تخت جمشید

نام یکی از شهر های دیرینه کشور ایران در قسمت شمالی شهرستان مروددشت استان فارس می باشد که بنایی ارزشمند و کهن را با همین نام در خود جای داده است. تخت جمشید از خطیر ترین آثار هخامنشیان و شگفتی های معماری جهان به شمار می آید. پارسه، نام باستانی این بنا است که از سنگنبسته ی مربوط به خشایار شاه(چهارمین پادشاه سلسله هخامنشیان) به دست آمده است. پارسه به مرور در تمام کتاب های غربی جای گرفت و همه گیر شد .

 مرودشت نام یکی از شهر های دیرینه کشور ایران می باشد که در قسمت شمالی  استان فارس واقع شده است. تخت جمشید از خطیر ترین آثار هخامنشیان و شگفتی های معماری جهان است که در این شهر حای گرفته است. پارسه، نام باستانی این بنا است که از سنگ نبشتهِ مربوط به خشایار شاه(چهارمین پادشاه سلسله هخامنشیان) به دست آمده است. پارسه به مرور در تمام کتاب های غربی جای گرفت و همه گیر شد. پس از سقوط شهر پارسه به دلیل اینکه مردم دیگر از خواندن سنگ نبشته ها قاصر بودند این نام به طور کل به فراموشی سپرده شد و پس از آن ساسانیان عنوان صد ستون، چهل ستون و چهل منار را به آن نسبت دادند، برخی از اروپاییان نیز این سازه را با نام پرسپولیس می شناسند اما ایرانیان بر این باور بودند شاهی که در این سازه بر تخت ها و سنگ نگاره ها وجود دارد جمشید(یکی از پادشاهان اساطیری ایران) است از همین رو امروزه آن را با نام تاریخی تخت جمشید می شناسیم.

 بهتر است پیش از آنکه به طور کامل به بررسی بنای تاریخی تخت جمشید بپردازیم مختصری نیز راجب حکومت هخامنشیان بدانیم. کوروش بزرگ نام فردی است که با شکست مادها اولین حکومت ” کشور- تمدنی” را با عنوان حکومت هخامنشیان بنا نهاد و شهر شوش را پایتخت خود قرار داد. حکومت هخامنش بزرگترین امپراطوری فارسی دنیای باستان بود که از آناتولی و مصر در سر تا سر آسیای غربی و قسمت شمالی هند و آسیای مرکزی وسعت یافت در این کشور وسیع افراد مختلف با عقاید و روسمات مختلف زندگی می کردند که یکی از مشخصه های بارز حکومت هخامنشیان در آن زمان آزادی فردی و خویشاوندی بوده است.

برخی از خدمات دوران هخامنشیان به کشور ایران:

حکومت هخامنشی اولین دولتی بود که قانون و قضاوت را بنیان جهان داری قرار داد. وسواس هخامنشیان در اجرای عدالت زبان زد مردم دنیای باستان بوده است.

ابلاغ سیستم پولی در سراسر کشور، گسترش روابط دادوستد و بازرگانی که یکی از خدمات حکومت هخامنشیان به این سرزمین بود و سبب ترقی فوق العاده دنیای باستان در زمینه اقتصادی شد.

ساخت موسسه های اقتصادی شبیه به بانک های امروزی که عمل تجارت را انجام می دادند.

ساخت مخزن های آب، قنات ها، کانال ها، جاده ها و پل های سیار و همچنین گسترش کشاورزی در آن زمان از دیگر خدمات خطیر دوران هخامنشیان به بشریت بود.

در زمان هخامنشیان تمام افراد دارای حقوق برابر بودند و از مهارت ناتوان ترین آن ها نیز استفاده می شد. با شکست داریوش سوم به وسیله اسکندر مقدونی این حکومت پس از حدودا 250 سال حکمرانی بر ایران پایان یافت.

موقعیت جغرافیایی و مساحت تخت جمشید

همان طوکه پیش تر گفتیم این بنا در کانون استان فارس 10 کیلومتری شهرستان مرودشت و 75 کیلومتری استان شیراز واقع شده است. طول نمای غربی این بنا حدودا 455 متر، طول نمای شرقی آن تقریبا 430 متر، طول نمای شمالی آن حدودا 300 متر و طول نمای جنوبی آن نزدیک به 390 متر می باشد. جالب است که بدانید تخت جمشید از لحاظ طولی شبیه به آکروپلیس یونان می باشد اما از لحاظ عرضی تخت جمشید حدودا پنج برابر وسیع تر از آکروپلیس یونان است.

سال 518 قبل از میلاد به دستور داریوش(سومین پادشاه هخامنشی) به منظور سمبلی از مصالحه، برابری و یکپارچگی جهانی در قسمت غربی کوه مهر مرودشت ساخت آن شروع شد و پس از داریوش جانشینان آن ساخت پارسه را ادامه دادند و هر کس بخش جدیدی را به آن افزود که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت. برای خلق بنایی بی همتا طراحان و هنرمندان بسیاری از چهار گوشه ایران گرد هم آمدندکه تا همین امروز نیز ساخت چنین بنایی امکان پذیر نمی باشد.

سازندگان و معماران پیش از هر اقدامی برای ساخت این نمای باشکوه به یک سطح صاف نیاز داشتند در نتیجه شروع به تراشیدن صخره ها و پر کردن گودال های به وجود آمده کردند. این کار تا جایی که سطح صاف در اختیار سازندگان قرار گرفت ادامه داشت فراهم شدن بستری مناسب برای ساخت تخت جمشید چندین سال به طول انجامید. سنگ های صخره ای آهکی یکی با مقاومت و سختی بیشتر و دیگری با مقاومت کمتر از انوع مصالحه بکار رفته شده در ساخت این بنا می باشد. تکمیل کاخ هخامنشی تقریبا تا زمان انحلال این حکومت ادامه داشت.

 تمام تصاویری که بر روی سنگ های تخت جمشید حک شده است حاکی از سربلندی و پیروزی کارگزاران قوم های مختلف( مادها، هندی ها، تونسی ها و آفریقایی ها) می باشد. در سنگ نگارهای این بنا فاصله هر قوم به وسلیه یک درخت سرو تفکیک شده است. در تمامی تصاویری که بر سنگ ها وجود دارد هیچ یک از هخامنشیبان را سوار بر اسب نخواهید دید و این نشان از فروتنی قوم هخامنشیان است که با این کار می خواهند از تفاخر و برتر نشان دادن قوم پارس نسبت به دیگر اقوام بپرهیزند.

از دیگر تصاویری که بر سنگ نگاره های تخت جمشید حک شده است می توان به تصاویر اقوام مختلف که به نشانه اتحاد دستهایشان را به طرف یک دیگر دراز کرده اند اشاره کرد. یکی از سنگ نگاره هایی که در بخش های مختلف کاخ به چشم می خورد سنگ نگاره هدیه آوران تخت جمشید است. در این تصاویر افرادی به همراه یک خلعت از پلکانی بالا می روند انتهای این پلکان به تالار و کاخ های مخصوص جشن در آن زمان ختم خواهد شد. علاوه بر سنگ نگار های این بنا آثار دیگری به نام سنگ نبشته ها یا همان کتیبه ها در تخت جمشید وجود دارد که اطلاعات بسیاری را در مورد تمدن و فرهنگ حکومت هخامنشی در دست کارشناسان امروزی قرار داده است.

سنگ نبشته های داریوش بزرگ(سومین پادشاه هخامنش) که بر هر یک از آنان اینچنین حک شده است:

 ” داریوش شاه کبیر، شاه شاهان، شاه سرزمین ها، پسر ویشتاسپ هخامنش، کسی که سازنده این کاخ است” ” اهورا مزدای بزرگ که کشور پارس زیبا، دارنده اسبان خوب، دارنده مردان خوب را به من ارزانی داشت به خواست اهورا مزدا و نیز من داریوش شاه از دیگری نمی ترسم، اهورا مزدا مرا یاری کند، با بغان خاندان شاهی و این کشور را اهورا مزدا از دشمن، از خشکسالی و از دروغ بپاید. به این کشور نه دشمن، نه خشکسالی، نه دروغ، بیایید این را من چون بخشایشی از اهورا مزدا با بغان خاندان شاهی در خواست می کنم باشد که این نیکی را اهورامزدا با بغان خاندان شاهی به من بدهد. من داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای بسیار، پسر ویشتاسپ هخامنشی هستم. داریوش شاه گوید: به خواست اهورامزدا این‌ها هستند کشورهایی که من افزون بر مردم پارسی، از آنِ خود کردم، که از من ترسیدند و به من باژ دادند: ایلام، ماد، بابل، ارابایه، آشور، مسر، ارمنیه، کبدوکیه، سارد، ایونی‌هایی خشکی و (آن‌ها) که کنار دریا هستند، و کشورهایی که آن سوی دریا هستند، اسَگرتیا، پارت، زرنگ، هرات، بلخ، سغد، خوارزم، ثتگوش، رخج، سند، گندار، سَکَ، مَکَ. داریوش شاه گوید: اگر اینگونه بیندیشی «از دیگری نترسم» این مردم پارس را بپای؛ اگر مردم پارس پاییده شوند، از این پس شادی پیوسته به دست اهورا بر این خاندان فرو خواهد رسید. داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، پسر ویشتاسپ هخامنشی. داریوش شاه گوید: این است شهریاری که من دارم، از سکاهای آن سوی سغد، از آن جا تا کوش، از هند، از آن جا تا سارد، که آن را اهورامزدا، بزرگ‌ترینِ بغان بر من ارزانی داشت. اهورامزدا مرا و خاندان مرا بپاید. برخی از این کتیبه های با ارزش در کاخ سعدآباد تهران حفظ و نگهداری میشود.

خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یک شاه از بسیاری یک فرماندار از بسیاری. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارندهٔ همه گونه مردم، شاه در این زمینِ بزرگِ دور و دراز. پسر داریوش شاه هخامنشی. به خواست اهورامزدا این دالانِ همه کشورها را من ساختم. بسیار (ساختمان) خوب دیگر در این (شهر) پارس ساخته شد، که من ساختم و پدر من ساخت. هر بنایی که زیبا دیده می‌شود ٬آن همه را بخواست اهورامزدا ساختیم. اهورامزدا مرا و شهریاری مرا بپاید و آنچه را که به دست من ساخته شده و آنچه را که به دست پدر من ساخته شده، آن را اهورامزدا بپاید. داریوش را پسران دیگری بودند، ولی چنان‌که اهورامزدا را کام بود، داریوش، پدر من، پس از خود، مرا بزرگ‌ترین کرد. هنگامی که پدر من داریوش از تخت کنار رفت، به خواست اهورامزدا من بر جایگاه پدر شاه شدم. هنگامی که من شاه شدم، بسیار ساختمان‌های والا ساختم. آنچه را که به دست پدرم ساخته شده بود، من آن را پاییدم و ساختمان دیگری افزودم. آنچه را که من ساختم و آنچه که پدرم ساخت آن همه را به خواست اهورامزدا ساختیم. پدر من داریوش بود؛ پدر داریوش ویشتاسب نامی بود. پدر ویشتاسب آرشام نامی بود. هم ویشتاسب و هم آرشام هر دو در آن هنگام زنده بودند، اهورامزدا را چنین کام بود، داریوش، پدر من، او را در این زمین شاه کرد. زمانی که داریوش شاه شد، او بسیار ساختمان‌های والا ساخت.

سنگ نبشته اردشیر یکم

خدای بزرگ است اهورامزدا که آسمان را آفرید، که این زمین را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را از برای مردم آفرید، که اردشیر را شاه کرد. به خواست و تأیید اهورامزدا، این کاخ را که پدرم خشایارشاه بنایش را شروع کرده بود، تمام کردم. باشد که اهورامزدا، مرا و شهریاری مرا و آنچه که من کردم، جاودان دارد.

پلکان ورودی: یک جفت پله متقارن در قسمت شمال غربی شهر پارسه وجود دارد که از بنیان گذاران آن می توان به داریوش اول و خشایارشا اشاره کرد. هر دو رازینه مجموعا 111 پله با طول 690 سانتی متر، عرض 38 سانتی متر و 10 سانتی متر فاصله بین دو پله یا همان پاخیز می باشد. جالب است که بدانید این پله ها بدون استفاده از هیچگونه ملات روی هم قرار گرفته اند و تنها بوسیله چفت های سنگی مستطیل شکل بهم متصل شده اند. در کناره های این پلکان ها سنگری از دندانه های چهار طبقه ای با ارتفاع 64 سانتی متر وجود دارد که نماد قلعه و دروازه های قلعه پارسیان می باشند.

در فرعی : ورودی دیگر تخت جمشید در غیر اصلی در قسمت شمال غربی شاه نشین می باشد. در این قسمت بدون استفاده از پله ها می توان به شاه نشین وارد شد.

این کاخ دارای یک تالار چهارگوش با 36 ستون، سه ایوان و یک اتاق نگهبانی می باشد بنا اولیه این کاخ به دست داریوش پایه گذاری شد و در زمان فرمانروایی خشایارشا کامل شد سنگ نبشته های داریوش بزرگ در این کاخ نگهداری می شود.

این کاخ در فاصله 18 متری از سطح زمین و مجموعه کاخ های تخت جمشید قرار گرفته است که متعلق به خشایارشا و یکی از همسرانش به نام هدیش بوده است. قسمت مرکزی این کاخ از یک تالار مربع شکل و شش ردیف شش تایی مجموعا سی و شش ستون تشکیل شده بود.کتیبه های خشایارشا نیز در این بخش از مجموعه قرار گرفته است.

اولین بنایی که توسط خشایارشا در این مجموعه ساخته شد کاخ ملکه است. معماری این بنا به گونه ای بوده که چند ساختمان با طراحی یکسان در کنار هم قرار گرفته اند و در هر کدام چندین اتاق بزرگ و کوچک قرار گرفته است.

همان طور که از نامش پیداست محل نگهداری و محافظت از خزینه های با ارزش شاهی در آن دوران بوده است و در قسمت شرقی کاخ ملکه واقع شده است. هزارها لوح سفالی کوچک آثاری است که از حفاری این خزانه کشف شده است.

یکی دیگر از ممتاز ترین هنر نمایی های معماران هخامنشی در ساخت این بنا چاه سنگی می باشد. این چاه تراشیده شده در دل سنگ های کوه مهر است که با ارتفاع 22 متر و عمق 26 متر در قسمت شمال شرقی خزانه تخت جمشید واقع شده است. بنا به شواهد این چاه محل ذخیره آب آشامیدنی و هم چنین مانعی برای سرازیر شدن جریان آب به سطح عمارت ها بوده است.

این کاخ متعلق به اردشیریکم ( پسر خشایارشا و ششمین پادشاه هخامنشی) بوده که در قسمت غربی کاخ اختصاصی خشایارشا قرار گرفته است. ساخت این عمارت را خشایارشا شروع و اردشیر یکم به پایان رساند. این کاخ در گذشته دارای دندانه هایی به شکل شاخ و سر گاو نر بوده که امروزه تنها نیمه ویرانه ای از آن باقی مانده است.

یکی از اولین کاخ هایی که در تخت جمشید یافت شد کاخ تچر می باشد. این کاخ به تالار آینه نیز مشهور است زیرا دارای سنگ هایی خاکستری رنگ است که تصویری غیر واضح از افراد و اجسام را منعکس می کند. کتیبه های از داریوش اول، خشایارشا، اردشیر سوم(پسر اردشیر دوم و دهمین پادشاه هخامنش)، شاپور دوم( دهمین پادشاه ساسانی)، عظدالدوله دیلمی( یکی از امرای خاندان آل بویه) و سلطان ابراهیم میرزا تیموری ( یکی از شاهزادگان هنر دوست دودمان تیموریان) در این کاخ به چشم می خورد.

این کاخ به وسیله سه در و چند دالان به کاخ های دیگر مرتبط می شود بر پله های این کاخ نقش اصیل زادگان پارسی حک شده است که به دیدار فرمانروا می روند این کاخ به تالار شورا نیز شهرت دارد.

عمارتی که آثار کمتری از آن باقی مانده است کاخ ج می باشد که به دلیل بلند بودن این بخش از سایر بخش های مجموعه اعتقاد برخی بر این است که این بخش از تخت جمشید در دوران هخامنشیان به عبادتگاه اختصاص داشته است. این کاخ در قسمت جنوبی کاخ آپادانا، قسمت شرقی کاخ تچر، صحن شمالی کاخ هدیش و در قسمت غربی کاخ سه در واقع شده است.

ساخت این عمارت به دستور خشایارشا آغاز و تا فرمانروایی اردشیر یکم (20 سال) ادامه داشت. این کاخ دارای مساحتی برابر با 4700 مترمربع است که دارای 16 ستون 14 متری می باشد.

کاخ شورا: به نقل برخی از تاریخ نویسان شاه در این مکان به رایزنی با سران و بزرگان می نشسته. این کاخ دارای دو ستون با سر انسان در قسمت ورودی می باشد.

نقش رستم: این مکان در فاصله نزدیک به 7 کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد که آرامستان برخی از شاهان هخامنشی از جمله داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم، داریوش دوم و یک مقبره نیمه کاره می باشد.

دروازه نیمه تمام : در قسمت شمالی صحن صد ستون کاخی کوچک و نیمه کاره با الگو و کارایی مشابه با دروازه ملل وجود دارد که ساخت آن به صورت نیمه تمام رها شده است.

یکی از قدیمی ترین بناهایی در ایران است که امروزه به عنوان موزه از آن استفاده می شود. این بنا از یک تالار اصلی با 12 ستون، دو تالار فرعی و یک بارگاه با 8 ستون تشکیل شده است. این کاخ در سال 1311 به منظور نگهداری اشیایی که در تخت جمشید کشف شده بود باز سازی شد.

زمان بازدید در بهار و تابستان: 0.7:30 الی 19:00 می باشد.

زمان بازدید در پاییز و زمستان: 0.7:30 الی 17:00 می باشد.

بهای بلیط 3000 برای اتباع ایرانی و 20.000 تومان برای اتباع خارجی است.

بخش های مختلف موزه :

تالار پیش از تاریخ : که در آن انواع ظرف ها و تندیس های سفالی مربوط به هزاره چهارم تا اول پیش از میلاد از جمله تل تیموران، تل باکون، تل شقائ و نخودی پاسارگاد نگه داری می شود.

تالار هخامنشی : این قسمت مهم ترین بخش موزه را تشکیل داده است که درآن اشیاء، ابزار و آثاری که از گود برداری صفحه تخت جمشید به دست آمده است مانند مهر های هخامنشی، لوحه های گلی با خط میخی، چشم و گوش گاو سنگی، خنجر، سر نیزه و ظروف سنگی مانند بشقاب، سینی، گلدان و لیوان نگه داری می شود. مسافران تور شیراز جالب است که بدانند بسیارسی از این آثار در موزه های خارج از کشور نگه داری می شود. تالار اسلامی: اشیای مربوط به دوران اسلامی مانند انواع ظروف فلزی، دو لنگه در چوبی با خط کوفی، ظروف شیشه ای و عطردان های زیبا در این بخش از موزه نگه داری می شود.

بنا به نوشته برخی از سنگ نبشته های یافت شده تعداد بسیار زیادی از زنان و مردان در ساخت تخت جمشید شرکت داشته اندو برخلاف قانون برده داری که در گذشته رایج بوده تمام کسانی که در ساخت این بنا شرکت داشته اند بابت کار خود حقوق دریافت می کردند و جالب تر آنکه بیمه نیز بوده اند.

جالب است که بدانید نسبت ارتفاع ستون ها و نسبت ارتفاع سر درها در تخت جمشید از نسبت طلایی پیروی می کند. نسبت طلایی یکی از نسبت های مهم در علم هندسی است که در آن نسبت بخش بزرگتر به بخش کوچکتر برابر با نسبت کل به بخش بزرگتر می باشد.

ستون های تخت جمشید تا به امروز بلایی طبیعی زیادی از جمله زلزله را متحمل شده اند و هم چنان به لطف سرب بکار رفته شده در آن ها استوار برجای مانده اند. در تخت جمشید هر دو ستون به وسیله سرب گداخته به یک دیگر متصل شده اند. سرب فلزی بسیار تساهل پذیر و نرم می باشد که دارای کشایی و شکل پذیری فوق العاده بالا می باشد از همین جهت در هنگام زلزله از خود تعامل نشان داده و خرد نمی شود.

یکی دیگر از شگفتی ها جالب در تخت جمشید وجود ستون های چوبی با ابتدا و انتهای سنگی در این بنا بوده است. چوب این ستون ها از ساج های هندی و درختان تنومند لبنانی تامیین می شده است.

کاخ آپادانا به دلیل ارتفاع 20 متری ستون ها، وزن 90 تنی ستون ها و فاصله غیر عادی آن ها از یکدیگر جز شگفتی های مماری دوران باستان است که تا به امروز همانند آن ساخته نشده است.

از دیگر شگفتی های جالب تخت جمشید می توان به کانال های زیر زمینی آن اشاره کرد که در بعضی از قسمت ها صخره را تا نه متر تراشیده بودند و با استفاده از علم مهندسی خود شگردی پیاده کرده بودند که آب ضلال از کانال ها خارج شود.

از تمهیداتی که هخامنشیان برای در امان نگه داشتن تخت جمشید از بلای طبیعی مانند سیل تدارک دیده بودند می توان از ناودان های آجری و قیرگونی شده، لو له های سفالی کوتاه که در میان دیوار ها برای ساختن راه آب بکار میرفته، کانال های رو باز و چاه سنگی نام برد .

برای سر پا نگه داشتن ستون ها از ملات استفاده نمی کردند بلکه با استفاده از یک روش ویژه دو صحن بالایی و پایینی نگ ها را تراش می دادند و به کمک این روش ایوان و ستون ها را در مقابل زلزله حفظ می کردند.

در زمان هخامنشیان کارکنان هخامنشی می توانستند با استفاده از اهرم های ساده خود سنگ هایی به وزن 250 تن از معادن خود خارج و پس از ساخت و پرداخت آن را به تخت جمشید منتقل کنند.

مسافران تور شیراز جالب است که بدانند تمامی نقوش تخت جمشید از رنگ های متنوع تشکیل شده بوده. برای مثال تصویری از داریوش در کاخ تچر وجود دارد که تاج آن از طلا، ریش او از سنگ لاجور، دستنبد و گوشواره ها از سنگ های قیمتی بوده اند که امروزه تنها جای نصب آنان بر تصویر باقی مانده است البته در حاشیه لباس داریوش هنوز نقش های بسیار ریزی به چشم خواهد خورد که با رنگ های زیبا مزین شده است.

تختگاه آیینی: یکی از مراسمات مهم که از جنبه دینی، ملی و نیز اهمیت خاصی برای شاهان هخامنش برخوردار بود جشن آغاز سال نو یا همان نوروز بوده است به اعتقاد برخی از کارشناسان، تخت جمشید محل برگزاری مراسمات ویژه و با ارزشی همچون جشن نوروز، تشریفات تاج گذاری و محل برگزاری برخی از آداب خاص مانند جشن های بهاری بوده است. به دلیل وجود مقبره های اعاظم در پارسه برخی نیز بر این باورند که تخت جمشید مرکز معنوی ایرانیان هخامنش بوده است.

*ساعت آفتابی: فرضیه ای بر این مبنی که تخت جمشید در زمان هخامنش ساعت خورشیدی بوده وجود دارد که بنا به دلیل ذیل این گمان خیلی قابل اطمینان نمی باشد:

1. بعضی از تاریخ شناسان بر این باورند که وجود برخی از علائم روی سنگ ها الخصوص یک سنگ در کاخ سه در حاکی از نوعی ساعت آفتابی می باشد در صورتی که زمان دقیق نوروز در دوران هخامنشیان با زمان و رخداد نورور در حال متفاوت است.

2. سالنی که سنگ مشهور به ساعت آفتابی در آن وجود دارد در زمان هخامنشیان توسط دیوار ها از هر طرف احاطه شده بود و امکان اینکه تابش نور خورشید را به داخل بتاباند وجود نداشت و همان طور که در اوایل متن آورده شده است این بنا با توجه به محل قرار گیری آن که در کوه مهر است. کوه سدی برای رسیدن نور خورشید هنگام برآمدن خورشید بوده است.

3. امروزه می دانیم که علائمی که بر روی این سنگ ها وجود دارد نشانه های معماری، امضای معمار و سنگ تراش اثر است و هیچ ارتباطی به علائم نجومی و چهار جهت اصلی نخواهد داشت.

رصد خانه : احتمال اینکه پارسه در زمان هخامنشیان به عنوان رصد خانه مورد استفاده قرار می گرفته به یکی از دلایل ذیل بسیار ضعیف است.

1. زیرا در زمان هخامنشیان محاسبات نجومی بر اساس قانون ریاضی بوده و نیازی به نظارت چشمی یا روش های قدیمی که قبل از آنان مرسوم بوده وجود نداشته است.

2.معماری تخت جمشید هیچ انطباقی با استاندارد های موجود در رابطه با ساختمان هایی که از آن ها به عنوان رصد خانه استفاده می شود ندارد.

3. همان طور که می دانید برای نظارت هر آنچه در آسمان وجود دارد نیاز به یک دژ رصدی با ارتفاع بسیار زیاد می باشد که در تخت جمشید و اطراف آن هیچ دژ رصدی وجود ندارد.

نیایشگاه : برخی از پژوهشگران کوه مهر را همان کوه میترا می دانند که از قدوسیت ویژه ای برای ایرانیان برخوردار بوده است و بر اساس سنگ نگاره ها این احتمال را می دهند که تخت جمشید در زمان هخامنشیان یک عبادتگاه بسیار بزرگ بوده است اما هیچ گونه اسنادی مبنی بر اینکه تخت جمشید تنها به عنوان یک پرستشگاه مورد استفاده قرار می گرفته وجود ندارد.

پایتخت : اطمینانی راجب اینکه تخت جمشید یکی از داروالعماره های حکومت هخامنشیان باشد وجود ندارد زیرا شاهنشین تخت جمشید بدون هیچگونه تدابیرا امنیتی و دفاعی در خور یک قلعه پا برجا بوده است و هم چنین به دلیل نداشتن امکانات کافی برای زندگی عنوان مقر اسکان پادشاه و خانواده شاهی را نیز نمی توان به آن نسبت داد. در دوران هخامنشیان سه شهر بابل، شوش و همدان پایتخت های سیاسی آن زمان بودند که بابل و شوش عنوان پایتخت قشلاقی و همدان عنوان پایتخت ییلاقی را داشت.

در نتیجه با اینکه اطلاعات درست و کاملی راجب کاربرد اصلی تخت جمشید وجود ندارد اما با توجه به علائمی که وجود دارد تخت جمشید پایتخت ییلاقی شاهان داریوش اول تا داریوش سوم بوده ست. برگزاری آیین هایی چون نوروز و مهرگان نیز در این مکان رایج بوده است.

تخت جمشید یکی از افتخارات ایران و ایرانی در سطح جهانی است که هر ساله محققان بسیاری از گوشه کنار جهان برای بازدید گوشه ای از تاریخ کهن و با ارزش کشورمان راهی ایران می شوند.

برخی از این محققان و جهانگردان عبارتند از: لوئیجی ( یکی از نظامیان ایتالیایی) در سال 1237، رضا شاه در سال 1301 که پس از بازدید از ارنست هرتسفلد(باستان شناس آلمانی) برای تحقیق درمورد این بنای ارزشمند دعوت به عمل آورد.

 در سال 1314 پس از ارنست هرتسفلد فردی آمریکایی به نام اریک فریدریش اشمیت پژوهش در رابطه با تخت جمشید را ادامه داد.

پیدا کردن تخته سنگی با خط میخی که اطلاعاتی درمورد تاسیس کاخ آپادانا دربر داشت و یافتن ظروف پذیرایی لوکس برخی از دستاوردهای فریدریش اشمیت در تخت جمشید می باشد.

یکی دیگراز افتخارات ایرانیان که در یونسکو به ثبت رسید:

تخت جمشید حدودا 40 سالی است که به عنوان یکی از آثار تکرار نشدنی در هنر معماری جایگاه 114 سیاهه جهانی یونسکو و در سال 1310 جایگاه 20 لیست آثار ملی ایران را از آن خود کرده است.

 اسکندر مقدونی در سال 330 پیش از میلاد با شکست داریوش سوم(دوازدهمین و آخرین پادشاه هخامنشی) و گشایش هگمتانه با به آتش کشیدن این بنای شگف انگیز شکوه و جلال تخت جمشید را پایان داد.

تاریخ نویسان و محققان تخت جمشید فرضیه های مختلفی از انگیزه های اسکندر مقدونی برای به آتش کشیدن این بنا مطرح کرده اند برای مثال برخی معتقدند که این عمل در هنگام جنون و مستی اسکندر و همراهانش در جشن پیروزی انجام گرفته است و زنی به نام تائیس به انتقام آتش کشیدن آتن به دست خشایارشا این پیشنهاد را مطرح کرده است.

*برخی نیز بر این باورند که هنگام انجام این اتفاق وحشتناک نه تنها اسکندر و همراهانش مست نبودند بلکه در کمال خونسردی و سنگدلی دست به انجام ان زده اند.

*رومن گیرشن (باستان شناس فرانسوی) در این باره گفته است دیگر جنک و دشمنی در کار نبوده است و تخت جمشید یکی از غنائم جنگ برای اسکندر به حساب می آمده پس احتمالا قصدی در کار نبوده و حادثه ای دلیل بر حریق شهرشاهی بوده است که البته هیچکدام از این دلایل به صورت قطع به اثبات نرسیده است.

این بنا امروزه به یکی از پر بازدید ترین جاذبه های گردشگری شهر شیراز تبدیل شده است از همین جهت هر ساله تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی راهی استان فارس می شوند.

زمان و هزینه بازدید از این بنا به ترتیب همه روزه از 08.00 تا 18.30 ،3000 تومان برای اتباع ایرانی و 20.000 تومان برای اتباع خارجی می باشد. اگر جز مسافران نوروزی، بهاره و تابستانه تور شیراز می باشید برنامه های جذاب و دیدنی شبانه تخت جمشید را از دست ندهید.

*زمان برگزاری: در ایام عید هرشب و در اواخر بهار تا اواخر تابستان در روزهای پنجشنبه و جمعه ساعت 20.30 می باشد.

امکاناتی که در تخت جمشید برای مسافران تور شیراز وجو خواهد داشت شامل پارکینگ، سرویس بهداشتی، فروشگاه، کافی شاپ و رستوران می شود.