نشانه های کم خونی که باید جدی گرفته شود

تنها فقر آهن عامل کم خونی نمی باشد. بلکه عوامل دیگری مثل اختلالات روده ای، خونریزی، بارداری و… نیز از علل کم خونی هستند که باید تشخیص و درمان شوند. در ادامه مطلب با علائم کم خونی بیشتر آشنا خواهید شد.

نشانه ها و علائم کم خونی

زمانی شخص به کم خونی دچار می شود که خون وی به میزان لازم گلبول قرمز ندارد و این امر نیز با عدم تولید گلبول قرمز در بدن اتفاق می افند.

شایع ترین اختلال خونی، آنمی یا کم خونی است که در آن گلبول های قرمز خون کاهش یافته و در نتیجه اکسیژن کافی به بافت ها و سلول های بدن نمی رسد. عوارض کم خونی منجر به پیدایش مشکلاتی مثل  احساس خستگی و ضعف، مشکلات تنفسی و… می شود.

هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز کار اکسیژن رسانی را بر عهده دارد. همان طور که می دانیم سلول های بدن برای زنده مانده به اکسیژن نیازمندند اما اگر اکسیژن کافی به آن ها نرسد منجر به هیپوکسی شده و مشکلات زیادی برای شخص ایجاد می کند.

 از مهم ترین علائم و نشانه های کم خونی می توان به احساس خستگی و کسالت، بی حالی، افسردگی و بی قراری، ریزش موهای سر، رنگ پریدگی، ایجاد مشکلات تنفسی، ضعیف شدن تمرکز، طپش قلب، احساس سردی و سرد شدن دست ها و پاها، خشک شدن دهان و زبان، وزوز کردن گوش ها، احساس درد در قفسه سینه، سردرد شدن، کاهش یافتن حس چشایی، مشکل در بلع غذا، سندروم پای بی قرار (فرد مبتلا احساس سوزش، گزگز، درد و مورمور شدن در پای خود کرده و به ناچار پا را تکان می دهد.)، شکننده شدن، پوسته پوسته شدن و قاشقی شدن ناخن ها اشاره کرد.

میل به خوردن موادی مثل کاغذ، مو، خاک، موم و سبزه نیز از دیگر علائم کم خونی و کمبود آهن هستند. در ابتدا بایستی کم خونی و نوع آن توسط پزشک تشخیص داده شده سپس به درمان آن پرداخت.

انواع کم خونی

کم خونی یا کاهش هموگلوبین بر اساس حجم متوسط گلبول های قرمز یا MCV بررسی و تقسیم بندی می شود. بر این اساس سه نوع کم خونی به نام های میکروسیتیک، نورموسیتیک و ماکروسیتیک وجود دارد.

تشخیص کم خونی

با دادن آزمایش خون و انجام تست سلول های خون یا CBC یا شمارش کامل خون، نوع کم خونی تشخیص داده می شود. در این تست شش مولفه مورد بررسی قرار می گیرند و تعداد گلبول های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت (درصد گلبول های قرمز موجود در خون)، تعداد گلبول های سفید خون، شمارش پلاکت خون و حجم متوسط گلبول های قرمز خون گزارش می شوند.

عوامل ایجاد کننده کم خونی

نداشتن رژیم غذایی سالم و عدم مصرف مواد غذایی حاوی آهن، فولیک اسید و ویتامین B12، خونریزی داخلی، سوء تغذیه، بیماری های مزمن مثل اختلالات روده ای، مشکلات ژنتیکی و مسمومیت دارویی از عوامل و علائم کم خونی هستند.

گفتنی است فقر آهن، بارزترین علت کم خونی می باشد که در زنان نسبت به مردان شایع تر می باشد. زیرا در دوران قاعدگی، بارداری، شیردهی و یائسگی خطر ابتلا به کم خونی در زنان افزایش می یابد.

بیماری های مزمنی مثل اختلالات روده ای که در آن مواد مغذی جذب بدن نمی شوند، سرطان، نارسایی کلیه ها، کبد و… نیز خطر ابتلا به کمبود آهن را افزایش می دهند و از علائم کم خونی هم می باشند.

راه پیشگیری و درمان کم خونی

در بیشتر موارد نمی توان از ابتلا به کم خونی پیشگیری کرد. کم خونی خفیف را می توان با مصرف مکمل ها مثل قرص آهن و فروسولفات همراه با ویتامین C (برای جذب بیشتر آهن) درمان کرد. همچنین مصرف خوراکی ویتامین هایی مثل اسیدفولیک و تزریق ویتامین B12 نیز مثمر ثمر می باشد.

برای پیشگیری از ابتلا به فقر آهن و درمان کم خونی با غذا می توان از رژیم غذایی شامل سبزیجات برگ دار با رنگ سبز تیره مثل اسفناج، زردآلو، عدس، لوبیا، سویا، نخود، گوشت قرمز و سفید، کنگرفرنگی، آجیل، کشمش، لبنیات، شیر سویا، موز، جوانه حبوبات، توت خشک، انجیر خشک، برگه زردآلو، جگر، زرده تخم مرغ و آلو بخارا استفاده کرد تمامی این مواد حاوی فولیک اسید و ویتامین B12 می باشتد.

در کنار مصرف آهن از مواد غذایی حاوی ویتامین C، اسید اسکوربیک، اسید سیتریک، اسید تارتاریک و اسید مالیک مثل مرکبات، هندوانه، خربزه، آلو، انبه، ریواس، طالبی، گلابی، گل کلم، آناناس، سیب، هویجف چغندر، سیب زمینی، کدو تنبل، کلم پیچ، شلغم، گوجه فرنگی، فلفل سبز و انواع توت ها هم مصرف کنید تا جذب آهن در بدن افزایش یابد و از ابتلا به علائم کم خونی نیز تا حد زیادی پیشگیری کرد.

گفتنی است برای درمان و جلوگیری از بروز نشانه ها و علائم کم خونی که به خاطر مصرف داروهای غیر استروئیدی و ضد التهابی می باشد، تنها راه جایگزین کردن داروی با دارویی مشابه است تا چنین عوارضی برای شخص ایجاد نشود.

نکات پایانی

با رعایت نکات زیر می توان از ابتلا به کم خونی پیشگیری کرد.

• درمان یبوست و مشکلات گوارشی
• عدم مصرف نوشیدنی های کافئین دار مثل چای بعد از صرف غذا
• مصرف نانی که از خمیر ورآمده درست می شود.
• شستن دست ها با آب و صابون قبل از صرف غذا و بعد از اجابت مزاج
• ضدعفونی کردن میوه ها و سبزیجات با نمک
• مصرف روزانه قرص آهن در دوران قاعدگی و از ماه چهارم بارداری تا ۳ ماه بعد از زایمان نیز از ابتلا به علائم کم خونی پیشگیری می کند.
• مصرف قطره آهن برای کودکان همزمان با شروع تغذیه تا پایان دو سالگی
• خودسرانه داروهای مکمل آهن مخصوصا با دوز بالا را مصرف نکنید زیرا مسمومیت زا بوده و مسلما عوارضی در پی خواهند داشت.