آزیترومایسین جزء داروهای آنتی بیوتیک می باشد که با باکتری ها مبارزه می کند و برای درمان بسیاری از عفونت های ناشی از وجود باکتری در بدن مانند عفونت های تنفسی, عفونت های پوستی, عفونت گوش و بیماری های مقاربتی کاربرد دارد. در این مطلب با اطلاعات دارویی این آنتی بیوتیک و عوارض شایع آن آشنا می شویم.

آزیترومایسین, کاربردها و اطلاعات دارویی آن

آزیترومایسین یک نوع آنتی بیوتیک از نوع ماکرولیدها است و برای درمان طیف گسترده ایی از عفونت های باکتریایی استفاده می شود. با مصرف این دارو, رشد باکتری در بدن متوقف می شود. این دارو در درمان بیماری های ناشی از عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا موثر نیست. به علاوه باید بدانید که استفاده نادرست و یا غیر ضروری از هر نوع آنتی بیوتیک منجر به کاهش اثر بخشی آن در بدن می شود. برخی از اطلاعات دارویی آزیترومایسین عبارت است از:

• توصیه می شود قبل استفاده از هر گونه دارو و همچنین آزیترومایسین, بروشور اطلاعات بیمار خوانده شود و در صورتی ایجاد هر گونه سوال دارویی از پزشک دارو ساز پرسیده شود.
• این دارو توسط پزشک معمولا به صورت خوراکی و یک بار در روز تجویز می شود و در صورتی هر گونه ناراحتی معده, پزشک ممکن است از بیمار درخواست کند که دارو را به همراه غذا مصرف نماید. دوز مصرف دارو براساس وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان توسط پزشک تجویز می شود.
• آنتی بیوتیک ها مانند آزیترومایسین زمانی که مقداری از دارو در بدن در یک سطح ثابت نگه داشته می شود, بهتر عمل می کنند. بنابراین به بیمار توصیه می شود این دارو را هر روز سر ساعت ثابتی مصرف کنند. 
• در صورت تجویز آزیترومایسین, بیمار باید تا زمانی که پزشک تعیین کرده است, دارو را سر ساعت مصرف کند حتی در صورتی که علائم و نشانه های بیماری متوقف شده باشد. توقف سریع و خودسرانه این دارو ممکن است به باکتری ها اجازه دهد تا دوباره شروع به رشد کنند و منجر به بازگشت عفونت در بدن شوند.
• مصرف هم زمان آنتی اسیدها حاوی آلومینیوم یا منیزیم با آزیترومایسین (Azithromycin) ممکن است جذب این دارو در بدن را کاهش دهد. بنابراین به بیماران توصیه می شود در صورت داشتن داروهای حاوی آلومینیوم یا منیزیم حداقل دو ساعت بعد و یا قبل از مصرف آزیترومایسین, آن ها را مصرف کنند.
  

شایع ترین عوارض جانبی آزیترومایسین

باید بدانید که تجویز هر دارو توسط پزشک با در نظر گرفتن نفع دارو برای بیمار صورت می گیرد و عوارض جانبی آن کمتر از فواید آن خواهد بود. بسیاری از بیمارانی که برای آن ها آزیترومایسین تجویز می شود, عوارض جانبی جدی تجربه نمی کنند. با این حال در مصرف داروی آزیترومایسین ممکن است ناراحتی معده, تهوع, استفراغ, درد شکم و یا شل شدن مدفوع و اسهال رخ دهد. به بیمار توصیه می شود در صورت طولانی شدن و یا تشدید این علائم سریعا به پزشک مراجعه کند.

عوارض جانبی نادر اما جدی آزیترومایسین

در برخی موارد و به ندرت ممکن است برخی ناراحتی های جدی ناشی از استفاده آزیترومایسین در بدن ایجاد شود مانند تپش سریع و نامنظم قلب, سرگیجه شدید و غش. در صورت ایجاد این عوارض باید به پزشک گزارش داده شود. برخی دیگر از این عوارض جانبی عبارت است از:

• تغییرات شنوایی مانند کاهش شنوایی یا حتی ناشنوایی
• مشکلات چشمی مانند افتادگی پلک, تاری دید
• اختلالات در صحبت کردن و یا بلعیدن غذا
• ضعف عضلانی
• علائمی از اختلالات کبدی مانند خستگی غیر طبیعی, حالت تهوع و استفراغ دائم, معده درد و شکم درد شدید, زردی چشم/ پوست و تیره شده ادرار

گاهی اوقات مصرف آزیترومایسین با توجه به باکتری های مقاوم, سبب ایجاد یک بیماری وخیم روده ایی مانند کلستریدیوم که با اسهال در ارتباط است, می شود. این بیماری و شرایط ممکن است در طول درمان با آزیترومایسین (Azithromycin) و یا پس از اتمام درمان دارویی با آن, رخ دهد. برخی از علائم ابتلا به این بیماری اسهال مداوم, دل درد, شکم درد, معده درد و مشاهده خون در مدفوع می باشد که باید در صورت مشاهده هر یک از این علائم سریعابه پزشک مراجعه شود.

استفاده مکرر و طولانی مدت آزیترومایسین ممکن است سبب ایجاد برفک در دهان شود و یا عفونت جدیدی را در بدن ایجاد کند. در صورت مشاهده تکه های سفید رنگ در دهان و یا تغییرات در ترشحات واژن و دیگر علائم جدید سریعا به پزشک گزارش دهید.

از عوارض جانبی نادر آزیترومایسین می توان به ایجاد آلرژی اشاره کرد. از جمله واکنش های آلرژی که ممکن است در طول مصرف این دارو و یا پس از مصرف آن ایجاد شود عبارت است از: بثورات جلدی، خارش / تورم به خصوص در صورت / زبان / گلو, سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی. در صورت مشاهده هر یک از این علائم توصیه می شود به پزشک مراجعه شود.به علاوه یکی از واکنش های آلرژی که ممکن است ناشی از مصرف آزیترومایسین ایجاد شود, آنافیلاکسی است. نشانه ها و علائم آنافیلاکسی تورم لب‌ها و دور چشم، کهیر یا تورم‌های پوستی، غش ناگهانی، ضربان قلب تند یا خس‌خس سینه یا مشکل در تنفس می باشد.

برخی پزشکان بر این باور هستند که آزیترومایسین را بهتر است با شکم خالی استفاده نمود و همچنین در کنار این دارو بایستی از شربت‌های خلط آور استفاده کرد تا خلط‌ های موجود خارج گردد و ایجاد اختلال احتمالی در ریه ننماید.

تاثیر آزیترومایسین بر کرونا ویروس

تاثیر آزیترومایسین (نوعی آنتی بیوتیک) بر بیماری کرونا ویروس، به عنوان داروی درمان کننده بیماری توسط محققین بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است. آزیترومایسین در حال حاضر برای درمان ذات الریه ناشی از باکتری های حساس و خاص استفاده می شود. همچنین این دارو برای درمان سایر عفونت های میکروبی موثر است.

شیوع جهانی COVID-19 محققان را به این واداشته که برای یافتن داروهای درمان کننده این بیماری تلاش کنند. آزیترومایسین، همراه با هیدروکسی کلروکین یا کلروکین، به عنوان یکی از این داروها پیشنهاد شده است. سازمان بهداشت جهانی توصیه هایی مبنی بر استفاده از آزیترومایسین به مراه هیدروکسی کلروکین یا کلروکین به عنوان درمان COVID-19 ارائه نداده است. اما برخی با این نظر مخالفت کرده اند و آزیترومایسین  را به عنوان درمان خط اول توصیه می کنند. چندین انجمن علمی، از جمله کالج قلب و عروق آمریکا، با توجه به کمبود شواهد در مورد فواید آن، در مورد خطرات این روش درمانی هشدار داده اند.

 چرا در درمان کرونا از داروهای ضد باکتری استفاده می شود؟

طبق بیانیه سازمان بهداشت جهانی (WHO)، کاملاً مشخص است که آنتی بیوتیک ها بر ویروس ها هیچ تاثیری ندارند. آنتی بیوتیک ها فقط بر روی باکتری ها تاثیر می گذارند. با این وجود در برخی از مراکز های درمانی از آنتی بیوتیک برای درمان بیماران مبتلا به COVID-19 استفاده می شود، زیرا:

• بیماران مبتلا به ذات الریه ویروسی ممکن است به یک عفونت باکتریایی ثانویه مبتلا شوند. این عفونت برای درمان، نیاز به آنتی بیوتیک دارد. هرچند گزارش شده است که این عارضه در اوایل دوره پنومونی COVID-19 غیر طبیعی است. در صورت نیاز به درمان برای یک عفونت باکتریایی ثانویه، می توان از آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین، آمپی سیلین به همراه سولباکتام، پیپراسیلین به همراه تازوباکتام، ماکرولیدها (آزیترومایسین)، سفالوسپورین ها، آمینو گلیکوزیدها استفاده کرد. اغلب از ترکیبی از دو آنتی بیوتیک مختلف برای درمان عفونت های باکتریایی ثانویه استفاده می شود.
• همچنین به نظر می رسد که آزیترومایسین دارای فعالیت ضد ویروسی و ضد التهابی است. احتمال دارد مصرف این دارو با سایر درمان های ضد ویروسی، تداخل ایجاد کند.

نتایج بررسی تاثیر آزیترومایسین

نتایج جالب توجهی از یک آزمایش بالینی بسیار کوچکی در مورد تاثیر آزیترومایسین بر کرونا ویروس گزارش شده است. بررسی بر روی 20 بیمار مبتلا به COVID-19 در فرانسه صورت گرفته است. در طی این بررسی بیماران با استفاده از هیدروکسی کلروکین (پلاکوئنیل) به تنهایی یا همراه با آزیترومایسین تحت درمان قرار گرفتند. بارهای ویروسی در بیماران دریافت کننده هیدروکسی کلروکین به طور قابل توجهی کاهش یافت. به نظر می رسد در بیمارانی که از هیدروکسی کلروکین استفاده می کنند، ویروس ها با سرعت بیشتری از بین می روند. آزیترومایسین  یک آنتی بیوتیک ماکرولیدی است. تاثیر دارو بر عفونت ویروسی در 6 بیمار که ازیترومایسین و هیدروکسی کلروکین دریافت کردند، حتی کارآمدتر بوده است.

با این حال، نتایج یک آزمایش کوچک دیگر که بر روی 30 بیمار در چین صورت گرفته، از نتایج آزمایش در فرانسه حمایت نمی کند. در آزمایشات چینی بیماران آزیترومایسین دریافت نکردند، اما تحت درمان با هیدروکسی کلروکین یا مراقبت استاندارد قرار گرفتند. بر خلاف سایر آزمایشات صورت گرفته، در این بررسی مشخص شده درمان با هیدروکسی کلروکین باعث کاهش بار ویروسی یا کاهش زمان ویروس نمی شود.

هیدروکسی کلروکین به گروهی از داروها به نام کینولین تعلق دارد. یک داروی قدیمی است که در حال حاضر برای درمان آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوز دیسکوئید یا سیستمیک استفاده می شود. همچنین می توان از آن برای پیشگیری یا درمان مالاریا استفاده کرد.

آیا از آنتی بیوتیک آزیترومایسین برای درمان COVID-19 استفاده می شود؟

در حالی که نتایج حاصل از آزمایش انجام شده در فرانسه نشان می دهد: آنتی بیوتیک آزیترومایسین در صورت استفاده در ترکیب با هیدروکسی کلروکین ممکن است در درمان COVID-19 تاثیر داشته باشد، اما آزمایش های بالینی بیشتری برای تأیید موثر بودن ترکیب دارویی باید صورت بگیرد.

آزمایشات بالینی بررسی آزیترومایسین و هیدروکسی کلروکین در بیماران مبتلا به COVID-19 در نیویورک و برزیل آغاز شده و محققان همچنین خواستار انجام آزمایشات بیشتر هستند.

 آزیترومایسین چگونه عملکرد ویروس کرونا را مختل می کند؟

به نظر می رسد در ساختار پروتئین سنبله ویروس کرونا یک شکاف وجود دارد. سنبله، پروتئینی است باعث اتصال ورود ویروس به سلول های بدن می شود و ورود ویروس به سلول ها را تسهیل می کند. احتمالا آزیترومایسین با تجزیه پروتئین سنبله، این روند را مختل کرده و از ورود ویروس به سلول های میزبان جلوگیری می کند. از طرفی هم به نظر می رسد آنتی بیوتیک های ماکرولید مانند، باعث کاهش تولید سیتوکین های پیش التهاب مانند اینترلوکین 6 و TNF آلفا می شوند. ماکرولیدها ممکن است حالت پیش التهابی ناشی از عفونت SARS-CoV-2 را کاهش دهند. این حالت پیش التهابی در نهایت می تواند منجر به سندرم دیسترس حاد تنفسی شود.     منبع: آرگــامــگ