند و در نتیجه بتوانند با فرصتی که به دست میآورند، تمامی قابلیتهای خود را فعلیت بخشند۴ ـ و اندیشههایی مانند آن است.
این اندیشهها و مکاتب در همه عرصههای حیات انسانی اعم از حیات فردی و اجتماعی، مادی و معنوی، عاطفی و عقلی و مانند آن تأثیر گذاشته است.
انسان موجودی اجتماعی است که اجتماعی زیستن خود را در نهاد خانواده سپری کرده و میکند؛ یعنی وقتی آدمی پا به عرصه حیات میگذارد، خود را برابر پدر و مادر و احیاناً برادر یا خواهر مشاهده میکند. از این رو، نهاد خانواده از دیرینهترین نهادهایی است که آدمیان آن را تجربه کردهاند. براساس آموزههای دینی، پس از آفرینش آدم به عنوان اولین انسان، همسر او با نام حوا در کنار او قرار گرفته تا به او آرامش ببخشد. به گفته برخی جامعهشناسان، خانواده واحدی اجتماعی است که براساس ازدواج پدید میآید۵ یا خانواده پیوندی است که با نهاد ازدواج یعنی صورتی از روابط جنسی که مورد تصویب جامعه قرار گرفته است مرتبط است۶ و برخی نیز تعریفی گستردهتر برای خانواده ذکر کرده و گفتهاند: خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق پیوند زناشویی، همخونی و یا پذیرش (به عنوان فرزندخوانده) با یکدیگر به عنوان شوهر، زن، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکی پدید آورده و در واحد خاصی زندگی میکنند۷ و برخی گفتهاند: خانواده گروهی است دارای روابط چنان پایا و مشخص که به تولید مثل و تربیت فرزندان منجر شود.۸
خانواده در طول تاریخ شکلهای مختلفی داشته و رایج ترین و مشروع ترین آن همان چیزی است که با نهاد ازدواج زن و مرد شکل میگیرد.
پایدارترین نهاد خانواده در طول تاریخ معلول کارکردهای فراوانی است که برای آن ذکر کردهاند که به برخی از مهمترین آن کارکردها اشاره میشود:
الف) تنظیم روابط جنسی
ب) تولید مثل
ج) عاطفه و همراهی
د) مشروعیت
ه) حمایت و مراقبت
و) جامعهپذیری
ادامه دارد…
نویسنده : حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا مصطفیپور
بیشتر بخوانید :
تأثیر مدرنیته بر تحولات حجاب بانوان در جامعه ایران
سبک زندگی مدرن و افزایش آمار طلاق
خانواده امروز و آسیب های آن
نگاهی به آسیب شناسی خانواده
آسیب شناسی خانواده ایرانی
پینوشتها :
۱ـ مدرنیته و مدرنیسم، حسینعلی نوذری، ص ۷٫
۲ـ همان، ص ۱۳۷٫
۳ـ همان، ص ۱۴۰٫
۴ـ نابرابری جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم، حسین بستان ص ۱۱٫
۵ـ مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده، دکتر ساروخانی، صص ۱۳۵و ۱۳۶٫
۶ـ همان.
۷ـ همان.
۸ـ همان.
۹ـ جامعهشناسی عمومی، ص ۱۹۶٫
۱۰ـ فمینیسم و دانشهای فمینیسمی، صص ۹۴و۹۵٫
۱۱ـ نابرابری و ستم جنسی، ص ۴۰٫
۱۲ـ همان، ص ۴۳٫
۱۳ـ ۸ گناه بزرگ انسان متمدن کزادلورنقس، ترجمه دکتر محمود بهزاد و فرامرز بهزاد، ص ۶۷٫
۱۴ـ تمدن سال ۲۰۰۱، ژان فورانسیه، ترجمه خسرو رضایی، ص ۱۰۵٫