معرفی اذخرمکی و خواص درمانی آن

نام علمی:

Cymbopogon schoenanthus(L.) Spreng، نام فرانسه Jonc odorant و نام انگلیسی آن Sweet rush می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، کاه‌مکی، تبن‌مکه، خلال مامونی، گورگیاه، کورگیاه و کَزنِه دشتی نامیده شده است.

تیره گیاه:

گندمیان Gramineae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است چند ساله با ساقه‌ای راست به ارتفاع حدود ۳۰ سانتی متر گاهی موارد بیشتر، ساقه‌ی زیرزمینی گیاه ضخیم و خوشبو، برگ‌های آن پرپشت، باریک، دراز و نوک تیز و پهنک برگ‌ها خطی و هر دو سطح برگ‌ها زبر می‌باشد. گلهایش متعدد، سفید رنگ، معطر و طعم آنها تند و گزنده است.

طبیعت گیاه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن بسیار گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

اغلب در نواحی گرم و گرم و مرطوب کشور خصوصاً عربستان، افغانستان و هندوستان و در ایران نیز در نواحی غرب و در استان سیستان و بلوچستان انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه:

اسانس شامل ترپن‌ها، دیپانتن، ژرانیول، سیترونل لول، اسید استیک و اسید کارپونیک و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

تمام قسمت‌های گیاه

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

تسکین دهنده دردهای عصبی و برطرف کننده آشفتگی، تب‌بر و قطع کننده خونریزی از سینه، بازکننده قاعدگی و خارج کننده سنگ‌های مجاری ادراری و مثانه، خلط‌آور و ضد برونشیت، ضد نفخ و تحلیل برنده گاز معده، ضد تهوع و تقویت کننده دهانه معده، ضد آب آوردن بدن و باز کننده انسداد مجاری کبد می‌باشد. در ضمن در استعمال خارجی برای اسپاسم عضلانی، بیماری‌های لثه و دهان، دردهای روماتیسمی، کمردرد و برص نیز مفید است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (۱۳۹۵)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از ۴۰۰ نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.