شادی پایدار و همیشگی ؛ پیامد بخشش دیگران

لذت و شادی حاصل از بخشش و یاری دیگران، نسبت به انتقام، دوچندان و پایدارتر است.
 

چکیده: در آموزه‌های دینی، شادی بخشیدن به دیگران موجب شادکامی دنیوی و اخروی دانسته شده است. همچنین لذت و شادی حاصل از بخشش دیگران، در لحظه انتقام گرفتن، شادی پایدار و جاودان را برای انسان به ارمغان می ­آورد

تعداد کلمات ۸۰۴ /  تخمین زمان مطالعه ۴ دقیقه

یکی دیگر از منابع شادی در روایات، شادی بخشیدن به دیگران است. در تزریق هیجان‌های مثبتی همچون شادی به جامعه، می‌توان انتظار شادمانی برای خود را نیز داشت.

پیامد اعمال شایسته والدین در نظام خانواده و ایجاد بستر و فضایی شاد و دلپذیر در خانه، شادمانی و شادکامی دنیوی و اخروی است. این نکته را می‌توان در سیره عملی معصومان دنبال نمود. رسول گرامی اسلام، فرموده است:
«من قبل ولده کتب الله عزوجل له حسنه، و من فرحه فرحه الله یوم القیامه؛[۱]
 هرکه فرزند خود را ببوسد، خداوند عز وجل برای او یک کار نیک می ­نویسد و هرکه فرزندش را شاد کند، خداوند در روز قیامت، او را شاد می‌سازد.»
این بیان لطیف، در قالبی دیگر از پیامبر با چنین روایت شده است:
«إن الله -تبارک و تعالى- على الإناث أرأف منه على الذکور، وما من رجل یدخل فرحه على امرأه بینه و بینها حرمه، إلا فرحه الله تعالى یوم القیامه.[۲]
 خداوند -تبارک و تعالی- به زنان، مهربان‌تر از مردان است. هیج مردی نیست که زنی از محارم خود را خوشحال سازد، مگر این‌که خداوند متعال، در روز قیامت، او را شادمان گرداند.»
نگاه تربیتی به مقوله شادی در کانون خانواده، در بسیاری از روایات دیگر نیز مشاهده می‌شود. پیامبر خدا می‌فرماید:
«من دخل السوق فاشتری تحفۀ فحملها إلى عیاله کان کحامل صدقه إلى قوم محاویج ولیبدأ بالإناث قبل الذکور فإن من فرح ابنته فکانما أعتق رقبه به من ولد إسماعیل؛[۳]
 هرکه به بازار برود و هدیه‌ای برای خانواده خود بیاورد، همچون حامل صدقه برای مردم نیازمند است، و به دخترها، بیش از پسران هدیه بدهد؛ زیرا هرکه دخترش را شاد کند، گویا بنده مؤمنی از فرزندان اسماعیل را در راه خدا، آزاد نموده است.»
 

بخش دیگری از احادیث، به وظایف شهروندان جامعه، در ایجاد فضای شاد برای کودکان بدون سرپرست، پرداخته و نتیجه مسئولیت‌پذیری آنان را شادی پایدار و جاودان، دانسته است. پیامبر  گرامی اسلام در این زمینه می‌فرماید:
«إن فی جنه دارا یقال لها دار الفرح، لا یدخلها إلا من فرح یتامى المؤمنین؛[۴]
 در بهشت، سرایی است که به آن، «شادی‌سرا» گفته می‌شود و تنها کسی وارد آن می‌شود که یتیمان مؤمنان را شاد سازد.»
 

شکی نیست که انسان‌ها در قبال مسئله تعهد و مسئولیت‌پذیری، تفاوت‌هایی دارند؛ اما برخی افراد، از قبول مسئولیت‌های اجتماعی، به کلی سر باز زده، با شانه خالی کردن از مسئولیت خود، شادمان می‌شوند و احساس رضایت خاطر به آن‌ها دست می‌دهد. قرآن کریم، این شادمانی را بر نمی‌تابد:
«فرح المخلفون بمقعدهم خلاف رسول الله و کرهوا أن یجاهدوا بأموالهم و أنفسهم فی سبیل الله و قالوا لا تنفروا فی الحر قل نار جهنم أشد حرّا لو کانوا یفقهون؛[۵]
 بر جای ماندگان، به [در خانه] نشستن خود پس از حرکت کردن پیامبر خدا، شادمان شدند و این را که با مال و جان خود، در راه خدا جهاد کنند، ناخوش داشتند و گفتند: «در این گرما، بیرون نروید». بگو: «اگر دریایند، آتش جهنم، سوزان‌تر است»
و در نبرد عقیدتی نیز، آنان که خود را متعهد به هیچ باور مثبتی نمی‌دانند، از مسئولیت‌های خود، سرپیچی نموده، شادمان می‌شوند. خداوند متعال می‌فرماید:
 «إن تصبک حسنه تسؤهم و إن تصبک مصیبه یقولوا قد أخذنا أمرنا من قبل ویتولوا و هم فرحون؛[۶]
 اگر نیکی به تو برسد، آنان را بدحال می‌سازد، و اگر پیشامد ناگواری به تو برسد، می‌گویند: «ما پیش از این، تصمیم خود را گرفته‌ایم» و شادمان، روی بر می‌تابند.»
 

انسان‌ها ممکن است در لحظه انتقام گرفتن از دیگران یا تخریب آنان، به لذتی برسند که آنان را به گمان خودشان، شادمان نماید؛ اما بی‌شک، لذت و شادی حاصل از بخشش و باری دیگران، دوچندان و پایدارتر است. در فرمان امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) به مالک اشتر، آمده است:
«لا تندمن على عفو و لا تبهجن بعقوبه؛[۷]
 هرگاه کسی را بخشودی، از کرده خود، پشیمان مشو و هرگاه کسی را کیفر دادی، از کرد خود، شادمان مباش.»
 علی(علیه‌السلام)، در حدیث دیگر می‌فرماید
«لآ تفرحن بسقطه غیرک فإنک لا تدری ما یحدث بک الزمان؛[۸]
به افتادن غیر خود، شاد مشو. پس به درستی که آن‌چه را روزگار بر تو حادث می‌سازد، نمی‌دانی.»

منبع: کتاب شادی و شادکامی از دیدگاه اسلام
نویسنده: سید مهدی خطیب

پی نوشت :
[۱] . الکافی، ج۶ ص۴۹.
[۲] . همان، ص۶.
[۳] . وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۵۱۴.
[۴] . کنز العمال، ح۶۰۰۸
[۵] . سوره توبه، آیه۸۱.
[۶] . سوره توبه، آیه۵۰.
[۷] . غرر الحکم، ح۵۰۵۷.
[۸] . همان، ح۶۸۴۲.