مدگرایی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن

 گرایش به مدگرایی، آسیب های متعدد اجتماعی و اقتصادی را به متن جامعه تحمیل می­ کند.

هرکاری که در متن جامعه صورت می گیرد، از خود آثاری مخرب یا سازنده برجای می گذارد. مدگرایی نیز در متن جامعه آثار مخربی از خود بر جای می گذارد، که تعدادی از آن ها را بررسی می کنیم؛

جلوه گری و نمایان کردن زینت ها، استفاده از آرایش های تحریک کننده توسط دختران، نمایان کردن قسمت های مختلف بدن، استفاده پسران از آرایش دخترانه، پوشاک تنگ به طور اعم، و تک شوار تنگ اختصاصا و در نهایت استفاده از لباس با رنگ های تند و جذاب، که در مدهای امروزی به وفور دیده می شود، هم از نظر روانی و هم از نظر جسمانی، محرک میل جنسی در دیگران بوده و نتیجه ای جز گسترش فساد در جامعه در پی نخواهد داشت.[۱]

در زمان غوطه ور شدن جامعه در مدگرایی، افراد بدون توجه به فرهنگ بومی شان سعی می کنند خود را به یک نوع مدل و گرایش نسبت دهند تا بدین وسیله هوس های خود را ارضا کنند. مدل های روزمره­ای که خود را در لباس، نوع رفتار، حرف زدن و مهمانی دادن نشان می دهد، که همه این ها نشان دهنده تزلزل و بحران هویت اجتماعی افراد جامعه است.[۲]

مد در ابتدا برای گروه های برتر جامعه در نظر گرفته می شود تا افراد دیگر از آن تقلید کنند و بدین ترتیب قشر مرفه جامعه دائما برای خودنمایی، خود را از شکل معمول جامعه خارج می کنند و با انتخاب یک مد تازه نظر دیگران را به سوی خود جلب می کنند. عوام نیز به شوق شبیه کردن خود به اشراف، به همان مد تازه هجوم می آورند؛ در نتیجه مد تازه به سرعت همگانی می شود و به همین دلیل، برای اشراف بی­خاصیت می شود، زیرا آن ها به دنبال چیزی هستند که آنان را از دیگران متمایز کند. بنابراین، بلافاصله به دنبال مد تازه دیگری می روند و عوام که هنوز از عهده خرج مد قبلی برنیامده اند، خود را در میدان جاذبه یک مد دیگر می بینند و دوباره به دنبال سلیقه قشر مرفه و ثروتمند می روند.
با رواج این فرهنگ، عده ای به درآمد بالا دست می یابند و هر روز زندگی و وضع مالی خود را بهتر و مجلل تر می کنند و عده ای تنها در آرزوی آن می مانند که این باعث فاصله گرفتن افراد جامعه از هم و بیش تر شدن شکاف طبقاتی می شود، و این فاصله طبقاتی، جامعه را به زوال و نابودی می کشاند.[۳]

برخی از پی آمدهای مهم اقتصادی مدگرایی عبارتند از:

گرفتار شدن به مدگرایی، مصرف گرایی و اسراف در نعمت های الهی را به دنبال دارد، چرا که مخارج زندگی این گونه افراد در مسیر هزینه های واقعی صرف نمی گردد، بلکه این نیازهای کاذب است که آن ها را وادار به خرج کردن مال و دارایی خود می کند؛ از این رو می بینیم مدگرایان با ورود مدهای جدید، بدون توجه به نیاز واقعی خود، درآمدشان را در اموری همچون تغییر چیدمان لوازم منزل، تغییر مدل لباس، جواهرات و… هزینه می کنند و با این کار علاوه بر اسراف مال و ثروت خود، به اقتصاد خانواده آسیب می رسانند و سرمایه های مملکت را نیز هدر می دهند؛ سرمایه هایی که اگر به درستی به کار گرفته شوند، می تواند گره­گشای بسیاری از مشکلات اساسی افراد جامعه  باشد.[۴]

بسیاری از جوانان، اگرچه در ملاک انتخاب پوشاک خود کیفیت و استحکام را مهم می دانند، هنگام خرید کالای مورد نیازشان، پیرو بی­چون و چرای مد هستند و به همین دلیل نیز پول زیادی را برای محصولاتی مصرف می کنند که عملکردی محدود و خاصیتی منفی دارند.
برخی از لباس های پرفروش بازار پایین ترین کیفیت ها را دارند؛ ولی مدگرایان به صورت غیرمنتظره از آن ها استقبال می کنند. این درحالی است که لباس ها و اجناس تولید داخلی، با کیفیت بالاتر و جنس مرغوب تر بازار مشتری کمی دارند. نتیجه این عملکرد آن است که سود اشرافی­گری و مدگرایی این افراد به جیب مدسازان بیگانه رفته و در مقابل تولیدکنندگان داخلی با کاهش تولید و یا ورشکستگی مواجه می شوند.[۵]

از شگردهای تبلیغاتی کمپانی های بزرگ تولیدی آن است که آرم شرکت خود و یا تصویر دیگر محصولاتشان را بر روی پوشاک درج می کنند. با این اقدام، استفاده کنندگان از این پوشاک به طور ناخواسته نقش تابلوهای سیار و رایگان را برای این شرکت ها ایفا می کنند و با نمایش دادن انواع مدل های جدید به عنوان بازاریاب به تجارت این شرکت ها رونق می بخشند.[۶]

منابع:
۱٫ موسوی؛ سید حسن (۱۳۹۴)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

پی نوشت :
[۱] نک: احمد صبور اردوبادی،؛ آیین بهزیستی در اسلام، ج۴، ص۲۶۳٫
[۲] حسن حاجی حسینی، «بحران هویت و انحرافات اجتماعی»، فصل نامه کتاب زنان، شماره ۱۷٫
[۳] زهرا اکبری نژاد، «از مدگرایی تا نابودی جامعه»، پرسمان، شماره ۱۳، و حسین بافکار «نگاهی به پدیده مدگرایی»، طوبی، شماره ۲۱٫
[۴] حسین بافکار، «نگاهی به پدیده مدگرایی»، طوبی، شماره ۲۱٫
[۵] غلامرضا گلی زوارهریال «مدگرایی در لباس، آفت هویت و دیانت»، دیدار آشنا، شماره ۷۵، ص۲۰-۱۸٫
[۶] اکبر نوراللهی، مدگرایی (تمدن یا خودباختگی)، ص۳۳٫