چگونه با یک نامحرم برخورد کنیم؟

حضرت موسی علیه السلام از مصر خارج شد و به مدین رسید، جمعی از مردان را مشاهده کرد که دور چاه آبی حلقه زده و برای دام های خود، از آن آب می کشند. کمی دورتر دو زن را مشاهده کرد که تنها از گوسفندان شان مراقبت می کردند.
حضرت موسی علیه السلام که از رفتار آنان تعجب کرده بود، پرسید: «ما خَطْبُکما؛ کار شما چیست؟» (چرا گوسفندان خود را آب نمی دهید؟!) آنان پاسخ دادند: «لا نَسْقی حَتَّی یصْدِرَ الرِّعاءُ وَ أَبُونا شَیخٌ کبیرٌ» ما آنها را آب نمی دهیم تا چوپان ها همگی خارج شوند؛ و پدر ما پیرمرد کهنسالی است (و قادر بر این کارها نیست.) روشن است که این مکالمه حضرت موسی و دختران شعیب پیامبر در نهایت ایجاز صورت گرفته و هیچ کلام زایدی مطرح نشده است. حتی هنگامی که آن حضرت گوسفندان آنان را سیراب کرد، بدون گفتن کلمه ای از آنان فاصله گرفت و به جایگاه خویش بازگشت «فَسَقی لَهُما ثُمَّ تَوَلَّی إِلَی الظِّل»موسی برای (گوسفندان) آن دو آب کشید؛ سپس رو به سایه آورد. این امر نشان میدهد که حضرت موسی احتیاط  را در رابطه با نامحرم رعایت می‌کردند  و صحبت ها را به اختصار و میزان ضرورت، بیان می‌کردند.
در این داستان روبرویی و ملاقات حضرت موسی (علی نبینا و آله و علیه السلام) با دختران شعیب به مسلمانان درس های متعددی را داده است از جمله: عدم اختلاط زن و مرد، نوع راه رفتن دو نامحرم با هم، سیاق سخن گفتن دو نامحرم.نکته: اصل ارتباط گفتاری زن و مرد نامحرم در شرایط عادی، بدون ریبه ممنوعیتی ندارد. منتهی نکته ای که باید رعایت کنیم این است که از حد اعتدال خارج نشویم، مخصوصا در مراسمات عید که دید و بازدید ها بیشتر می‌شود. ما در این نوشتار چند توصیه داریم تا ارتباط سالمی را داشته باشید و از حد اعتدال خارج نشوید.

اسلام زن و مرد نامحرم را از صحبت کردن با هم و برخوردهایی که لازمه رسیدگی به کارهای روزمرّه است، منع ننموده؛ البته در صورتی که بدون هیچ شائبه‌ای بوده و به مسائل دیگر آلوده نباشد.(۱)
در سخنان خود باید، به مقدار ضرورت بسنده کنند و از به درازا کشیدن کلام و ردّ و بدل کردن مطالب غیر ضروری پرهیز نمایند.
آفت: بعضی از افراد به دنبال راهی می‌گردند تا با نامحرم صحبت کنند و از این کار خود باکی هم ندارد. به گونه ای با همدیگر شروع به صحبت کردن می‌کنند که انگار قرار است تمام مشکلات دنیا را حل کنند و حد و حدودی برای خودشان قائل نیستند.
سبک زندگی اسلامی در معاشرت با جنس مخالف این است که به حد اختصار صحبت شود و این امر حاکی از آن است که رعایت حریم و گونه ای فاصله تا حد زیادی سلامت ارتباط را تامین می کند.

حیا به این معنا است که انسان به خاطر ترس از آلوده شدن به گناه، خود را از مظان آلودگی به گناه دور بدارد.
خانم ها  در هنگام سخن گفتن با مردان، وقار و متانت را رعایت کنند و کیفیت سخن گفتن شان به گونه ای نباشد که هوس آنان را بر انگیزد. خداوند در این باره می فرماید: فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولامعروفا (۲٫) پس در گفتار خود، آن چنان با نرمی و لطافت سخن نگویید تا آنان که دل بیماری دارند، در شما طمع نکنند.نکته: خانم ها و آقایانی که سعی می‌کنید با عشوه گری، دل طرف مقابل را لرزان کنید و در دل او رخنه کنید، حواس تان باشد که شما هم دارای خانواده هستید و امثال شما هستند که در کمین نشسته و خانواده شما را هم شکار خواهند کرد. پس در مراسمات عید، سعی کنید با نامحرمان کمتر صحبت کرده و هنگام صحبت کردن هم عشوه و ناز نداشته باشید.
نکته: اگر حیا کمرنگ شود پاک دامنی به خطر می افتد.

در حدیثی پیرامون شوخی و مزه‌پرانی زن و مرد نامحرم آمده است: «ابوبصیر می‌گوید: به زنی در روخوانی قرآن می‌دادم کمی با او شوخی کردم؛ وقتی خدمت امام باقر ـ علیه السّلام ـ رسیدم به من فرمود: چه چیزی به زن گفتی. رنگم پرید و خجالت کشیدم. بعد فرمود: دیگر به طرف آن زن مرد و درس مده»(۳). در مراسمات عید دیدنی آفتی که نقش صله رحم را کمرنگ می‌کند شوخی های بی مورد با نامحرم است.

در حدیثی آمده حضرت علی ـ علیه السّلام ـ کراهت داشت تا به زنان جوان آغاز به سلام کند، و پیرامون حکمت آن فرمود: «ترس از آن دارم که تحت تأثیر صدای او واقع شوم و ضرر آن از ثوابی که از سلام می‌برم بیشتر شود».(۴)

آفتی مهمی که ارتباط با نامحرم در پی دارد، عدم استقبال از تشکیل کانون خانواده:
این گونه روابط و دوستی ها با نامحرم معمولا به انگیزه تفنّن و سرگرمی شکل می گیرد و در خلال آن از خود باوری و زودباوری دختران سوء استفاده می شود. متاسفانه در بسیاری موارد بین عشق و هوس تمییز داده نمی شود.این نوع رابطه و شوخی کردن با نامحرم سبب می‌شود تا علاقه به ازدواج از بین برود.

نکته پایانی: اسلام، خواهان آن است که هرگونه ارتباط تحت ضابطه و در کادر رسمی آن باشد در سایه ازدواج از هرج و مرج جنسی و بی‌بند و باری جلوگیری شده و به نیاز طبیعی نیز پاسخ داده شود.

پی نوشت
[۱] جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، چاپ ۴، قم: انتشارات اسراء، ۱۳۷۸، ص ۳۹۴٫
[۲] احزاب(۳۳) آیه ۳۲
[۳] حر عاملی، محمد ن حسن، وسائل الشیعه ،چاپ ۶، تهران :دارالکتب اسلامیه، ۱۴۰۳، ج ۱۴، ص ۱۴۴، ب ۱۰۶، مقدمات النکاح، حدیث ۵
[۴] ری‌شهری، محمد، میزان‌الحمه، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی ، ۱۳۶۲، ج ۴، ص ۵۴۰٫