فضای مجازی چیست؟ (بخش دوم)

 پویایی زمان و فشردگی مکان از ویژگی ­های مهم فضای مجازی به شمار می رود.
 

چکیده: فضای مجازی پیوستاری از فضای واقعی است، اگرچه تفاوت هایی نیز با فضای فیزیکی دارد. فضای مجازی ویژگی­ های خاصی دارد که آن را با فضای فیزیکی و عینی متمایز می کند.

تعدادکلمات  ۷۸۲ / تخمین زمان مطالعه ۴ دقیقه

 

مواجهه امروزی با فضای مجازی که به گفته کارشناسان و صاحب نظران به عرصه حقیقی زندگی بشر تبدیل شده است، چالش­ هایی را در جامعه ایجاد کرده است که حاصل توسعه سریع اینترنت، شبکه­های اجتماعی و پایین بودن دانش رسانه­ای جامعه است. در بخش اول این مقاله با فضای مجازی آشنا شدیم در ادامه به ویژگی های فضای مجازی می پردازیم.

* پویایی زمان:
 اولین ویژگی فضای مجازی این است که زمان در آن پویا شده است. برعکس دنیای واقعی که زمان گذشته و آینده دارد، این هم­زمانی در فضای مجازی، نوعی پویایی را درکار ایجاد کرده است. روز و شب در فضای مجازی وجود ندارد و هر زمان که شما به اینترنت وصل می شوید، هزاران نفر را می بینید که آن­لاین هستند و به کار مشغولند. به عبارت دیگر، کار در فضای مجازی تمامی ندارد؛ یعنی تولید و توزیع، پیوسته و ناتمام ادامه دارد.

* فشردگی مکان:
 ویژگی دوم فضای مجازی فشردگی مکان است. در زمان­های قدیم فاصله جغرافیایی، محدودیت محسوب می شد، در حالی که در این فضا این محدودیت از بین رفته است و در این محیط همه جهان با هم همسایه شده­اند. افراد بدون طی مسافت فیزیکی می توانند با دوستان، همکاران، جوامع و فرهنگ های مختلف آشنا شوند و تعاملات درازمدت برقرار کنند. اخبار به سادگی در دسترس افراد قرار می گیرد و به سرعت باعث واکنش ­هایی می شود.

* تکثر و تنوع عددی:
جهان مجازی از محیطی متکثر، عددی، غیرمرکزی و به­ هم ­پیوسته برخوردار است. همین ویژگی سوم باعث لایه­ای شدن فضای مجازی می شود که طبقه­ بندی اطلاعات و دسترسی به آن­ها را سرعت می بخشد. اطلاعات مربوط به اشخاص، علوم، ادیان، هنرها، اشیا و اماکن  همگی در فضای مجازی به راحتی قابل دسترسی هستند. در حقیقت فضای مجازی نوع متفاوتی از واقعیت مجازی دیجیتالی است که آن را «واقعیت خلق شده به وسیله رایانه» می دانند؛ واقعیتی که از آن جهت مجازی یا مصنوعی است که در دنیای واقعی و محیط مادی، مکانی را اشغال نکرده و در اذهان کاربران و درنیتجه تعامل با واسط الکترونیکی به وجود آمده است و می­تواند کاری کند که افراد زندگی جدیدی را تجربه کنند.

* پیوستگی و یکپارچگی:
به هم پیوستگی و یکپارچه بودن فضای مجازی، منجر به ارائه خدمات اینترنتی مکمل شده است. خدمات اینترنتی با توجه به زیرساخت، برنامه، محتوا، لایه­ های مختلف و متنوعی پیدا می کند. در یکپارچه شدن، خدمات از سطح خرد به سطح کلان و از تصویر جزیی به تصویر کامل منتقل می­شود. در نتیجه نوعی یکپارچگی خدمات را به وجود می آورد. برای مثال هرکسی هم­زمان می تواند درخواست ویزا، مشاهده فضای هتل­ها و خرید بلیت هواپیما را انجام دهد.

* گمنامی هویت:
پنجمین خصوصیت فضای مجازی، گمنامی و سیال بودن هویت کاربران است. در طول تاریخ هویت افراد همیشه ثابت، ایستا و استوار بر تعریف مشخص پشتیبانی شده از سوی جامعه و نظام­های قانونی است که در آن متولد شده است؛ اما در فضای مجازی این امکان وجود دارد که فرد سن، جنس، طبقه و دیگر ویژگی­ های اجتماعی و فرهنگی­اش را هرطور که خودش دوست دارد معرفی­کند و پس از مدتی می تواند این مشخصات را هم تغییر دهد. امکان گمنامی و ناشناخته بودن، امکان پنهان­سازی ابعادی از شخصیت، جست­وجوی همفکران، دوستی با دوستان، اختیار و اقتدار مطلق و احساس عدم تعلق به مکان خاص از مهم­ترین تاثیرهای این فضا است.

* فردگرایی:
در نهایت آخرین ویژگی فضای مجازی، فردگرایی فزاینده در آن است. در فضای مجازی محدودیت­های ناشی از عضویت در خانواده، گروه و جمع­های خاص از بین می رود و فرد نیازی ندارد ملاحظه کسی را کند و رفتارش را متناسب با هنجارها و تایید دیگران شکل دهد، بنابراین به راحتی می تواند با هرکسی که می خواهد ارتباط برقرار کرده یا قطع رابطه کند. این وِیژگی در عین اینکه احساس آزادی زیادی به افراد می دهد، باعث ایجاد خودمحوری و فرد گرایی در افراد می شود که تنها خود و خواسته­های خودشان برایشان اهمیت داشته باشد و به مرورترجیح می­دهند که با رایانه بی­طرفی ارتباط برقرار کنند تا انسان­های دیگر.

ادامه دارد….

گردآوری : خانم اسفندیار
 
منبع:
محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (۱۳۹۵)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی