نکاتی در مورد دیر حرف زدن کودکان

دیر به زبان آمادن کودک در بیشتر موارد نگران کننده نیست.
 

چکیده: دیر به حرف آمدن کودکان یکی از دغدغه های رایج والدین است. در این نوشتار بیان می کنیم که دیر حرف زدن کودک در چه مواردی نگران کننده بوده و نیاز به پیگیری دارد و در چه مواردی عادی بوده و به پیگیری و درمان خاصی نیاز نخواهد داشت.

تعداد کلمات ۱۰۰۰ / تخمین زمان مطالعه ۵ دقیقه

آیا اگر کودک دو ساله شما مانند هم سن و سالانش صحبت نمی کند و یا دایره واژگانش از آن ها کمتر است باید نگران شد؟
پاسخ این است که نه لزوماً.
 
کودکان در سرعت رشد مهارت های زبانی با یکدیگر متفاوتند،  اما علیرغم تمام تفاوت ها، الگوهای استانداردی وجود دارد که باید طبق آن ها رشد زبانی کودکان سنجیده شود. مثلا لازم است کودک شما در همان چند ماهگی اول صداهایی مانند بابابابا، دادادادا، گاگاگاگا که اصطلاحا babbling گفته می شوند را بیان کند. وقتی فرزند دلبندتان بزرگ تر می شود باید صداهای مختلف را با هم ترکیب نموده و کلماتی بی معنی بسازد، مانند: پاباکا.
 
لازم است فرزندتان در سنین ۱، ۲ و ۳ سالگی بتواند کارهای زیر را انجام دهد:
 
۱٫ یک کودک یک ساله باید بتواند کلمات ساده ای مانند مامان، بابا، داداش و … را بیان کند.
۲٫ فرزند شما وقتی دو ساله شد باید بتواند کلمات را با هم ترکیب کرده و عبارات ساده ای بسازد. مانند: مامان من.  
۳٫ در سن سه سالگی فرزند شما باید قادر باشد جملات ساده ای که از ۳ یا ۴ کلمه ترکیب شده اند را بسازد. مانند: بابا کی میاد؟ مامان غذا می خوره.
 
چه زمانی باید درباره رشد زبانی فرزندمان نگران شویم؟
 
والدین نباید در مورد تلفظ صحیح کلمات و حروف توسط فرزندان ۳ تا ۷ ساله شان نگران شوند. چرا که انتظار می رود پس از این زمان کودک بتواند تمام حروف را به درستی تلفظ و بیان نماید.
 
با این حال برخی کودکان در مراحل رشد زبانی با تأخیر روبرو می شوند. این تأخیر می تواند دلایل زیادی داشته باشد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

ممکن است کودک دچار عفونت گوش شده و همین عفونت بر شنوایی اش اثر منفی گذاشته باشد. چرا که اولین قدم برای زبان آموزی شنیدن است. معمولاً وقتی این کودکان را صدا می زنید، عکس العمل مناسبی از خود نشان نمی دهند. البته تشخیص دقیق این مشکل منوط به معاینه و تشخیص دقیق پزشک است. اگر مشکل صحبت کردن فرزندتان ناشی از عفونت گوش باشد، با درمان عفونت، سرعت رشد کلامی به شدت بهبود خواهد یافت.
 
یکی دیگر از مشکلاتی که می تواند موجب تأخیر در تکلم گردد بیماری اوتیسم است که از علائم اصلی آن، بسته به شدتش، تأخیر و یا عدم تکلم می باشد. از سوی دیگر نوزادان زود رسی که زودتر از موعد طبیعی به دنیا می آیند نیز ممکن است با تأخیر در رشد کلامی مواجه شوند.

همچنین عوامل ژنتیکی و یا بیماری های روانشناختی نیز می توانند در تأخیر رشد زبانی نقش داشته باشند. مثلاً لالی انتخابی[۱] یک بیماری است که در آن کودکانی که به صورت طبیعی قادر به صحبت کردن هستند در برخی شرایط خاص نمی توانند حرف بزنند. اما از آن جا که تفاوت های فردی در سرعت زبان آموزی کودکان تأثیر دارد، انتساب تأخیر تکلم به مشکلات روانشناختی دشوار است. ممکن است یک کودک نسبت به کودکی دیگر برای یادگیریِ تکلم به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.
 

 
در خانه فرصت های زیادی وجود دارد که با کمک آن ها می توان مهارت تکلم را در کودکان بهبود بخشید. مثلاً فعالیت های روزانه مانند دوش گرفتن و یا غذا خوردن فرصت هایی مناسبند تا با کودکان خود سخن گفته و از آن ها بخواهید تا با شما صحبت کنند و بدین وسیله مهارت های گفتاریشان رشد کند. یا اینکه علائق کودک خود را شناسایی کنید و در خلال انجام آن ها، کودکان خود را تشویق به صحبت کردن نمایید.
به نظر می رسد بهترین شیوه برای زبان آموزی به کودک این است که اجازه دهید به صورت طبیعی و از طریق محیط به این مهارت دست یابد و لازم است از هر گونه فشار آوردن به کودک اجتناب کنید. بنا بر نظر متخصصان اگر برای زبان آموزی به کودک خود فشار آورید نه تنها کمکی به او نکرده اید بلکه ممکن است نتیجه عکس گرفته و فرزندتان همان چند کلمه آموخته شده را نیز دیگر استفاده نکند.
 

 
وقتی فرزندتان شروع می کند کلماتی مانند گاگاگا، بابابابا و … که اصطلاحاً babble نامیده می شوند را بیان کند، شما نیز هر چه او می گوید را تکرار نمایید. همین کارتان موجب می شود کودک تشویق شده و این کلمات را بیشتر تکرار کند. سعی کنید این کار را به عنوان یک بازی و سرگرمی با فرزندتان انجام دهید.

کودکان همیشه در مورد دنیای پیرامونشان کنجکاو هستند، بنابراین همیشه به دنبال نشانه ها و علائم غیر کلامی می گردند. مثل آنچه که در اطراف می بیند و یا آنچه که در دست می گیرد. لازم است شما نیز از این موقعیت ها استفاده کرده و کودک را وارد تعاملات کلامی نمایید.

سعی کنید قبل از اینکه شی مورد علاقه کودک را به او بدهید نام آن شیء را تکرار کنید. مثلا وقتی می خواهید به او شکلات بدهید چند بار کلمه “شکلات” را تکرار کرده و سپس آن را به او بدهید.
کودکان از طریق تقلید می آموزند، بنابراین سعی کنید فعالانه با فرزند خود بازی کنید و در خلال بازی با او به صورت کلامی ارتباط برقرار کنید. هرگز فرزند خود را با یک موبایل و یا در مقابل تلویزیون تنها رها نکنید.

از به کارگیری جملات پیچیده اجتناب کنید. جملات کوتاه و ساده استفاده کنید و بر روی کلمات خاص تأکید نمایید. مثلا وقتی می گویید “این یک توپ آبی است”، سعی کنید بر روی عبارت “توپ آبی” تأکید بیشتری نمایید.