دکتر سیدمحمدرضا صدرعاملی متخصص روانپزشکی گفت: در کودکان نرمال معمولاً رفتارهای کنجکاوانه نسبتاً کمتر دیده می شود. رفتار جنسی با سن رابطه عکس دارد و در کل بیشترین تکرار آن، هم در دختران و هم در پسران، در سن ۵ سالگی است. بعد از این سن، رفتارهای جنسی بارز در هر دو جنس کاهش پیدا می کند. به نظر نمی رسد که این کاهش همواره ادامه داشته باشد، اما احتمالاً در این مراحل اتفاق می افتد: سنین پیش از مدرسه (۵ – ۲ سالگی) ، اواسط دوران کودکی (۹ – ۶ سالگی) و بلوغ (۱۲ – ۱۰ سالگی) . علت ایجاد این مسأله مربوط می شود به اجتماعی شدن فرد و اینکه یک نوزاد یاد می گیرد که خود را با فرهنگ و جامعه تطابق دهد.

وی همچنین افزود: بنابراین خود ارضایی کودکان یک رفتار شایع و وابسته به سن محسوب می شود و می توان خودارضایی بارز کودکان را در سنین ۵ – ۲ سالگی نرمال دانست، اما با افزایش سن باید این رفتار کاهش پیدا کند. اوادامه داد: در ارتباط خودارضایی دوران کودکی با اختلالات رشدی و روانی می توان گفت خود ارضایی کودکان در وهله ی اول یک رفتار مرتبط با رشد سنی است. لیکن در بچه هایی که دارای مشکلات همراه هستند، تمایل به نواحی تناسلی زود تر از حد انتظار ایجاد می شود. گاهی اوقات به نظر می رسد که خودارضایی کودکان دارای یک عملکرد است، یعنی دارای یک مکانیسمی است تا کودک از پس هیجانات منفی خود برآید.

 

وی افزود: بچه های دچار مشکلات رفتاری و احساسی جدی تمایل دارند که شمار وسیعی از رفتار ها را از خود نشان بدهند، که این شامل رفتار جنسی افراطی هم می شود .

محققین به پزشکانی که با رفتار های جنسی غیر معمول در بچه ها مانند: دخول به زور، رفتار های جنسی تهاجمی یا افراطی روبرو می شوند توصیه می کنند که به دنبال یک مشکل روحی یا رفتاری اساسی در آن کودک باشند.

اواظهار داشت: به هر حال، تا کنون هیچ مطالعه ای در جهت ارزیابی ارتباط بین خود ارضایی کودکان واختلالات روانی صورت نگرفته است و این نکته ی مهمی محسوب می شود، چون این امکان وجود دارد که یک رفتار جنسی از دوران کودکی تا بزرگسالی پایدار باقی بماند وحتی منجر به جرم های جنسی شود. اختلالات عصبی یا روانی همراه به عنوان مثال شخصیت دچار وسواس فکری یا وسواس رفتاری می تواند باعث رشد و گسترش رفتار جنسی مشکوک درشخص شود. چه هایی که دچار اوتیسم یا عقب افتادگی ذهنی هستند، بیشتر مستعد به رفتار های خود تحریکی هستند.

علـــــل
بروز خودارضایی به صورت گهگاه رفتاری طبیعی در بسیاری از نوپایان و کودکان پیش‌دبستانی است. قریب به یک سوم کودکان در این محدوده سنی وقتی مشغول کاوش درباره اندام خویش هستند پدیده خودارضایی را کشف می‌کنند و اغلب این عمل را ادامه می‌دهند چون احساس خوبی نسبت به آن پیدا می‌کنند.

برخی از کودکان به کرات خود را ارضا می‌کنند چرا که از چیزی ناراحت هستند، مثل وقتی که پستانک از آنها گرفته شده است. برخی دیگر در واکنش به تنبیه یا فشار برای متوقف کردن کامل خودارضایی، آن را ادامه می‌دهند.
خودارضایی هیچ دلیل پزشکی مشخصی ندارد. تحریک نواحی تناسلی (مثلاً در اثر عفونت) منجر به درد یا خارش میشود، نه خودارضایی.

تشخیص خود ارضایی کودکان

تشخیص خود ارضایی مخصوصاً در بچه های کوچک خیلی سخت است. وقتی والدین به دنبال اطلاعاتی راجع به رفتارهای عجیب کودک خود هستند، باید خودارضایی را در تشخیص های افتراقی خود قرار داد. یک مصاحبه دقیق راجع به رفتار های کودک توسط پزشک و ضبط ویدئویی آن می تواند تشخیص را تعیین کند و مانع از اضطراب والدین وبررسی های غیر ضروری در کودک شود. یکی از مهمترین علائم خود ارضایی کودکان این است که اگر حواس کودک را پرت کنیم ، دست از عمل خود بر می دارد .. به محض آنکه تشخیص خود ارضایی در یک کودک گذاشته شد، باید به دنبال هدف کودک از انجام این رفتار بود.

دکتر سید محمدرضا صدرعاملی  متخصص روانپزشکی علل خودارضایی در کودکان را ازجنبه های گوناگون موردبررسی قرار میدهد:

۱- مشکلات طبی که کودک را مستعد ابتلا به خودارضایی می کند ، مثلاً :مشکلات خواب ، شیر خوردن ناکافی ، مشکلات تناسلی – ادراری و غیره باید مورد ارزیابی و درمان قرار گیرد.

۲- چنانچه خودارضایی آشکار کودک با سن او نا متناسب باشد، پزشک باید علت آنکه چرا کودک هنوز با قوانین جامعه تطابق پیدا نکرده است و اجتماعی نشده است را مشخص کند:

آیا یک مشکل آموزشی وجود دارد؟
آیا والدین به کودک خود آموزش میدهند که چطور یک رفتار جامعه پسند داشته باشد؟
آیا والدین به کودک خود آموزش بهداشت جنسی میدهند؟
آیا سن تقویمی کودک با سن عقلی او متناسب است؟
 آیا دلیلی وجود دارد که کودک رفتار اجتماعی مناسب را درک نکند؟
و یا دلیلی وجود دارد که کودک برای ابتلا به رفتارهای وسواسی مستعدتر باشد؟

۳- ارزیابی تعلیمات وشرایط خانواده: زمانی که خودارضایی کودکان به دنبال استرس های محیطی ایجاد می شود، یعنی خود ارضایی می تواند روشی برای از بین بردن احساسات منفی فرد باشد. روان درمانی می تواند روش مناسبی برای والدین باشد تا به وسیله ی آن به کودک خود کمک کنند که بتواند از راه دیگری بر احساسات منفی خود غلبه کند. (مثلاً در زمان اضطراب ، عصبانیت و ناراحتی)

– زمانی که کودک بی حوصله است و به خودارضایی رو می آورد، می توان از اسباب بازی ها،گردش،ورزش و فعالیت های جالب و آموزشی استفاده کرد.

۴- بهتر است کودکی که دچار خودارضایی به همراه سایر مشکلات روحی و رفتاری است و یا کودک خودارضایی که عملکرد خوبی ندارد (مثلاً در مدرسه، جامعه وغیره ) به یک روانشناس و یا روان درمانگر ارجاع شود.

سیــــر قابل انتظار
وقتی کودک شما به پدیده خودارضایی پی می‌برد، به ندرت آن را به صورت کامل کنار می‌گذارد و ممکن است هر زمان ناراحتی،استرس یا منازعه‌ای در منزل رخ دهد به آن روی آورد. تا سن ۵ یا ۶ سالگی،‌اکثر کودکان برخی ملاحظات را درنظر می‌گیرند و ممکن است فقط در خلوت خود به آن اقدام نمایند. اما در زمان بلوغ در پاسخ به جهش ناگهانی هورمون‌ها و سائق‌های جنسی خودارضایی به شکل پدیده‌ای عمومی در می‌آید.

 

چگونه می توان از بروز خود ارضایی در کودکان پیشگیری کرد؟

خودارضایی در سنین ۲ تا ۳ سالگی شایعتر است و در میان دختران بیش از پسران دیده می شود. معمولا بصورت ناگهانی آغاز می شود و والدین ،پسر بچه ها را در حالت کشیدن آلت و دختر بچه ها را در حال مالیدن ناحیه تناسلی غافلگیر می کنند. کودک ممکن است گر گرفته وعرق کرده به نظر برسد و در حال خر خر کردن باشد و یا تنفس نامنظمی داشته باشد. ویا در یک وضعیت خاص مثل خم شدن روی چیز خاصی و یا مالیدن خود روی اشیا و یا عروسک غافلگیر شود و یا در حالت چمباتمه نشسته باشد. ممکن است بیمار به نظر برسد و یا حالتهای عصبی شبیه به تشنج را از خود نشان دهد. این رفتار ممکن است تا زمانی که کودک از استرس رهایی بیابد، ادامه یابد اما معمولا کاملا برطرف نمی شود.
و بعضی از کودکان این رفتار را تا ۶-۵ سالگی در خلوت خود ادامه می دهند.و ممکن است در زمان بلوغ با افزایش هورمونهای جنسی شدت پیدا کند.

خود ارضایی در کودکان عصبی و گوشه گیر نیز بسیار مشاهده می شود. سوالات بسیاری در مورد علل این رفتار کودکان همچنان بی پاسخ مانده اند ولی مسلم آن است که این پدیده دراین سنین به نظر بی ضرر می رسد.( و برخلاف عقیده عوام باعث کور و یا دیوانه شدن بچه در آینده نخواهد شد).والدین این رفتار را باید به عنوان بخشی از مراحل رشد و نموی کودک بپذیرند و با آن بصورت طبیعی برخورد کنند.

زمینه های فرهنگی و مذهبی خانواده نیز باید در نظر گرفته شود. کسب تاریخچه ای در مورد زمان و محل خود ارضایی و نحوه پاسخگویی والدین به این رفتار کودک مفید می باشد. والدین باید از رفتارهای ترساننده و خشن منع شوند زیرا ممکن است کودک را به سایر رفتارهای مضر وادار کند.

وظیفه مادر در مواجهه با این عادت بد

مادری که کودکش را در این وضعیت غافلگیر میکند باید از رفتارهای ترساننده و خشن پرهیز کند.البته تشخیص سایر علل تحریک پذیری دستگاه تناسلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

نیازی نیست که مادر هروقت می بیند بچه دستهایش را به سمت ناحیه تناسلی می برد، دستهای او را چک کند و مثلا بگوید: دستهاتو بیار بالا ببینم. و یا او را از دمر خوابیدن و خوابیدن روی شکم منع کند. بلکه پرت کردن حواس کودک از این رفتار و مشغول کردن او به کارهایی که دستهایش را مشغول نگه می دارد ، توصیه می شود. کودک باید بفهمد که این رفتار جامعه پسند نبوده و نباید آن را تکرار کند.

این ادراک باید در محیطی آرام و بدون ترس ایجاد شود. همچنین چون خستگی و تنهایی و بی توجهی علت شایعی برای این رفتار در کودک است مادر می تواند وقت بیشتری برای او گذاشته و او را بیشتر در آغوش بگیرد. با این حال این رفتار نیز نباید جنبه تشویق پیدا کند. زیرا کودک ممکن است برای جلب توجه و محبت مادر شروع به آغاز این رفتار نماید.

اگر همچنان این رفتار کودک ادامه پیدا کرد مادر باید ناحیه تناسلی کودک را برای بررسی موارد غیر طبیعی مورد معاینه قرار بدهد. اگر مورد خاصی دیده نشد، می تواند به پزشک مراجعه کند چون ممکن است مواردی مانند سواستفاده جنسی دلیل ادامه رفتار کودک باشد. با این حال در اغلب موارد علت خاصی برای این پدیده یافت نمی شود.

در موارد زیر مشورت پزشکی ضروری است:
کودک به خودارضایی در مکانهای عمومی ادامه بدهد.
مادر فکر می کند کودک این رفتار را از فردی دیگر آموخته است.
کودک سعی کند دیگران را تحریک کند.
تکرار رفتار و طول کشیدن تا۶-۵ سالگی

برای درمان خود ارضایی چه اقداماتی می توان انجام داد؟

همان طور که ذکر شد، بهترین درمان پیشگیری از بروز خود ارضایی است، ولی در صورتی که والدین متوجه چنین مشکلی در فرزندشان شدند، باید بدون دستپاچگی و با حفظ خونسردی با این مسئله برخورد کنند.

در صورتی که نمی توانند یا نمی دانند که چگونه این مسئله را حل کنند، باید به روان شناسان، روانپزشکان و متخصصین آگاه به مسائل جنسی مراجعه کنند و از مراجعه و عمل به توصیه های آشنایان، همسایه ها و عوام که اطلاعات و تجربه کافی در این زمینه ندارند پرهیز کنند، چرا که ممکن است با راه حل های عجیب و غریب و گاه خطرناک باعث آسیب دیدن فرزندشان شوند.

۱-  پذیرش مسئله و عادی سازی
عدم انکار و پذیرش واقعیت، کمک فراوانی به حل مسئله می کند. والدین باید بدون شتاب زدگی، ایجاد جار و جنجال، متهم کردن هم دیگر به عدم تربیت صحیح فرزند ، با حفظ آرامش و خونسردی با این مسئله به صورت عادی برخورد کنند. بیش از این که به مشکل فکر کنند به راه حل ها فکر کنند، تا هر چه سریع تر بتوانند این مسئله را در فرزندشان درمان و رفع کنند.

۲- تنبیه نکردن
بعضی از والدین وقتی متوجه خود ارضایی فرزندشان می شوند، ناگهان از کوره در می روند، عصبی می شوند و برای حل این مشکل، بدترین و شدیدترین راه حل ممکن را انتخاب می کنند . تهدید، تنبیه و سرزنش کردن باعث ایجاد احساس شرمساری و خود کم بینی در کودک می شود و شدیداً احساس گناه می کند. تنبیه و خشونت نه تنها باعث حل مشکل خود ارضایی نمی شود، بلکه در کودک ایجاد تنش، خشم و نفرت می کند و باعث تشدید خود ارضایی و پنهان کاری بیش تر کودک می شود. مربیان مهد، معلمین مدارس و والدین باید اطلاعات کافی در این زمینه کسب کنند تا در صورت مشاهده خود ارضایی کودکان با از بین بردن علل زمینه ساز آن، این مسئله را حل و درمان کنند یا به متخصصین ارجاع دهند.

۳- نادیده گرفتن
شاید اولین گام و مهم ترین گام در درمان خود ارضایی کودکان، عدم سختگیری و بی توجه نشان دادن خود در رابطه با کاری که کودک انجام می دهد باشد. همان طور که رفتارهای مطلوب و مثبت کودکان، با توجه، تعریف و تمجید ( مثل جایزه دادن) تقویت می شوند، یک راه مؤثر برای بر طرف کردن رفتارهای ناپسند و آزار دهنده ی کودکان، بی توجهی و نادیده گرفتن آن است. بی توجهی سنجیده به این معنی است که والدین در حالی که عوامل زمینه ساز خود ارضایی را در کودک شناسایی می کنند و آن را از بین می برند، با صبر و تحمل و نادیده گرفتن خود ارضایی، سعی می کنند این عمل را در فرزندشان از بین ببرند، چون هرگونه توجه مثبت ( مثل خندیدن یا دادن جایزه) یا منفی ( مثل دعوا کردن یا کتک زدن) باعث حساس تر شدن کودک و تشدید خود ارضایی می شود.
 

۴- درمان اضطراب
انواع بیماری های اضطرابی مثل کم رویی و خجالتی بودن، ترس از جمع، ترس از مدرسه، اضطراب جدایی، انواع فوبیا و وسواس می تواند کودک را به انزوا و تنهایی و نهایتاً به خود ارضایی بکشاند. با انجام دادن درمان های دارویی توسط روان پزشک و رفتار درمانی توسط روان شناسان و درمان اضطراب، کمک شایانی به حل مشکل خود ارضایی خواهد شد.

۵-درمان افسردگی و احساس گناه
کودکانی که به خود ارضایی روی می آورند، شدیداً احساس گناه و افسردگی می کنند و همین باعث تشدید خود ارضایی در آنان می شود. باید با احساس هم دردی به کودک نزدیک شد و احساس گناه را از او گرفت . باید احساس حقارت، پوچی و پست و به درد نخور و بی ارزش بودن را از او گرفت و برایش ارزش قائل شد تا اعتماد به نفس در او تقویت شود. با این کار کودک احساس می کند که تنها نیست و کسانی هستند که شرایط او را درک می کنند. درمان افسردگی، کمک شایانی به حل مشکل خود ارضایی خواهد کرد.

۶- انحراف فکر
والدین پس از مدتی، متوجه می شوند که کودک، در چه وضعیتی و چه زمانی خود ارضایی می کند. در چنین مواقع والدین با مشغول کردن کودک با اسباب بازی، دنبال کاری فرستادن و انحراف فکر او، تنها نگذاشتن و سرگرم کردن او به کاری یا بازی کردن با او، موقعیت و زمینه ی عمل خود ارضایی را از او می توانند بگیرند.

۷- مراجعه به روان پزشک و درمان دارویی
درمان های دارویی علاوه بر درمان اضطراب و افسردگی، جهت کاهش تمایلات جنسی، در مواردی که روش های غیر دارویی مؤثر واقع نشود، کاربرد دارد که لازم است تحت نظر متخصصین انجام داده شود.

*چه کودکانی بیش تر خود ارضایی می کنند؟

هر چند، عامل اصلی خود ارضایی در کودکان، نامشخص است، ولی یک سری عوامل جنسی و تربیتی در خود ارضایی دخیل هستند که در ذیل، به برخی از آن ها اشاره می شود:

۱- وجود انگل های روده ای
بعضی از کودکان که انگل روده ای، مثل کرمک ( اکسیور) دارند. هنگام شب، کرمک از داخل روده به خارج مقعد حرکت می کند و سبب التهاب و خارش ناحیه مقعد و اطراف دستگاه تناسلی کودکان می شود. کودکان با خارش این ناحیه، سبب تحریک ناحیه ی تناسلی و احساس لذت می کنند که خود می تواند مقدمه ای جهت شروع خود ارضایی شود.

۲- عفونت های ادراری
کودکان، خصوصاً دختران، به علت کوتاهی مجرای ادراری، مستعد عفونت های ادراری هستند. عفونت باعث التهاب و احساس سوزش و خارش ناحیه تناسلی می شود و ممکن است کودکان با خاراندن این ناحیه، به احساس لذت برسند. تکرار این مسئله ممکن است ایجاد خود ارضایی در کودکان کند.

۳- عدم رعایت بهداشت
پس از دفع مدفوع کودکان و خصوصاً دختران ( به علت نزدیکی مقعد و آلت تناسلی) در صورتی که پس از دفع مدفوع، شستشو و نظافت کامل صورت نگیرد، ممکن است باقیمانده ی مدفوع، باعث ایجاد التهاب، سوزش و خارش این ناحیه را فراهم کند و کودک با خاراندن مکرر این ناحیه و احساس لذت، دچار خود ارضایی شود. خود ارضایی کودکان

۴- نوازش های بی مورد و غلط
بعضی از مادران یا پرستاران برای خندان کودکان، شدیداً آن ها را قلقلک می دهند. نوازش زیاد از حد ناحیه شکم، ناحیه تناسلی و کشاله ی ران ها، می تواند موجب ایجاد تحریک ناحیه تناسلی و احساس لذت در کودک شود و زمینه را برای شروع خود ارضایی فراهم کند.

۵- مالش دادن بدن
حرکاتی مانند خوابیدن روی شکم و مالیدن خود به زمین یا روی اشیاء سخت مثل عروسک، تشک و بالشت، در کودکان امری عادی و معمولی است. هر چند این حرکات بیش تر اتفاقی و جهت سرگرمی و بازی انجام داده می شود، ولی در صورت عدم ممانعت والدین و اصطکاک و مالش افراطی ناحیه تناسلی، کودکان ممکن است به تحریک جسنی برسند و تشویق به تکرار این کار شوند و نهایتاً منجر به خود ارضایی شود.

۶ – دست کاری آلت تناسلی
بعضی از کودکان به صورت ناخودآگاه، دست در شلوار خود می کنند و دایماً با آلت تناسلی خود بازی می کنند. در صورت عدم پیشگیری والدین از این کار، استمرار و دستکاری مکرر آلت تناسلی توسط کودکان، می تواند باعث تحریک آن ها و خود ارضایی شود.

۷- بیماری پوستی و قارچی ناحیه تناسلی
وجود بیماری های پوستی مثل کهیر روی اعضای تناسلی یا وجود ناراحتی های قارچی ( مثل کاندیدا) در ناحیه ی تناسلی، می تواند ایجاد التهاب و خارش و در صورت عدم درمان و استمرار، ایجاد خود ارضایی کند.

۸ – شست و شوی افراطی ناحیه تناسلی
بعضی از والدین، خصوصاً آن هایی که وسواس دارند، ممکن است جهت شست و شوی کودکان در دست شویی یا حمام، بیش از حد وسواس به خرج دهند. تماس و لمس بیش از اندازه ی دست با آلت تناسلی کودکان ممکن است باعث تحریک جنسی آنان شود.

۹ – مواجه شدن با صحنه های جنسی
کودکانی که شاهد روایط جنسی والدین هستند یا صحنه های مستهجن و زشت جنسی را از طریق دیدن فیلم های سکسی مشاهده می کنند و هم چنین کودکانی که مورد سوء استفاده ی جنسی، توسط کودکان دیگر یا بزرگ سالان قرار می گیرند، بیش تر مستعد انجام دادن خودارضایی هستند.

۱۰- محرومیت از محبت
والدین کودکانی که به هر دلیل، مثل فوت والدین، جدایی و طلاق، غیبت های طولانی والدین در منزل، بیماری های جنسی و روحی شدید آن ها، از عاطفه، عشق و محبت والدین، خصوصاً مهر مادری محروم باشند و جام وجودشان از عشق و محبت والدین لبریز نشود، منزوی و تنها می شوند، این کودکان، عشق و محبت را در خود جست و جو می کنند و دچار خود دوستی ( Self Love) می شوند و برای تسکین و آرامش خود، راهی جست و جو می کنند که یکی از این راه ها، خود ارضایی است.

۱۱- کودکان منزوی و تنها
کودکانی که نتوانند با اجتماع ارتباط برقرار کنند یا نتوانند با کودکان هم سن و سال خود رابطه ی دوستی برقرار کنند و از بازی با دوستان و اسباب بازی های خود، به لذت و شادی نرسند، یا به نوعی هم بازی ندارند، احساس ناکامی و طرد شدگی و سربار و زائد بودن می کنند و فکر می کنند کسی آن ها را دوست ندارد. برای این که این کودکان، رنج ناشی از تنهایی را کاهش دهند به دنبال راهی جهت کسب لذت بر می آیند که آسان ترین راه کسب لذت خود ارضایی است.

۱۲- کودکان مضطرب
کودکانی که به هر دلیل دچار اضطراب جدایی، اضطراب امتحان، ترس از مدرسه، ترس از جمع و انواع فوبیا و ترس های بیمارگونه می شوند، برای رهایی از این اضطراب ها و ترس ها و رفع تسکین الام خود، ممکن است به خود ارضایی روی آورند.

۱۳ – کودکان عصبی
کودکانی که با هر مسئله ای، عصبی و ناگهان دچار انفجار هیجانی می شوند، برای این که از زیر بار فشار این هیجان رهایی پیدا کنند، به گفته فروید، دچار خود ارضایی اضطراری می شوند.

در ذیل به برخی از موارد پیشگیری از خود ارضایی اشاره می کنیم:

۱٫ شست و شو و نظافت
لازم است کودکان، پس از هر بار دفع و اجابت مزاج با آب ولرم شست و شو و نظافت شوند، چون یکی از عوامل ایجاد سوزش و خارش، آلودگی ناشی از مدفوع باقیمانده است.

۲٫ درمان بیماری هایی که ایجاد خارش پوستی می کنند
تشخیص و درمان بیماری های انگلی ( مثل کرمک)، عفونت های ادراری، کهیر پوستی ، سوزش و خارش ناشی از عرق کردن ( عرق سوز)، که همگی ایجاد التهاب، سوزش و خارش می کنند.

۳٫ پوشش کودکان
کودکان باید پوشیده باشند. حتماً زمان خواب پیژامه به تن داشته باشند، چرا که کودکانی که عریان و برهنه اند، خصوصاً هنگام خواب، آزادی عمل بیش تری جهت دستکاری آلت تناسلی و ابتلا به خود ارضایی دارند. هم چنین تماس بدن برهنه با رختخواب نیز می تواند عامل تحریکی کودک را فراهم آورد.لباس زیر کودک ( مثل شورت)، نباید خیلی تنگ، چسبان یا زبر باشد که سبب سوزش و تحریک جنسی کودک شود.

۴٫ دستکاری آلت تناسلی

بسیاری از کودکان در ۳ تا ۶ سالگی به صورت ناخودآگاه و از روی عادت با آلت تناسلی خود بازی می کنند. این عادت پس از ۶ سالگی به طور طبیعی از بین می رود. والدین باید با آرامش و بدون این که حساسیت کودک را دو چندان کنند، به او تذکر دهند که این کار را انجام ندهد.
هر گونه تنبیه شدید مثل روی دست زدن، داغ کردن دست ممکن است باعث تشدید دست کاری و تبدیل شدن دست کاری به خود ارضایی شود.
 در مواقعی که کودک، زیاد دست کاری می کند، والدین باید صراحتاً به او تذکر دهند که « بابا و مامان از این کار ناراحت می شوند و دوست ندارند که تو به خودت دست بزنی».

۵٫ محبت والدین
اگر جام وجود کودک از می محبت والدین لبریز باشد و کودک احساس کند که تحت هر شرایطی والدین او را دوست دارند و به هیچ وجه او را تنها و رها نمی کنند، به آرامش و امنیت خاطر می رسد و این لذت را با هیچ لذتی عوض نمی کند.

۶٫ اعتماد به والدین
اگر پدر و مادر، فرزندشان را با تمام وجود و صمیمانه دوست داشته باشند و کودک احساس کند که او را غیر مشروط و صرفاً به خاطر خود او دوست دارند، به این اطمینان قلبی دست پیدا می کند که والدین، در هر شراطی یار و یاور و پشتیبان او هستند، بنابراین در زمانی که او به مشکلی برمی خورد یا با هم بازی ها و دوستانش درگیر می شود، مطمئن است که والدین از او طرفدارای و حمایت و در حل مشکلات به او کمک می کنند. بنابراین به اولین کسی که رجوع می کند، والدین است، دیگر کودک نیازی نمی بیند که در شرایط سخت و اضطراری برای رسیدن به آرامش و فراز از اضطراب با خودش بازی یا خود ارضایی کند یا به دوستان ناباب پناه آورد و گرفتار پیشنهادات و راه حل های گمراه کننده شود.

۷٫ امنیت و آرامش در منزل
اگر میان والدین، دعوا و درگیری و بحث و جدل بی پایان برقرار باشد و کودکان بی گناه، شاهد نزاع و بگو مگوهای والدین باشند، به تدریج در خود فرو می روند و دچار اضطراب، اندوه و افسردگی می شوند و احساس تنهایی و بی پناهی می کنند . آن ها برای رفع تنش و اضطراب درونی خود، به اقداماتی مانند ناخن جویدن، موکندن، کندن جوش های صورت، خاراندن خود، دست کاری خود و خود ارضایی روی می آورند. برعکس در منزلی که صلح و صفا، آرامش و امنیت برقرار است، والدین به هم احترام می گذارند و هم دیگر را دوست دارند و با فرزندانشان دوستانه و با محبت و علاقه مندی فراوان برخورد می کنند. کودکان، والدین خود را هم چون دوستان خود می دانند و در اوقات فراغت با آن ها هم بازی می شوند و از بازی با آن ها به شادی و لذت می رسند. بنابراین، این کودکان دچار بی حوصلگی، یأس و انزوا نمی شوند که بخواهند با خود بازی کنند و از خود لذت ببرند.

۸٫ روابط اجتماعی کودک
کودکان از حدود ۳ سالگی وارد مهد کودک می شوند و دوره های آمادگی و پیش دبستانی را می گذرانند. این دوره ها باعث می شود که کودک با بچه های هم سن و سال خود دوست و آشنا شود، هم بازی پیدا کند و روابط اجتماعی او تقویت شود، بدین ترتیب اوقات او به نحو مطلوب پر می شود.
هم چنین، والدین با معاشرت با فامیل و دوستان و همکاران، زمینه را برای ارتباطات اجتماعی کودک فراهم می کنند. کودکی که با دوستان خوب و مناسب و اسباب بازی های متنوع، سرگرم می شود و بازی می کند، فرصتی پیدا نمی کند که به خلوت و تنهایی و دنیای درون خود برود و از خود لذت ببرد. اگر لذت های اصلی کودک از موفقیت ها و روابط شخصی او در اجتماع سرچشمه بگیرند و لذت های عمده و اصلی کودک در روابط او با دوستان به وجود آید، دیگر نیازی به خود ارضایی پیدا نمی کند.

۹٫ اوقات فراغت و تفریحات سالم
والدین سعی کنند با برنامه ریزی و انتخاب کلاس های مختلف ورزشی، هنری، موسیقی، حفظ قرآن، کلاس زبان، حضور در پارک ها، شهربازی، رفتن به طبیعت ( کوه و دریا)، رفتن به مسافرت و دیدن موزه ها و آثار باستانی، لحظات مفرح و شادی را برای فرزندان شان فراهم کنند. کودکی که از لذت های دنیای بیرون برخوردار باشد، محال است یا کم تر به سراغ خود ارضایی و لذت های درونی می رود.

۱۰٫ خلوت و تنهایی کودکان 
کودکان دوست دارند با اسباب بازی های خود و گاه با دوستان خود، در خلوت و تنهایی و دور از چشم والدین بازی کنند. این مسئله نه تنها اشکالی ندارد، بلکه برای استقلال کودک لازم است، ولی این خلوت و تنهایی خصوصاً با دوستان نباید طولانی باشد و به دراز بکشد. والدین باید هر از چند گاه یا فرزندشان را صدا بزنند که مثلاً کجایی؟ یا به صورت غیر مستقیم و بدون این که متوجه شوند، مثلاً برای انجام دادن کاری یا به هر بهانه ای دیگر، وارد اتاق خلوت آن ها شوند و مراقب تنهایی کودکان خود باشند.

۱۱٫ مراقبت در لمس و نوازش
والدین باید مراقب و مواظب باشند که هنگام شست و شوی کودکان شیر خوار و بزرگ تر، تماس های دستی و لمس اندام تناسلی به حداقل ممکن برسد. هم چنین والدین باید از لمس و نوازش اندام تناسلی کودک جهت بازی و نوازش، پرهیز و اجتناب کنند.

۱۲٫ تماس جنسی والدین
والدین باید از معاشقه و ارتباط جنسی در حضور کودکان و حتی شیر خواران، پرهیز و اجتناب کنند، چرا که امروزه ثابت شده است، حتی اگر کودکان خوابیده باشند، تحت تأثیر ارتعاشات صوتی، نوری و روحی ساطع شده از طرف والدین قرار می گیرند.

۱۳٫ تغذیه مناسب

استفاده کم تر از غذاهای محرک جنسی مثل ادویه، کاکائو، قهوه، پفک، سوسیس، کالباس، پیتزا، زنجبیل، دارچین، پیاز و پرهیز از غذاهای پر کالری و چاق کننده ( مثل فست فودها) که باعث چاقی کودکان و بلوغ زودرس می شوند و استفاده ی بیش تر از غذاهای آرام بخش و تعدیل کننده قوه جنسی ، مثل ماهی، لبنیات، میوه جات و سبزیجات.

برای درمان خود ارضایی چه اقداماتی می توان انجام داد؟
همان طور که ذکر شد، بهترین درمان پیشگیری از بروز خود ارضایی است، ولی در صورتی که والدین متوجه چنین مشکلی در فرزندشان شدند، باید بدون دستپاچگی و با حفظ خونسردی با این مسئله برخورد کنند. در صورتی که نمی توانند یا نمی دانند که چگونه این مسئله را حل کنند، باید به مشاوران و متخصصین آگاه به مسائل جنسی مراجعه کنند و از مراجعه و عمل به توصیه های آشنایان، همسایه ها و عوام که اطلاعات و تجربه ی کافی در این زمینه ندارند پرهیز کنند، چرا که ممکن است با راه حل های عجیب و غریب و گاه خطرناک باعث آسیب دیدن فرزندشان شوند.

۱٫ پذیرش مسئله و عادی سازی
عدم انکار و پذیرش واقعیت، کمک فراوانی به حل مسئله می کند. والدین باید بدون شتاب زدگی، ایجاد جار و جنجال، متهم کردن هم دیگر به عدم تربیت صحیح فرزند، با حفظ آرامش و خونسردی با این مسئله به صورت عادی برخورد کنند. بیش از این که به مشکل فکر کنند به راه حل ها فکر کنند، تا هر چه سریع تر بتوانند این مسئله را در فرزندشان درمان و رفع کنند.

۲٫ تنبیه نکردن
بعضی از والدین وقتی متوجه خود ارضایی فرزندشان می شوند، ناگهان از کوره در می روند، عصبی می شوند و برای حل این مشکل، بدترین و شدیدترین راه حل ممکن را انتخاب می کنند. تهدید، تنبیه و سرزنش کردن باعث ایجاد احساس شرمساری و خود کم بینی در کودک می شود و شدیداً احساس گناه می کند.
 تنبیه و خشونت نه تنها باعث حل مشکل خود ارضایی نمی شود، بلکه در کودک ایجاد تنش، خشم و نفرت می کند و باعث تشدید خود ارضایی و پنهان کاری بیش تر کودک می شود.
مربیان مهد، معلمین مدارس و والدین باید اطلاعات کافی در این زمینه کسب کنند تا در صورت مشاهده ی خود ارضایی کودکان با از بین بردن علل زمینه ساز آن، این مسئله را حل و درمان کنند یا به متخصصین ارجاع دهند.

۳٫ نادیده گرفتن
شاید اولین گام و مهم ترین گام در درمان خود ارضایی کودکان، عدم سختگیری و بی توجه نشان دادن خود در رابطه با کاری که کودک انجام می دهد باشد. 

 همان طور که رفتارهای مطلوب و مثبت کودکان، با توجه، تعریف و تمجید ( مثل جایزه دادن) تقویت می شوند، یک راه مؤثر برای بر طرف کردن رفتارهای ناپسند و آزار دهنده ی کودکان، بی توجهی و نادیده گرفتن آن است.
بی توجهی سنجیده به این معنی است که والدین در حالی که عوامل زمینه ساز خود ارضایی را در کودک شناسایی می کنند و آن را از بین می برند، با صبر و تحمل و نادیده گرفتن خود ارضایی، سعی می کنند این عمل را در فرزندشان از بین ببرند، چون هرگونه توجه مثبت ( مثل خندیدن یا دادن جایزه) یا منفی ( مثل دعوا کردن یا کتک زدن) باعث حساس تر شدن کودک و تشدید خود ارضایی می شود.

۴٫ درمان اضطراب
انواع بیماری های اضطرابی مثل کم رویی و خجالتی بودن، ترس از جمع، ترس از مدرسه، اضطراب جدایی، انواع فوبیا و وسواس می تواند کودک را به انزوا و تنهایی و نهایتاً به خود ارضایی بکشاند.
با انجام دادن درمان های دارویی توسط روان پزشک و رفتار درمانی توسط روان شناسان و درمان اضطراب، کمک شایانی به حل مشکل خود ارضایی خواهد شد.

۵٫ درمان افسردگی و احساس گناه
کودکانی که به خود ارضایی روی می آورند، شدیداً احساس گناه و افسردگی می کنند و همین باعث تشدید خود ارضایی در آنان می شود. باید با احساس هم دردی به کودک نزدیک شد و احساس گناه را از او گرفت . باید احساس حقارت، پوچی و پست و به درد نخور و بی ارزش بودن را از او گرفت و برایش ارزش قائل شد تا اعتماد به نفس در او تقویت شود. با این کار کودک احساس می کند که تنها نیست و کسانی هستند که شرایط او را درک می کنند. درمان افسردگی، کمک شایانی به حل مشکل خود ارضایی خواهد کرد.

۶٫ انحراف فکر
والدین پس از مدتی، متوجه می شوند که کودک، در چه وضعیتی و چه زمانی خود ارضایی می کند. در چنین مواقع والدین با مشغول کردن کودک با اسباب بازی، دنبال کاری فرستادن و انحراف فکر او، تنها نگذاشتن و سرگرم کردن او به کاری یا بازی کردن با او، موقعیت و زمینه ی عمل خود ارضایی را از او می توانند بگیرند.

۷٫ مراجعه به روان پزشک و درمان دارویی
درمان های دارویی علاوه بر درمان اضطراب و افسردگی، جهت کاهش تمایلات جنسی، در مواردی که روش های غیر دارویی مؤثر واقع نشود، کاربرد دارد که لازم است تحت نظر متخصصین انجام داده شود.

در آموزه های دینی ما هم امام صادق (ع) می فرماید: « کودکان بایستی هفت سال بازی کنند و هفت سال کتاب بیاموزند و هفت سال حلال و حرام خدا را یاد بگیرند».

کودکانی که با انجام بازی های مختلف، داشتن دوستان و هم بازی های خوب، داشتن اسباب بازی ها و سرگرمی های متنوع، رفتن به پارک، شرکت در کلاس های ورزشی، رفتن به مهد کودک، سرگرم می شوند و تمام وقت شان پر می شود، دیگر مجالی برای خود ارضایی پیدا نمی کنند.

اصطلاح جالبی که والدین برای خود ارضایی فرزندان شان به کار می برند، این است که می گویند: « فرزندم با خودش بازی می کند» که دقیقاً درست می گویند.

خود ارضایی کودکان اگر کودک با بچه های هم سن وسال خود، مثلاً با بچه های مهد کودک، بچه های فامیل، بچه های همسایه و دوستان، هم بازی شود و از بازی با آن ها لبریز از شادی و لذت شود، دیگر دلیلی ندارد و اصلاً فرصتی برای خود ارضایی پیدا نمی کند که به خود مشغول شود یا با خودش بازی کند و از خودش لذت ببرد.

کودکانی که هم بازی کم دارند یا ندارند، والدین باید این خلأ را با هم بازی شدن با آن ها یا بردن آن ها به پارک و شهربازی جبران کنند.

نکاتی را درباره خودارضایی کودکان مرور می کنیــم

۱- اهداف و نگرش واقعی داشته باشید، خاتمه بخشیدن به خودارضایی غیرممکن است. این واقعیت را بپذیرید که کودک شما این عمل را فرا گرفته است.
۲- خودارضایی را در هنگام چـــرت زدن و خوابیدن نادیده بگیرید. در چنین زمان‌هایی کــودک خود را تنها بگذارید. کـــودک را از دمــر خوابیدن منـع نکنید و اگــر دستانش میان پاهایش است از او پـــرس و جو نکنید.

۳- در سایر وضعیت‌ها توجه کودک خود را به امر دیگری منعطف سازید یا در مورد او انضباط مقرر را انجام دهید. ابتدا سعی کنید حواس او را به یک وسیله بازی یا فعالیت دیگر معطوف نمایید.

۴- این روش را با پرستار یا مربی مهد کودکتان در میان بگذارید. از مراقب یا مربی کودکتان بخواهید مانند شما ابتدا سعی کنند حواس کودک را پرت نمایند. اگر این مسئله کارساز نبود، آنها باید با گفتن توصیه‌هایی مانند تو باید الان به ما ملحق شوی،‌توجه او را به خودشان جلب نمایند. خودارضایی در مهد فقط در زمان خواب قابل چشم‌پوشی می‌باشد.

۵- تماس فیزیکی خود را با کودکان افزایش دهید. برخی کودکان وقتی در طول روز بیشتر در آغوش گرفته میشوند و مورد نوازش قرار می‌گیرند کمتر دست به خودارضایی می‌زنند. سعی کنید مطمئن شوید کودکتان حداقل یک ساعت از زمان اختصاصی برای بودن با شما و دریافت عواطف به شکل تماس جسمی برخوردار می‌باشد.

۶- اشتباهات شایع. شایع‌ترین اشتباهی که والدین انجام می‌دهند سعی در خاتمه بخشیدن کامل به خودارضایی است. این امر منجر به جنگ قدرتی می‌گردد که در نهایت والدین بازنده آن خواهند بود. کودکان نباید به خاطر خودارضایی کتک بخورند، سخنرانی بشنوند یا مورد عتاب قرار بگیرند. خودارضایی را با صفاتی مانند بد، کثیف، شیطانی یا گناه‌آلود ملقب نفرمایید. دستان کودک را نبندید، هیچ نوع بند و بستی به کار نبرید. تمام این روش‌ها تنها به مقاومت کودک و احتمالاً به مهار جنسی او در آینده منجر خواهد گشت.

منابع:
فردوسی، سیما. پاسخ به والدین، انتشارات صابرین، ١٣٨٨.
تنه کار، محسن. هدایت صحیح غرایز جنسی فرزندان، انتشارات نجابت، ١٣٨۵.
ب. د. اشمیت، از کتاب سلامت کودک شما، ۱۹۹۹
درسنامه اختلالات جنسی تالیف: دکتر شایسته جهانفر، میترا مولائی نژاد