طب گیاهی، کهن ترین شیوه درمان

در نتیجه ظهور این دیدگاه های جدید درمان ، کم کم روشهای درمان بیماری ها با گیاهان کنار گذارده شد و استفاده از داروهای شیمیایی جانشین گیاه درمانی شد؛ اما داروهای تازه هم مشکلات خاص خود را داشت.عوارض جانبی بسیار زیاد داروهای شیمیایی و گرانی آنها موجب گرایش مجدد مردم به طب گیاهی شد. در قرن اخیر پیشرفت عمده ای در بهره گیری از گیاهان دارویی حاصل شده است و آزمایشگاه های مجهز در سراسر جهان برای بررسی اثرات این داروها به کار و فعالیت مشغولند.

طب سنتی در عصر تجدد

شاید برای بسیاری از مردم قابل تصور نباشد که وجود انواع داروهای شیمیایی در بسته بندی های رنگارنگ حاصل تحقیق بر روی اجزای موثر گیاهان دارویی است. بد نیست بدانید حدود ۲۵ درصد از داروهای تجویز شده از سوی پزشکان در ایالات متحده حداقل شامل یک جزو مشتق از گیاهان هستند.بعضی از این داروها از عصاره گیاهان تهیه شده و گروهی دیگر از ترکیبات شیمیایی با منشائ گیاهی ساخته می شوند. آمار استفاده از داروهای گیاهی در سالهای اخیر قابل توجه است.
سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که در حال حاضر ۸۰درصد جمعیت جهان یعنی حدود ۴ میلیارد نفر از طب گیاهی در درمان بیماری ها استفاده می کنند.WHO خاطرنشان می سازد که از حدود ۱۱۹داروی گیاهی حدود ۷۴مورد آن دقیقا همانند کاربرد آنها در طب سنتی مورد استفاده پزشکان قرار می گیرد.همین موضوع موجب شده است که هم اکنون تحقیقات گسترده ای از سوی شرکتهای داروسازی روی خواص درمانی گیاهان مناطق مختلف جهان انجام گیرد.هم اکنون مواد مشتق از گیاهان نقش عمده ای در صنعت داروسازی دارند. چنین داروهایی برای درمان بیماری قلبی ، فشار خون بالا، انواع دردهای مزمن ، آسم و دیگر بیماری ها به کار می رود.به عنوان مثال افدرا گیاهی است که در طب سنتی چینی بیش از ۲هزار سال برای درمان بیماری های تنفسی مورد استفاده بوده است. وافدرئین که جزو فعال این داروی گیاهی است. سابقا در تهیه داروهایی برای تسکین آسم به کار می رفت. مثال دیگر گیاه (Foxglove گل انگشتانه) است.خواص درمانی آن از سال ۱۷۷۵شناخته شده و در طب گیاهی استفاده فراوانی دارد. در طب رایج پودر برگ این گیاه به عنوان داروی قلبی برای میلیون ها بیمار تجویز می شود.

داروخانه طبیعت

تنوع گیاهان دارویی در طبیعت به حدی است که دسته بندی علمی آنها را به کاری مهم و در عین حال دشوار بدل می کند. یکی از روشهای طبقه بندی گیاهان دارویی براساس خواص آنهاست که به طور اختصار به آن اشاره می کنیم.

۱-گیاهان مقوی:

این گیاهان در شرایط خاصی برای تقویت بیمار تجویز می شود که عمدتا می توان به دوران نقاهت پس از بیماری حاد اشاره کرد.
برخی از این گیاهان حاوی انواع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات قندی هستند که در تامین انرژی مورد نیاز بدن متعاقب بیماری و برقراری تعادل در عملکرد اندامها نقش عمده ای دارند.

۲-گیاهان مدر:

مقدار آب موجود در بافتها تحت تاثیر عوامل گوناگون دچار تغییر می شود. مثال واضح در این زمینه اختلال عملکرد قلب ، ریه و کلیه ها است. علاوه بر این مواردی مثل عادت ماهیانه در خانم ها، تجمع مایعات و ادم را به همراه دارد.
یکی از موثرترین راههای تعدیل آب موجود در فضای بین سلولی و بافتهای مختلف بدن استفاده از گیاهان مدر است که موجب تسکین عوارض ناشی از این بیماری ها می شود.

۳-گیاهان مسهل و ملین:

این گروه از گیاهان برای رفع یبوست و تسهیل دفع سموم به کار گرفته می شوند. گیاهان مسهل از طریق مختلف موجب برطرف شدن یبوست می شوند.برخی از این گیاهان نظیر ریشه ریوند از طرق افزایش ترشح صفرا و تحریک حرکات دودی روده این کار را انجام می دهند و بعضی دیگر مثل ریشه شیرین بیان و روغن زیتون با تحریک جدار روده موجب برطرف شدن یبوست می شوند. درباره سایر گروههای گیاهان دارویی باید به آرام بخش ها، گیاهان عرق آور جهت سرماخوردگی و تبها و گیاهان مهوع و قی آور برای تخلیه سریع محتویات معده اشاره کرد که همگی با مشورت و تحت نظر پزشک تجویز و استفاده می شوند.

داروی طبیعی هم گاهی مضر است

نکته مهمی که باید بر آن تاکید شود تصوری است که به اشتباه بین گروهی از مردم رایج است. بسیاری از بیماران ، طبیعی بودن دارو را دلیلی برای بی ضرر بودن آن می دانند. مطابق این تفکر تمامی داروهای گیاهی و فرآورده های حاصل از گیاهان دارویی بی ضرر و فاقد عوارض جانبی هستند.متخصصان داروسازی یادآوری می کنند که مصرف داروهای گیاهی همراه با سایر داروهای مورد استفاده بیمار می تواند عکس العمل و عوارض جانبی خطرناکی را به همراه داشته باشد.
بنابراین توصیه می شود همواره و قبل از استفاده از داروهای گیاهی با پزشک خود در این باره مشورت کنید. بعضی از داروهای گیاهی موجب تداخل در قدرت جذب موادغذایی موردنیاز بدن می شوند، در حالی که انواع دیگری از داروهای مذکور موجب افزایش یا کاهش تاثیر یک داروی خاص می شوند.در این زمینه می توان به داروی تئوفیلین اشاره کرد که برای درمان آسم استفاده می شود. این دارو حاوی گزانتین است که در چای ، قهوه و شکلات نیز یافت می شود. مصرف این موادغذایی به مقدار زیاد همراه با تئوفیلین ممکن است موجب ایجاد مسمومیت دارویی شود.بعضی از ویتامین ها و موادمعدنی هم اثر داروها را تحت تاثیر قرار می دهند؛ مثلا مقدار زیاد کلم بروکلی ، اسفناج و دیگر سبزیجات حاوی ویتامین K، کاهش اثر داروهای ضدانعقادی مثل هپارین و وارفارین را به دنبال دارد. این نکات هنگام مصرف داروها باید بدقت موردتوجه قرار گیرد.در این خصوص سالمندان و بیماران مبتلا به بیماری های مزمن که معمولا دو یا چند دارو را به طور دایم استفاده می کنند و مبتلایان به دیابت ، فشارخون بالا، افسردگی و بیماران قلبی از جمله بیمارانی هستند که باید درباره استفاده از داروهای گیاهی حتما با پزشک خود مشورت کنند.باز هم تاکید می کنیم که طبیعی بودن به معنای بی ضرر بودن نیست و مقدار داروهای گیاهی یا جوشانده ها و ترکیباتی که از گیاهان دارویی تهیه می شود، حتما باید به طور دقیق و تحت نظر پزشک تعیین و مصرف شود.
در این بخش به معرفی برخی از گیاهان دارویی و عرقیجات و خواص آنها می پردازیم :
کهلیک اوتو عاراغی : عرق آویشن یا کاکوتی ، برای رماتیسم و درد اندامها تجویز میشود .
▪ یارپیز گولو عاراغی : عرق گل پونه ، برای هر نوع دل درد به کار میرود .
▪ بوی مادران عاراغی : عرق بومادران برای اسهال مفید است .
▪ سی بیر قویروغو ( هووه جووه ) : ماهور ، از آین گیاه مرحم برای زخمها درست می کنند .
▪ شیرین بیان ، برای زخم معده مفید است .
▪ چله داعی : نوعی علف است که برای درمان شکستگی ها به کار می رود .
▪ نار قابیغی : پوست انار ، دمل دندان را باز می کند .
▪ بابانه ک : گل بابونه ، برای رفع درد دل بچه ها مفید است .
▪ جین جیلین : نوعی دانه وحشی است که برای درمان فتق به کار می رود .
▪ امن کومه جی : پنیره ک ، این گل را با بنفشه و گل کدو و گل ختمی مخلوط کرده و آن را چهل گل می گویند که مصرف عمده اش در دل درد بچه هاست
▪ ته زه ته ره ( ته ره توره ) : شاهی یا ترتیزک ، برای اگزما و زخمهای علاج ناپذیر و سودا مصرف میشود .
▪ لاغ لاغا : به زه ره ک را در هاون میکوبند با مقداری شیر می جوشانند و روی دمل می گذارند . این مرحم را لاغ لاغا می گویند .
▪ خانیم ساللاندی : تاج خروس برای شاش بند موثر است .
▪ ایت ایشیگی : باد باد ، ریشه اش برای زخم معده و تخمش برای تقویت قوه باه مصرف می شود .
▪ جاجیخ : زینان ، برای تقویت کبد با عسل می خورند .
▪ قوش اوزومو : تاجریزی ، برای دندان درد مصرف می شود .
▪ قالقان توخومو : گل پر ، برای دل درد مصرف می شود .
▪ میر تیکانی : آدو ، برای درمان سوزاک به کار می رود .
▪ قوش ابه یی : نوعی علف است که برای دفع کرمک و سایر انگلها به کار می رود .
▪ بویور تیکانی : نوعی علف است که میوه اش را برای تقویت می خورند .
▪ گیلد گیلدی : نوعی علف وحشی است که دانه هایش را درون آش بیماران می ریزند .
▪ بویاخ : رناس ، ریشه اش را در شکستگی مصزف می کنند .
▪ جه نه وار پیسداغی یا قولاغا پیسدان : دنبلان ، دانه هایی هستند شبیه لیموی خشک که وقتی فشار دهند گردی نرم شبیه دود بیرون می دهد که با استشمام آن خون دماغ بند می آید .
▪ چیت لیخ : کاسنی ، تخم و گل آن برای دل درد مفید است .
▪ ای دیلقاج : ریشه گیاه وحشی است که برای شفای زخمهای داخل دهان مفید است .
▪ قه ره قات : گیاهی است که برای فشار خون مفید است .
▪ قه ره چؤره ک اوتو : سیاه دانه ، در خونریزی های زنانه مفید است .
▪ اولیک توخومو : تخم گیاه وحشی است در بیشتر ناراحتی ها از روی حدس مصرف می کنند .
▪ نوروز گولو : عطرش مفید است و مانع زکام می شود .
▪ دانا اشاغی : گیلو ، بیشتر جنبه غذائی دارد و در کته می ریزند .
▪ قه ره حیله : حلیله سیاه ، برای رفع دل درد و یبوست نافع است .
▪ توکلی جه : برای خیالات و جنون مفید است .
▪ کره وه له : گیاهی است که با شیر زنان مخلوط کرده به بچه می دهند تا دل دردش درمان یابد .
▪ یوغشان : علف وحشی کوهستانی است که در رفع انگل فوق العاده مفید است .
عرق آویشن مسکن: ضد سرماخوردگی، مقوی معده، معالج بیماریهای قارچی پوست، ضد ورم بینی و گلو.
عرق بید: درمان تب های شدید و دردهای تناسلی، زردی پوست (یرقان)، تصفیه خون.
عرق بهارنارنج: تقویت کننده مغز و اعصاب، نشاط آور، تقویت قلب.
عرق بومادران: ضد ورم روده ومعده، ضد روماتیسم ونقرس، رفع اختلالات قاعدگی و درد دوران قاعدگی.
عرق بیدمشک: تقویت کننده قلب، رفع ناراحتیهای اعصاب، ضد تپش قلب.
عرق پونه: ضد سیاه سرفه و گریپ، خلط آور، بادشکن، قابض، بازکننده عروق، ضد عفونی کننده.
چهارعرق سرد: تب بر، خنک، تقویت کننده معده.
چهارعرق گرم: تقویت کننده معده، مفید برای هضم غذا، رفع ناراحتی های روده.
عرق چهل گیاه: تقویت کننده معده، کمک به هضم غذا، بادشکن، ضد سردی، ضد تهوع و استفراغ.
عرق خارخاسک: رفع سنگ کلیه ومثانه، کیسه صفرا، تصفیه خون.
عرق خارشتر: ضد عفونت مجاری ادراری، سنگ شکن، ضد سیاه سرفه.
عرق رازیانه: معطر کننده، محرک، بادشکن، درمان بواسیر ونقرس، ازدیاد شیر مادران.
عرق زیره: ضد چاقی، تصفیه کننده خون، ضد هیستری وتشنج، افزایش شیر مادران، بادشکن، هضم کننده غذا، کاهنده چربی خون.
عرق سنبل الطیب: خواب آور، مسکن، تقویت قلب، اشتها آور.
عرق شاتره: ضد خارشهای پوستی، صفرا بر، تقویت کبد، نشاط آور، ضد نفخ، اشتها آور.
عرق شنبلیله: ضد قند، تقویت قوای جنسی، نیرو بخش.
عرق شیرین بیان: درمان قاطع زخم معده واثنی عشر، ضد سرفه، صفرا بر.
عرق شوید: ضد چربی خون، جهت پایین آوردن کلسترول، ازدیاد شیر مادران، درمان لاغری.
عرق کاسنی: مفید برای کبد، ضد جوش، ضد خارش، تصفیه کننده خون، کاهنده چربی.
عرق کیالک: تصفیه کننده خون، جلوگیری ازتنگ شدن رگها.
عرق گزنه: اثر قاطع در رفع بیماریهای پوستی وجلدی، ضد چربی و قندخون، ضد خون ریزی، بازکننده عروق.
عرق گلبهار: مفید برای لطافت پوست دست وصورت، مقوی معده.
عرق مریم: گلی ضد دیابت، ضد رماتیسم واسهال، ضد سینوزیت، ضد انگل، ضد نفخ.
عرق نعنا: ضد دل درد، دلپیچه، ضد نفخ، بادشکن، تقویت کننده معده کودکان.
عرق یونجه: چاق کننده، نیروبخش، معالج رعشه و ناراحتی های عصبی، تصفیه خون، کاهش قند خون.
منابع :
نگاهی به طب گیاهیwww.parsclubs.com
طب گیاهی و معرفی گیاهان دارویی www.mobile4persian.com
طب گیاهی www.webmakers.ir
طب گیاهی، سنت و مدرنیته http://aftab.ir
گیاهان دارویی http://sargol.blogfa.com